Língua carachaio-bálcara
Este artigo não cita fontes confiáveis. (Fevereiro de 2022) |
A Língua carachaio-bálcara (Къарачай-Малкъар тил, Qaraçay-Malqar til) é uma língua turcomana falada pelos carachais e pelos bálcaros em Cabárdia-Balcária e Carachai-Circássia, na Rússia europeia, bem como por uma população imigrante na província de Afioncaraquissar, na Turquia. Também há falantes em menor quantidade no Cazaquistão, Armênia, Uzbequistão e Azerbaijão, além de alguns na diáspora nos Estados Unidos.
| Carachaio-Bálcara Къарачай-Малкъар тил | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Rússia também Cazaquistão, Armênia, Uzbequistão, Azerbaijão e Estados Unidos. | |
| Região: | Cabárdia-Balcária, Carachai-Circássia | |
| Total de falantes: | 400 mil | |
| Família: | Turcomana Quipechaca Quipechaca–Cumano Carachaio-Bálcara | |
| Escrita: | alfabeto cirílico, alfabeto latino | |
| Estatuto oficial | ||
| Língua oficial de: | Cabárdia-Balcária (Rússia) Carachai-Circássia (Rússia) | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | krc | |
| ISO 639-3: | krc
| |
Falantes
editarEthnologue registra que pelo Censo da Rússia de 2002 a presença de 300 mil falantes do idioma no país e ainda cerca de 7 mil em países vizinhos e nos Estados Unidos. Dos falantes Russos, cerca de 192 mil são Carachais e 108 mil são Bálcaros. Dessas etnias, 97% falam a língua carachaio-bálcara.
Outros nomes
editarA língua também é conhecida pelos nomes Karacaylar, Karachai, Karachaitsy, Karachay, Karachay-Balkar, Karachayla
Dialetos
editarO idioma apresenta dois dialetoss: Karachay-Baksan-Chegem no qual dois fonemas são pronunciados como /tʃ/ e /dʒ/, e Balkar, no qual essas pronúncias são /ts/ e /z/.
Alfabetos
editarAlfabeto cirílico em versão usada pela língua Carachaio-Bálcara:
| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Д д | Дж дж | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Л л |
| М м | Н н | Нг нг | О о | П п | Р р | С с | Т т |
| У у | Ў ў | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ |
| ъ | Ы ы | ь | Э э | Ю ю | Я я |
Atual alfabeto latino usado pela língua Carachaio-Bálcara com base na escrita atualmente usada pela língua turca (não oficial):
| A a | B b | C c | Ç ç | D d | E e | F f | G g |
| Ğ ğ | H h | I ı | İ i | J j | K k | L l | M m |
| N n | Ñ ñ | O o | Ö ö | P p | Q q | R r | S s |
| Ş ş | T t | U u | Ü ü | V v | W w | Y y | Z z |
Exemplos
editarNúmeros Carachai-Bálcaros
editar| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| ноль (nol) | бир (bir) | эки (eki) | юч (üç) | тёрт (tört) | беш (beş) | алты (altı) | джети (ceti) | сегиз (segiz) | тогъуз (toğuz) | он (on) |
Expressões
editar| Português | Carachaio-Bálcaro (Cirílico) | Carachaio-Bálcaro (Latino) |
|---|---|---|
| Olá! | Салам! | Salam! |
| Como vai você? | Къалайса? | Qalaysa? |
| Qual é seu nome? | Сени атынг къалайды? | Seni atıñ qalaydı? |
| Qual é sua idade? | Сеннге ненча джыл болгъанды? | Senñe nença cıl bolğandı? |
| Desculpe-me! | Кечериксиз! | Keçeriksiz! |
Oração – Pai Nosso
editarAlfabeto Cirílico
Тилек а былай этигиз: Эй кёкледеги Атабыз! Сени атынг сыйлы тутулсун. Сени Патчахлыгъынг келсин. Кёкде кибик, джерде да Сени буйругъунг болсун. Бизни кюнлюк ётмегибизни бизге бюгюннге бер, эм бизни борчларыбызны кеч, биз да борчлуларыбызгъа кечгенибиз кибик эм да. Бизни терилиўге тюшюрме, алай а бизни хыйлачыдан къутхар; нек десенг, Патчахлыкъ да, кюч да, махтаў да ёмюрлеге да Сениди. Амин.
Alfabeto Latino
Tilek a bılay etigiz: Ey kökledegi Atabız! Seni atıñ sıylı tutulsun. Seni Patçahlığıñ kelsin. Kökde kibik, сerde da Seni buyruğuñ bolsun. Bizni künlük ötmegibizni bizge bügünñe ber, em bizni borçlarıbıznı keç, biz da borçlularıbızğa keçgenibiz kibik em da. Bizni teriliwge tüşürme, alay a bizni hıylaçıdan quthar; nek deseñ, Patçahlıq da, küç da, mahtaw da ömürlege da Senidi. Amin.
Notas
editarReferências externas
editar
Bibliografia
editar- Chodiyor Doniyorov and Saodat Doniyorova. Parlons Karatchay-Balkar. Paris: Harmattan, 2005. ISBN 2-7475-9577-3.