څو ودونه کول

څو ودونه کول (Polygamy) په یو وخت کې د څو ښځو د لرلو حالت ته وايي. هغه مهال چې یو نارینه په یوه وخت کې له یوې څخه زیاتې ښځې ولري ټولنپوهان دغه حالت ته د څو ښځو لرل (polygyny) وايي. که چېرې یوه مېرمن بیا په یو مهال کې له یوه مېړه څخه زیات ولري هغو ته بیا د څو مېړنو لرل (polyandry) ویل کېږي.

د زیاتو ښځو لرلو پر خلاف یوه ښځه لرل (monogamy) هغه حالت ته ویل کېږي چې یوازې له دوه اړخونو جوړېږي. د یوې ښځې لرلو (monogamy) په څېر د څو ښځو لرلو اصطلاح (polygamy) په عملي بڼه د واده ټولو هغو اړیکو ته کارول کېږي چې هغه رسمیت ولري او که نه. په ټولنیزه ژوند پوهنه او ځناور پوهنه کې څېړونکي د پولي ګمي له اصطلاح څخه د څو ګونې جفت ګیري په پراخه معنا کې کار اخلي.

له حقوقي اړخه په ډېری هېوادونو کې په داسې حال کې چې قانون یوازې د یوې ښځې لرل په رسمیت پېژني (یو سړی حق لري یوازې یوه ښځه ولري او دوه ښځې لرل ناقانونه دي) خو زنا په کې ناقانونه نه ده او د داسې حالت لامل ګرځي چې په عملي توګه څو ښځې لرل آزاد کېږي، خو د هغو غیر رسمي مېرمنې بیا قانون په رسمیت نه پېژني.

د څو ودونو کول په لویدیځه افریقا او مرکزي افریقا کې دود دی او دغه سیمې د «څو ودونو کوونکو سیمو د کمربند» په توګه یادېږي. هغه هېوادونه چې په نړۍ کې د څو ودونو کولو تر ټولو لوړه کچه لري بورکینا فاسو، مالي، ګامبیا، نایجر او نایجریا دي.

د څو ودونو کولو اړوند دیني لیدلوري

بودېزم

به بودايي آئین کې واده کول کوم سپېڅلي مراسم نه دي؛ او یوازې یوه سیکولار چاره ده. په معمول ډول بودایي راهبان ودونه نه کوي (په داسې حال کې چې یو شمېر ډلو ته اړوند کشیشان او راهبان یې ودونه کوي). همدا دی چې په بودایي آئین کې د واده هېڅ مذهبي جواز شتون نه لري او له امله یې له یو هېواد څخه تر بل پورې د واده مراسم فرق کوي. بودايي لارښود کتاب پاربهاوا وايي «هغه نارینه چې له یوې ښځې راضي نه وي او په نورو پسې ګرځي د زوال پر لور درومي». داسې ښکاري چې د بودايي آئین د کتاب نورې برخې د ښځو د شمېر اړوند نامطلوب چلن لري او یو شمېر لیکوالان یې اړوند دې پایلې ته رسېدلي چې بودېزم په ټولیزه توګه هغه نه تائید کوي او یا هم هغه د ګډ ژوند د تحمل وړ او یا هم فرعي اړیکې په توګه په پام کې نیسي.

تر ۱۹۳۵ زکال پورې په تایلنډ کې د څو ودونو کولو رسمیت درلود. په میانمار کې څو ښځې لرل په ۲۰۱۵ زکال کې غیرقانوني شول. هغه مهال چې بودايي متون چینايي ژبې ته وژباړل شول له یوې ښځې څخه له زیاتو سره اړیکې د ژوندانه د نامناسبو شریکانو په ډله کې اضافه شوې. په تبت کې په سنتي ډول د څو ښځو لرل او څو مېړونو لرل دود و چې له امله یې له څو ښځو یا مېړنو سره اړیکه لرل هېڅکله د نامناسبو شریکانو سره د جنسي اړیکې په توګه نه ګڼل کېدې.

عیسویت

په داسې حال کې چې د عیسویت لرغوني تړون د خدای د فدایانو ترمنخ د څو ښځو لرلو څرګندونه کړې، خو ډیری عیسوي ډلې د څو ښځو لرل رد کوي او یوه ښځه لرل په یوازې توګه معیاري بولي. له دې سره یو شمېر عیسوي ډلو په مختلفو دورو کې د څو ښځو لرل تجربه کړي او یا یې هم اوس مهال ترسره کوي. یو شمېر عیسویان په فعاله توګه دا بحث کوي چې آیا د عیسویت نوی تړون یا عیسوي اخلاق څو ودونو کولو ته اجازه ورکوي یا هغه منع کوي.

ورته مهال نوی تړون تر ډېره پورې د ودونو د تعدد اړوند چپ پاتې دی، یو شمېر یې د عیسی د تکرار اړوند پخوانیو متونو ته په اشارې څرګندوي چې نارینه او ښځینه «یو جسم» کېږي. له دې سره یو شمېر نور بیا قرنتیان ته د پولس دغه خطاب ته اشاره کوي: «آیا تاسو په دې نه پوهېږۍ یو څوک چې له فاحشې سره یوځای کېږي له هغو سره یو جسم کېږي؟ ځکه هماغه ډول چې لیکل شوي: «هغوی دواړه یو جسم کېږي». د څو ودونو کوونکي ادعا کوي چې دا جسمي اړیکې ته اشاره کوي نه روحي اړیکې ته.

هندوئیزم

ریګ ودا دې ته اشاره کړي چې ودايي دوره کې یو نارینه کولای شول له یوې ښځې څخه زیاتې ولري. دغه چاره د رامایانا او مهابهاراتا په حماسو کې په اثبات رسېدلې. دارماشاسترانو نارینه و ته اجازه ورکوله چې له زیاتو ښځو سره واده وکړي خو په دې شرط چې لومړۍ ښځه یې ورسره هوکړه ولري. د دغې چارې د موجودیت سربېره څو ودونه کول په معمول ډول د لوړې طبقې خلکو کار و. عادي وګړو یوازې په هغه حالت کې د دویم واده اجازه لرله چې له لومړۍ څخه به یې زوی نه کېده او یا به یې له خپلې ښځې سره اختلاف درلود ځکه چې په هندوئیزم کې د طلاق قانون شتون نه درلود.

اسلام

ګډ ژوند ته په اړونده اسلامي فقه کې مسلمان نارینه د معقولو او موجه شرایطو لرلو په صورت کې کولای شي په یوه وخت کې له یوې زیاتې ښځې ولري، خو شمېر یې باید له څلورو زیات نه شي. مسلمانې ښځې بیا په هېڅ ډول شرایطو کې اجازه نه لري په یوه وخت کې له یوه مېړه زیات ولري.

د قران مجید د ۳۰م سورت د ۲۱م آیت پر بنسټ آیډیال اړیکه هغه ارامښت دی چې ښځه او مېړه یې د یو بل په غېږ کې ترلاسه کولای شي:

ژباړه: او د هغه له نښو ځنې دا دي چې تاسو لپاره يې ستاسو له نفسونو څخه جوړې پيدا كړې، د دې لپاره چې تاسو هغو ته (په مايله كېدو سره) سكون حاصل كړئ او هغه ستاسو په مینځ كې مینه او مهرباني پیدا كړه، بېشكه په دغو كې خامخا نښې دې د هغه قوم لپاره چې ښه فكر كوي. -       قران مجید، ۳۰م سورت (الروم)، ۲۱م آیت

د قران مجید له مخې په خاصو شرایطو کې د څو ښځو لرل جواز لري. له یوې ښځې څخه له زیاتو سره واده کول سخت شرایط لري، ځکه د اسلام د مبارک دین د قوانینو له مخې نارینه باید د خپلو ښځو د مالي ملاتړ توان ولري او د دوی ترمنځ منصفانه چلن وکړي. ورته مهال اسلام د هغو نارینه و لپاره چې وېرېږي د خپلو ښځو ترمنځ به عدالت ونشي کړای د یوې ښځې کولو لارښوونه کوي؛ هماغه ډول چې د قران مجید د څلورم سورت په ۳م آیت کې راغلي: 

ژباړه: او كه چېرې تاسو وېرېدلئ له دې چې د یتیمانو په حق كې به انصاف ونه كړى شئ، بیا نو له (نورو) هغو ښځو سره نكاح وكړئ چې ستاسو خوښې وي، دوه دوه، یا درې درې، یا څلور څلور، نو كه تاسو وېرېدلئ چې انصاف به ونه كړى شئ، بیا نو له یوې (اصیلې ښځې) سره (نكاح وكړئ)، یا وینځه (واخلئ)، دا (طریقه) ډېره نژدې ده دې ته چې تاسو به ظلم ونه كړئ. -       قران مجید، څلورم سورت (النسا)، دریم آیت

ورته مهال مسلمانې ښځې په یو وخت کې د څو مېړونو د کولو اجازه نه لري، خو د طلاق یا د مېړه د مړینې په حالت کې د عدت د وخت له پوره کولو وروسته کولای شي بیاځلي واده وکړي ځکه چې طلاق په اسلامي شریعت کې جواز لري. هغه نامسلمانه ښځه چې له کافر مېړه وتښتي او اسلام ومني دا واک لري چې له خپل پخواني مېړه څخه له طلاق اخیستو پرته واده وکړي ځکه چې په تېښته سره یې واده د اسلام له نظره منحل کېږي. هغه نا مسلمانه ښځه چې د جګړې پر مهال د مسلمانانو له خوا اسیره ونیول شي، کولای شي بیاځلي واده وکړي، ځکه چې له نامسلمان مېړه سره یې واده د مسلمانانو له خوا د اسیر کېدو په صورت کې د اسلام له مخې منحل کېږي. د دغه ډول واده اجازه د قران کریم د څلورم سورت په ۲۴م آیت کې ورکړل شوې. په دغه ایت کې د اړیکې په شفافیت، متقابلې هوکړې او له فحشا څخه د مخنیوي په موخه د مهر په ورکړې هم ټینګار شوی چې داسې په کې راغلي دي:

ژباړه: او (پر تاسو باندې حرامې كړى شوې دي) مړوښې ښځې مګر (حرامې نه دي) هغه چې تاسو يې مالكان شئ (ستاسو وینځې شي) دا پر تاسو باندې (د) الله لازم كړى (قانون) دى او چې له دغو (ښځو) نه ماسِوا دي هغه تاسو لپاره حلالې دي، (په دې شرط) چې د خپلو مالونو په ذریعه يې غواړئ، چې عفت غوښتونكي یئ، بدكاري كوونكي نه یئ، بیا چې تاسو له هغوى نه د ښځه والي فايده واخيستله، نو هغوى ته خپل مهرونه وركړئ، چې مقرر شوي دي او (اى خاوندانو او ښځو!) پر تاسو باندې هېڅ حرج نشته په هغه څه كې چې (د مهر) له مقررولو نه پس تاسو په خپلو كې په هغه (كې په كمي، یا زیاتي) باندې راضي شئ، بېشكه الله له ازله پر هر څه پوه، ښه حكمت والا دى. -       قران مجید، څلورم سورت (النسا)، ۲۴م آیت