Yn Eeslynn

Ta'n Eeslynn, ny Pobblaght yn Eeslynn dy oikoil (Eeslynnish: Ísland ny Lýðveldið Ísland), ny çheer ellanagh ta ny lhie ayns Twoaie y Cheayn Sheear eddyr yn Oarpey vooar-heeragh as Greenlynn. Ta 320,000 cummaltee 'sy çheer as t'ee 103,000 km² er eaghtyr. She Reykjavík y preeu-valley as y balley smoo 'sy çheer.

Lýðveldið Ísland Pobblaght yn Eeslynn
Brattagh Armys
Arrane ashoonagh: Lofsöngur
Preeu-valley (as y balley smoo)		Reykjavík 64°08′ Hwoaie 21°56′ Heear
Çhengey oikoil		Eeslynnish
Reiltys		Pobblaght ard-whaiylagh
-	Eaghtyrane	Guðni Th. Jóhannesson
-	Ard-vinishter	Bjarni Benediktsson
-	Eaghtyrane yn Alþingi	Einar Kristinn Guðfinnsson
Seyrsnys		veih'n Danvarg
-	Reill thie	1 Toshiaght Arree, 1904
-	Seyrsnys	1 Nollick, 1918
-	Pobblaght	17 Mean Souree, 1944
Eaghtyr
-	Yn clane	103,000 km² (107-oo) 39,770 mi ker
-	Ushtey (%)	2.7
Earroo yn phobble
-	Ooley 2008	319,355 (172-oo)
-	Coontey-pobble 1980	229,187
-	Glooaght	3.1/km² (233-oo) 7.5/mi ker
LTS (CCK)		Ooley 2007
-	Yn clane	$12.274 billioon (132-oo)
-	Yn dooinney	$39,167 (5-oo)
LTS (ennymagh)		Ooley 2007
-	Yn clane	$20.228 billioon (93-oo)
-	Yn dooinney	$64,547 (4-oo)
Gini (2005)		25.0 (injil) (4-oo)
ALD (2006)		▲ 0.979 (ard) (1-d)
Argid		Króna yn Eeslynn (ISK)
Traa ynnydagh		GMT (UTC+0)
Coad eddyr-voggyl		.is
Coad çhellvane		+354

Hoshee coloinaghys yn Eeslynn ayns 874, rere y Landnámabók, v'eh y toshiagh Norlynnagh Ingólfur Arnarson y chied choloinagh Norlynnagh beayn er yn ellan. Ren sleih elley keayrtyn er yn ellan roish as hannee ad ayn er feie yn gheuree. Harrish ny h-eashyn, ren sleih Nordagh as Celtiagh coloinaghys er yn ellan. Derrey yn 20-oo eash, chur ny h-Eeslynnee barrant er eeasteyraght as eirinys, as eddyr ny bleeantyn 1262 as 1918 va'n çheer ny cooid jeh ny reeriaghtyn Norlynnagh as Danvargagh. 'Sy 20-oo eash haghyr lhiasaghey as bishaghey mooar ayns tarmaynys as corys lhiasee yn Eeslynn. Ayns ny bleeantyn shoh chaie, chur yn Eeslynn rish traght seyr 'syn Eaghtyr Tarmaynagh Oarpagh as haghyr anchaslaghey veih'n eeasteyraght dys magheryn tarmaynagh noa ayns shirveish, argidys, as çhynskylyn elley.

Jiu, ta'n Eeslynn nane jeh çheeraghyn ny cruinney lesh corrymyn seyrsnys theayagh as tarmaynagh b'yrjey. Ayns 2007, va'n Eeslynn rang-oardraghit myr y çheer smoo lhiasit er y dowan liorish Ayndagh Lhiasaghey Deinney ny h-Ashoonyn Unnaneysit. V'ee ny kiarroo çheer rere troaraght y dooinney, as nane jeh ny çheeraghyn smoo cormagh rere co-effaght Gini. Ta cultoor as eirinys dowin ec ny h-Eeslynnee, lheid as coagyraght as feeleeaght, as ta enney share eddyr-ashoonagh er feayn-skeealyn Eeslynnagh. Ta'n Eeslynn ny h-oltey jeh'n AU, RCAH, SOTS, ETO as RCTL, agh cha nel ee ny h-oltey jeh'n UO.

Boayl-oaylleeaght

Caslys çheerey yn Eeslynn ta soilshey magh ny preeu-valjyn.

Ta'n Eeslynn ny lhie ayns Twoaie y Cheayn Sheear beggan çheu yiass veih Cryss yn Arctagh, ta goll harrish yn ellan beg Grímsey magh veih coose twoaie ny çheerey, agh nagh vel goll trooid yn Eeslynn vooar-heeragh. Neu-chosoylagh rish Greenlynn gherroil, t'eh er credjal dy vel yn Eeslynn ny cooid jeh'n Oarpey as nagh vel ee ny cooid jeh America Hwoaie. Ansherbee, rere creg-oaylleeaght cha nel yn ellan ny cooid jeh'n Oarpey noadyr. Er cosoylaghtyn cultooragh, tarmaynagh as çhengoaylleeagh, t'eh er credjal dy vel yn Eeslynn ny cooid jeh Loghlin ayns ram co-hecksyn. T'ad Greenlynn (287 km) as Ellanyn ny Geyrragh (420 km) ny thallooyn s'faggys. Ta'n çheer ny lhie 970 km magh veih coose ny h-Oarpey er y voayl s'faggys (Norlynn).

Çheer-oaylleeaght

Reayrt er y Chruinney lesh yn Eeslynn 'sy çheshvean.

Ta'n Eeslynn ny 18-oo ellan smoo er y theihll, as ny nah ellan smoo 'syn Oarpey lurg y Vretyn Vooar. Ta'n çheer 103,000 km² (39,768.5 mi ker) er eaghtyr, as ta 62.7% jeh ny hundrey. Ta 14.3% eaghtyr ny çheerey jeant seose jeh loghyn as awinyn rioee; cha nel agh 23% fo glasseraght. T'ad Þórisvatn (Doour): 83–88 km² (32–34 mi ker) as Þingvallavatn: 82 km² (32 mi ker) ny loghyn smoo; ta loghyn ennoil elley goaill stiagh loghyn lheid as Lögurinn as Mývatn. She Öskjuvatn y logh s'diuney as eh 220 m (722 trieyn) ec y voayl s'diuney.

Ta ram keyllyssyn sailley punkaghey y coose eck, as ta'n chooid smoo jeh baljyn as baljyn beggey ny çheerey soit ayn er y fa dy vel yn antraie, Thalloo sleitoil yn Eeslynn, ny chochiangle feayr as neuvaghagh jeh geinnagh as sleityn. T'ad Reykjavík, Kópavogur, Hafnarfjörður, Reykjanesbær, raad dy vel y phurt aeragh eddyr-ashoonagh ny lhie, as Akureyri ny preeu valjyn 'sy çheer. Ta'n ynnyd vaghee smoo hwoaieagh soit er ellan Grímsey.

Ta kiare pairkyn ashoonagh 'syn Eeslynn: Pairk Ashoonagh Jökulsárgljúfur, Pairk Ashoonagh Skaftafell, Pairk Ashoonagh Snæfellsjökull, as Pairk Ashoonagh Þingvellir.

Bioyrid chreg-oaylleeagh

Yn Eeslynn, veih'n spoar er 29 Jerrey Geuree 2004 (NASA).

Dettifoss, yn eas smoo cummaghtagh 'syn Oarpey, ta ny lhie ayns Shiar Hwoaie yn Eeslynn.

Ta'n Eeslynn ny thalloo aeg rere creg-oaylleeaght, as t'ee ny lhie er Boayl çheh yn Eeslynn as Dreeym y Vean-Atlantagh, ta roie jeeragh trooid yn ellan. Er coontey ny cochiangleyn shen, ta'n ellan feer vioyr, as ta ram volcaanyn urree, goaill stiagh ny volcaanyn ennoil Hekla, Eldgjá, Herðubreið as Eldfell. Ta'n Eeslynn nane jeh daa voayl er y chruinney raad dy vel dreeym meanvooiragh soit ny s'yrjey na ardjid ny marrey, as t'eh coyrt raad roshtynagh da studeyrys creg-oaylleeagh er nyn lheid dreeymyn shen. Er coontey bruightey volcaanagh Laki ayns 1783-1784, hooar begnagh kerroo jeh sleih-earroo yn ellan baase rere gortey; hug y bruightey erskyn cummey bodjallyn joan as kay harrish cooid vooar ny h-Oarpey ny h-Aishey as yn Affrick er fud meeghyn ny yei'n vruightey.

Ta ram geeseryn 'syn Eeslynn chammah, goaill stiagh Geysir, fockle ta'n fockle corrym Gaelgagh çheet magh ass, chammah as y geeser ennoil Strokkur ta bruightey dagh 5-10 minnidyn. Ny yei lhing neuvioyrid, hoshee Geysir bruightey ny yei straih craayn-thallooin 'sy vlein 2000. Lesh feddynaght lheeadagh cummaght hiass-hallooinagh, as er y fa dy vel awinyn as easyn smaghtit da giennaghtyn ushtey-lectraghys, ta ushtey çheh as çhiass thie neu-chostallagh ry-gheddyn 'sy chooid smoo jeh thieyn er yn ellan. Ta'n ellan hene jeant seose, son y chooid smoo, jeh basalt, leavey veg-hilickagh ta kianglt rish volcaanaghys deayrtagh cosoylagh rish Hawaii. Agh ta sorçhyn eigsoylagh dy volcaanyn 'syn Eeslynn, as va leavaghyn aafillit, lheid as rhyolite as andesite, crooit myr eiyrtys.

Ta nane jeh ny h-ellanyn s'aa er y dowan, Surtsey, fo stiurey yn Eeslynn. Ta ennym y yee Surtr currit er yn ellan. Dirree eh harrish ardjid ny marrey ny yei straih bruightaghyn volcaanagh eddyr 8 Sauin 1963 as 5 Mean Souree 1968. Cha nel kiedoonys agh ec oaylleeyn, as ad jannoo studeyrys er aase bea noa, goll gys yn ellan.

Speyr

Awin rioee Eyjafjallajökull, nane jeh ny h-awinyn rioee sloo 'syn Eeslynn.

Ta speyr choose yn Eeslynn ny speyr vooiragh fo-phoullagh. Ta Stroo yn Eearvooir Hwoaie shickyraghey dy vel y çhiassid ayn ny s'yrjey na t'ayns buill elley er y theihll lesh y dowan-lheead cheddin. Ta ardjyn elley lesh y speyr cheddin goaill stiagh lheid as ny h-Ellanyn Aleutagh, Lieh-innys Alaska as Tierra del Fuego, faagail magh dy vel ny h-ardjyn shen ny s'faggys da cryss ny cruinney. Dyn y wooise da'n niessid eck lesh yn Arctagh, ta coose yn ellan tannaghtyn gyn rio er fud y gheuree. Ta soiaghyn rioee nyn daghyrt anvennick. V'eh 'sy vlein 1969 nar haghyr y soiagh rioee jerrinagh er y choose hwoaie.

Ta caghlaaghyn speyrey eddyr ardjyn eigsoylagh yn ellan. Loayrt trooid as trooid, ta'n coose yiass ny s'çhoe, ny s'fliugh, as ta ny smoo geay ayn, na t'ayns y twoaie. Ta ardjyn injil antraieagh 'sy twoaie feer çhirrym. T'eh ceau niaghtee 'sy gheurey ny s'mennick 'sy twoaie na t'eh 'sy jiass. Ta Thallooyn Sleitoil Meanagh nyn ardjyn s'feayrey 'sy çheer.

She 30.5 °C (86.9 °F) y çhiassid aeragh s'yrjey as eh recortyssit er 22 Mean Souree 1939 ayns Teigarhorn er y choose hiar yiass. She -38 °C (-36.4 °F) y çhiassid s'inshley er 22 Jerrey Geuree 1918 ayns Grímsstaðir as Möðrudalur 'sy çheer chooylloo hiar hwoaie. T'ad recortyssyn y çhiassid da Reykjavík na 26.2 °C (79.2 °F) er 30 Jerrey Souree 2008, as -24.5 °C (-12.1 °F) er 21 Jerrey Geuree 1918.

Çhiassidyn laaoil meanagh s'yrjey as s'inshley (°C) (1961–1990)

Boayl	J Geu	T Arr	Mart	Averil	Boal	M Sou	J Sou	Luan	M Fou	J Fou	Sauin	Noll		Ad ooilley
Reykjavík	1.9	2.8	3.2	5.7	9.4	11.7	13.3	13.0	10.1	6.8	3.4	2.2	S'yrjey	7.0
	-3.0	-2.1	-2.0	0.4	3.6	6.7	8.3	7.9	5.0	2.2	-1.3	-2.8	S'inshley	1.9
Akureyri	0.9	1.7	2.1	5.4	9.5	13.2	14.5	13.9	9.9	5.9	2.6	1.3	S'yrjey	6.7
	-5.5	-4.7	-4.2	-1.5	2.3	6.0	7.5	7.1	3.5	0.4	-3.5	-5.1	S'inshley	0.2

Faasrey as beiyn

Keyrrey Eeslynnagh.

Cha daink mooarane sorçhyn glassyraght ny beiyn gys yn ellan as cha daghyr aafilley ynnydagh, agh dy anvennick, veih'n eash rioee yerrinagh begnagh 10,000 bleeaney er-dy-henney. Ta mygeayrt 1,300 dooieyn dy veeylyn 'syn Eeslynn, agh earroo injil t'aynjee ayns cosoylagh rish çheeraghyn elley (ta coontyssyn jeant er ny smoo na millioon dooieyn dy veeylyn er feie ny cruinney). Cha row agh sheeintagh dooghyssagh ynrican, y shynnagh arctagh, er yn ellan nar haink sleih. Haink y shynnagh gys yn ellan harrish y vooir riojit ec jerrey ny h-eash rioee jerrinagh. Cha nel beishteigyn ny daa-veaghee dooghyssagh er yn ellan chammah.

Cabbyl Eeslynnagh.

Er lus-oaylleeaght hallooin, ta'n Eeslynn ny cooid jeh rheynn Arctagh yn Ard Ym-hwoaie çheusthie jeh'n Reeriaght Hwoaie. Ta mygeayrt tree kerroo yn ellan gyn glassyraght; ta'n ghlassyraght goaill stiagh banjagh son y chooid smoo as eh fo thalloo fassee liorish sthock. She beih hwoaie (Betula pubescens) y billey dooghyssagh lomarcan 'syn Eeslynn, as eear-cheyll harrish y chooid smoo jeh'n çheer yiass jeant seose jeh. Ren coloinaghys deiney er yn ellan jeeill vooar er y chorys eggoayllyssagh. Haghyr doo-heyrey ayns ny keylljyn harrish ny h-eashyn ry hoi fuygh aile as aamaid. Er coontey yn jee-cheyllaghey haghyr roostey ooirey rere crimmey, as eh lhaggaghey ablid aa-aase ny beihyn. Jiu, cha nel agh beihyn ennagh ayn agh ayns thallooyn freaylt fadaneagh.

Ta beiyn yn Eeslynn goaill stiagh lheid as kirree, ollee, kiarkyn, goair as cabbil Eeslynnagh. Ta ram sorçhyn dy eeastyn ayns ushtaghyn ny mooiryn mygeayrt yn Eeslynn, as ta'n eeasteyraght ny cohoyrtagh ard-ghooagh ayns tarmaynys ny çheerey (lieh-chooid jeh ass-phurtanyn ny çheerey). Ta sheeintee feie goaill stiagh lheid as shynnee Arctagh, assagyn frangagh, lughyn, roddanyn, conneeyn as feeaihyn Loghlinagh. Dy mennick ta maghouinyn marrey jannoo keayrtyn gys yn ellan er dreeym cruink rioee veih Greenlynn. Ayns Boaldyn ny bleeaney 2008 haink daa vaghouin marrey as ad daa hiaghtyn eddyr roshtynyn. Ta ushagyn, ushagyn marrey er lheh, feer scanshoil myr cooid jeh cretooryn yn Eeslynn. Ta pibbinyn, maarliee marrey, as pirree troggal eddyn er eayninyn marrey ny çheerey. Faagail magh nagh vel lhuingys hraghtee veeylyn mooarey 'syn Eeslynn (ec Luanisyn, 2007) ta kiedoonys currit da oaylleeyn as adsyn er shelgyn oaylleeagh nagh vel cummit seose liorish Bing Oaylleeagh Commishoon Eddyr-ashoonagh ry hoi Shelg y Veeyl Vooar.

Shennaghys

Coloinaghys as bunneeaght y Cho-unnaneys

Son ny smoo fys jeeagh-shiu er: Coloinaghys yn Eeslynn as Co-unnaneys yn Eeslynn

Peintal veih'n 19-oo eash ta soilshaghey magh cruinnaght yn Alþingi ayns Þingvellir.

T'eh er credjal dy row monnee ny fir lomarcan Yernagh, er enney myr "Papar" 'syn Eeslynn, ny kied chummaltee er yn ellan 'sy hoghtoo eash, agh daag ad yn ellan lesh çheet ny Loghlynee. Ren ny Loghlynee coloinaghys er yn ellan eddyr ny bleeantyn 870 as 930 BNJ. Cha nel feddynyssyn shenndaaleeagh ry-gheddyn, ansherbee, dys pohlldey y sheiltynys shen. V'eh Ingólfur Arnarson y chied choloinagh beayn t'er fys ain, as va'n thie balley troggit echey ayns Reykjavík 'sy vlein 874. Haink ram coloinee elley, Loghlynee as nyn sleabyn Yernagh oc son y chooid smoo, ny yei. 'Sy vlein 930, va'n chooid smoo jeh'n thalloo banejagh aggyrtit lhieu, as va'n Alþingi, parlamaid slattyssagh as briwnyssagh, currit er bun myr cree politickagh Co-unnaneys yn Eeslynn. T'eh er credjal dy row yn Chreestiaght doltit ayns 999. Hannee yn Co-unnaneys ayn derrey 1262 nar v'eh toiggit nagh row yn corys politickagh jargal streeu rish cummaght ny toshiee Eeslynnagh.

Ny Mean-eashyn derrey yn Eash Noa-emshyragh Leah

Rere doccaryn sthie as streeu theayagh yn Eash Sturlung va'n Shenn-Chonaant fo-screeuit. Va'n Eeslynn currit fo chosh ny crooin Norlynnagh. Hie shellooderys ny çheerey dys y Danvarg-Norlynn ec jerrey yn 14-oo eash nar va reeriaghtyn Norlynn as ny Danvarg co-unnaneysit ayns Unnaneys Kalmar. Ayns ny h-eashyn ny yei, haink er yn Eeslynn dy ve nane jeh ny çheeraghyn s'meley 'syn Oarpey. Va bioys raghtanagh 'sy çheer er cooishyn ny h-ooir neuvessoil, ny bruightaghyn volcaanagh, as ny speyr neuleighagh as y pobbyl croghey dy slane er yn eirinys. Haink y Gorley Doo gys yn Eeslynn ayns ny bleeantyn 1402-1404 as 1494-1495. Hooar lieh chooid jeh'n phobbyl baase ec dagh cheayrt myr eiyrtys.

Mygeayrt mean y 16-oo eash, hoshee Ree Christian III ny Danvarg cur y Lutheraghys er y phobbyl echey. Va'n aspick Catoleagh jerrinagh 'syn Eeslynn jee-chionit ayns 1550, chammah lesh y daa vac echey. Ta'n Lutheraghys foast ny phreeu-chraueeaght 'sy çheer. Ayns ny 1600yn as ny 1700yn va teoraghyn creoi er traght currit er yn Eeslynn liorish y Danvarg, chouds va maarliee lhuingey ass Sostyn, y Spaainey as yn Algear jannoo soiaghyn er y choose. Hooar trass y phobble baase 'sy 18-oo eash myr eiyrtys ym-ghorley ny spohttyn breckey Ayns 1783 vrish y volcaan Laki magh, lesh eiyrtyssyn traartyssagh. Hooar lieh-chooid sthock beiyn, as kerroo yn phobble baase myr eiyrtys ayns ny bleeantyn ny yei, as adsyn enmyssit myr Doccarys ny Frough (Eeslynnish: Móðuharðindin)

Seyrsnys as shennaghys jeianagh

Ayns 1814, ny yei ny Caggaghyn Napoleonagh, va'n Danvarg-Norlynn rheynnit ayns daa reeriaght er lheh trooid [[Conaant Kiel]. Hannee yn Eeslynn ny croghane Danvargagh. Dirree gleashaght ny seyrsnys fo stiurey Jón Sigurðsson, as eh tayrn stiagh ennal ass eie-oaylleeaghtyn romansagh as ashoonagh er çheer vooar ny h-Oarpey. Ayns 1874, hug y Danvarg hene-reiltys dys yn Eeslynn, as v'eh sheeynit ayns 1904. Rere Aght yn Unnaneys, conaant eddyr ee as y Danvarg va fo-screeuit er 1 Nollick 1918, va'n Eeslynn currit er enney myr steat seyr fo Ree ny Danvarg. 'Sy cherroo jerrinagh jeh'n 19-oo eash, daag ram Eeslynnee dys America Hwoaie, y Chanadey son y chooid smoo, as ad lorg seihll ny share. Daag 15,000 ass ny 70,000 cummaltee.

Car y Nah Chaggey Dowanagh hass yn Eeslynn seose er çheu ny Danvarg er son neaghtyraght. Ny yei cummaltys Germaanagh ny Danvarg er 9 Averil 1940, hoilshee parlamaid yn Eeslynn er froaishid slane pooar ree ny Danvarg as ghow ad smaght er cooishyn joarree as cooishyn va dellit liorish y Danvarg er lieh yn Eeslynn. Ren yn armee Goaldagh cummaltys er yn ellan mee ny yei, as ad jannoo aggair er neaghtyraght ny çheerey. Ayns 1941, hie freggyrtys y chummaltys dys Armee ny Steatyn Unnaneysit. Hannee y cummaltys cochaarjagh er yn ellan derrey jerrey y chaggey.

Er 31 Nollick 1943, haink jerrey lesh Aght yn Unnaneys ny yei 25 bleeaney. Er 20 Boaldyn 1944, cheau ny h-Eeslynnee voteyn er son jerrey yn unnaneys lesh y Danvarg. Va 97% er son jerrey yn unnaneys as 95% er son ny bunraght pobblaghtagh noa. Haink er yn Eeslynn dy ve ny pobblaght heyr er 17 Mean Souree 1944, as va Sveinn Björnsson reiht myr y chied eaghtyrane. Haink yn Eeslynn stiagh 'syn RCAH er 30 Mart 1949, mastey arganyssyn thieoilagh as rouany, as er 5 Boaldyn 1951 va conaant coadee fo-screeuit lesh ny Steatyn Unnaneysit. Haink sidooryn Americaanagh er ash dys y çheer as hannee ad aynjee er feie y Chaggey Feayr derrey fouyr ny bleeaney 2006.

Erreish da'n Nah Chaggey, haghyr aase tarmaynagh soogh, as eh immanit liorish çhynskylaghey ny h-eeasteyraght, Pohlldey Marshall as stiureydys tarmaynagh Keynes 'syn Oarpey, as adsyn cur traght er oaie. Va ny 1970yn cowrit liorish ny Caggaghyn Boiddee - arganyssyn ennagh lesh y Reeriaght Unnaneysit fo sheeyney magh ny joaraghyn eeasteyragh. Haghyr anchaslaghey as feoiltys ny tarmaynys lurg çheet stiagh yn Eeslynn 'syn Eaghtyr Tarmaynagh Oarpagh ayns 1992.

Reiltys

Ta'n Eeslynn ny deynlaght reihdagh as ny pobblaght ard-whaiylagh. Va'n parlamaid noa-emshyragh, yn "Alþingi", bunnit 'sy vlein 1845 myr bing choyrlee da Ree ny Danvarg. V'eh briwnyssit myr aa-vunneeaght y hionnal va bunnit ayns 930 ayns eash y Cho-unnaneys as castit ayns 1799. Ec y traa t'ayn ta 63 olteynyn ayn as adsyn reiht er feie kiare bleeaney.

Ta Eaghtyrane yn Eeslynn ny 'er toshee jesh-chliaghtagh as t'eh reirey myr diplomagh, agh foddee eh lhiettrimys y chur er slattys va reiht liorish y pharlamaid, as eh y chur da refrane ashoonagh. She Ólafur Ragnar Grímsson yn eaghtyrane roie. Ta'n ard-vinishter (Sigmundur Davíð Gunnlaugsson ec y traa t'ayn) ny 'er toshee er y reiltys. T'eh ny ee, lesh yn ard-choyrle, freggyrtagh er son reiltys slattyssagh. Ta'n ard-choyrle pointit liorish yn eaghtyrane ny yei ard-reihys ashoonagh da'n Alþingi; ansherbee, ta'n pointeil coardit rere barganey eddyr fir hoshee ny parteeghyn politickagh. Mannagh vel ny fir toshee jargal yn ard-choyrle y reih ayns traa resoonagh, foddee n eaghtyrane yn ard-choyrle y reih liorish hene.

Stjórnarráðið, boayl crouw slattyssagh reiltys yn Eeslynn.

Son y chooid smoo va reiltyssyn yn Eeslynn nyn go-reiltyssyn lesh daa phartee ny ny smoo ayndaue, er y fa nagh dooar partee politickagh ynrican y chooid smoo jeh soiagyn 'syn Alþingi er fud ny pobblaght. Ta lheanid cummaght politickagh ayns shelloo oik yn eaghtyrane fo argane ec scollagyn leighoil 'syn Eeslynn; ta shiartanse dy chiarailyn ny bunraght coyrlaghey da vel cummaghtyn scanshoil ennagh ec yn eaghtyrane, agh ta kiarailyn as tradishonyn elley coyrlaghey da vel y hoal kiart. Ayns 1980, va Vigdís Finnbogadóttir reiht myr eaghtyrane, as v'ee ny kied ven-eaghtyrane er y theihll. Dirree ee ass yn oik ayns 1996.

Ta reihyssyn da coyrlaghyn baljagh, y parlamaid, as yn eaghtyraneys dagh kiare bleeaney. Bee ny reihyssyn shoh çheet 'sy vlein 2010, 2011, as 2012, er lheh. Ansherbee, rere y geyre-ghaue tarmaynagh roie, foddee dy bee reihys da'n pharlamaid ayns Boaldyn 2009.

Aarheynnyn

Yn Alþingi ayns Reykjavík, lesh yn ard-agglish er chlee.

Ta'n Eeslynn rheynnit ayns ardjyn, rheynnyn-reihys, coondaeghyn, as baljaghtyn. Ta hoght ardjyn ayn ta ymmydit son kiarailyn staddyssaghtoil; ta reillyssyn ny quaiylyn ardjynagh jannoo ymmyd jeh shen-arraghys yn aarheynn shen. Derrey 2003, va ny rheynnyn-reihys da reihyssyn ard-whaiylagh unnane as ny h-ardjyn, agh rere lhiasaghey da'n vunraght, v'ad ceaghlit dys ny shey rheynn-reihys roie:

• Reykjavík Hwoaie as Reykjavík Yiass (ardjyn ard-valjagh);
• Sheear Yiass (kiare ard fo-valjagh mygeayrt Reykjavík ta scart er çheeroaylleeaght);
• Sheear Hwoaie as Shiar Hwoaie (lieh hwoaie yn Eeslynn, skeilt); as,
• Jiass (lieh yiass yn Eeslynn, goaill magh Reykjavík as fo-valjyn).

Ta ny 23 coontae nyn aarheynnyn shendeeagh son y chooid smoo. Ec y traa t'ayn, ta'n Eeslynn rheynnit magh mastey 26 briw beg (sýslumenn, unnaneagh sýslumaður) as ad shassoo seose da'n reiltys er towseyn ennagh. Ta çhaglym keesh, stiurey fograghyn brishey argidoil, as poosaghyn theayagh nyn deiy jeh currymyn ny briwnyn shen.

Ta 79 baljaght 'syn Eeslynn as t'ad reirey cooishyn lheid as scoillyn, arraghey, as cryssaght. T'adsyn shen nyn aarheynnyn jeh'n nah cheim 'syn Eeslynn, er y fa nagh vel bentynys ec ny co-heiyderyssyn agh ayns ard-reihyssyn as da cooishyn staddyssaghtoil. She Reykjavík y valjaght smoo, as ee kiare keayrtyn ny smoo pobbylagh na Kópavogur, y nah valjaght smoo.

• 
  Ardjyn yn Eeslynn
• 
  Coondaeghyn yn Eeslynn

Politickaght

Ta corys yl-pharteeagh clee-jesh 'syn Eeslynn. She Partee ny Seyrsnys (Sjálfstæðisflokkurinn) y partee smoo 'sy çheer, as she Cochaarjys Soshiallagh Deynlagh (Samfylkingin) y nah phartee smoo. Ny yei ard-reihys ayns Boaldyn ny bleeaney 2007, haink y daa phartee shen ayns co-reiltys 'syn Alþingi, lesh 43 soiagyn cosnit oc ass 63 soiagyn.

Ta parteeghyn politickagh elley 'syn Alþingi goaill stiagh y Partee Immeeaghtagh (Framsóknarflokkurinn), quoi va ny phartee co-reiragh lesh Partee ny Seyrsnys er feie 12 vlein roish ard-reihys 2007, y Ghleashaght Ghlass-Chlee (Vinstrihreyfingin - grænt framboð), va bunnit 'sy vlein 1999, as y Partee Libraalagh. Ta shiartanse dy pharteeghyn elley ayn ayns ny baljaghtyn, as y chooid smoo jeu gobbyr ayns un valjaght.

Mooinjerys joarree

Ny h-ard-vinishteryn Nordagh ayns 2007. Ta Loghlin ny cumraag s'faggys ec yn Eeslynn.

Ta'n Eeslynn freayll mooinjerys diplomagh as traghtee lesh y chooid smoo jeh çheeraghyn y theihill, agh ta ny kianglaghyn eck lesh ny Çheeraghyn Nordagh, y Ghermaan, ny Steatyn Unnaneysit, as çheeraghyn elley ayns RCAH tannaghtyn faggyssagh. Ta moyrn vooar er ram Eeslynnee er son y paart v'ec yn Eeslynn myr oastagh ny Cruinnaght Reagan-Gorbachev ayns Reykjavík, as eh lhiggey sheese yn ardane da jerrey y Chaggey Feayr. Ta ny h-arganeyn shenndeeagh mooarey eck goaill stiagh arganeyn eddyr-ashoonagh er kiartyn eeasteyragh.

Cha nel armee 'syn Eeslynn. Va Armee Aer ny Steatyn Unnaneysit freayll eddyr kiare as shey lhiettalee ayns bun-ynnyd armee Keflavík derrey 30 Mean Fouyir 2006 nar v'ad goit magh.

Ta'n Eeslynn ny h-oltey jeh'n Eaghtyr Tarmaynagh Oarpagh (ETO), as eh lhiggey da'n çheer entreilys da margey singil yn Unnaneys Oarpagh (UO). Cha nel ee ny h-oltey jeh'n UO, ansherbee, as va feysht y yeearreydys nane jeh ny bun-chooishyn politickagh smoo scanshoil ayns ny bleeantyn er gherrid. Ta'n Eeslynn ny h-oltey jeh'n AU, RCAH, SOTS as yn RCTL.