^*pen/i ^PV

(ntr)

Energie kaj lacige streĉi siajn fortojn por atingi rezulton: en korespondado […] estas bone ĉiam peni uzadi nur vortojn el la „Fundamento“ [1]; la maljuna ĉevalo […] vane penis kuri pli rapide [2]; kiam vi tralegos tiun ĉi leteron, penu, ke tiuj ĉi maristoj venu al la reĝo ^Hamlet ; peni anstataŭigi [esprimon] per esprimo pli bona [3]; peni pri la efektivigo de siaj planoj; li komencis nun eviti laŭvortan tradukadon el tiu aŭ alia lingvo, li penis rekte pensi en la nova ^VivZam ; mi penos veni al la kongreso^Z ; oni penis allogi min per tre granda sumo da mono^Z ; mi estas preta, de mia flanko mi volonte penos [4]; kion vi pripenas, tio al vi venas ^PrV . klopodi, labori, provi, strebi

Energia kaj laciga streĉo de ĉiuj fortoj al iu celo: mi vin dankas pro viaj penoj; mi faros ĉiujn eblajn penojn por kontentigi vin; ho, ne faru al vi penojn, diris Fanny [5]; bona verkisto penas eviti penon al la legantoj; venas ĉagreno sen granda peno ^PrV ; via penado ne estos vana; por sukcesi vi devas ankoraŭ plifortigi viajn penojn; ne ŝpari monon nek penon (haŭto) ^PrV . fortostreĉo

Tre peni, uzi sian tutan kapablon por io: sciencistoj en multaj landoj intense penegis trovi la mikrobon, kiu kaŭzas tiun antaŭe nekonatan infektan malsanon [6]; vi kaj viaj kunkrimuloj penegis detrui min [7].

Kiu volonte penas; tre laborema, diligenta: li suferis konstante doloron de kapo kaj de malfeliĉa amo, kaj ambaŭ doloroj naskiĝis de lia penema partoprenado en la societa vivo, ĉar li trinkadis ĉiam grandan kvanton da restoj de vino en la nokto, kaj tio ĉi malsanigis lian kapon, kaj li vidadis multon da belaj sinjorinoj, kaj tio ĉi malsanigis lian koron ^FK ; ili ne estas tiel penemaj kaj laboremaj kiel la gepatra generacio [8].

Tre granda sinstreĉo por iu celo: la penegoj de sciencistoj […] kapablas kontraŭstari al ĉiu plago, minaconta la homaron [9]; invadoj oni okazis en jaroj 1222 kaj 1223, tamen malgraŭ financa kaj milita penego oni ne akiris solidajn sukcesojn [10].

Trudanta aŭ postulanta penon: peniga laboro; ĉiu nokto iĝas ĉiam pli nigra ol la antaŭa, pli senkonsola, kaj la tuta vivo pli malhela kaj peniga ^Ĉukĉoj ; al siaj infanoj ili volis doni pli bonan, pacan kaj ne tro penigan estontecon [11]; la Demokratia Respubliko Kongo eliris el longa kaj peniga milito, kiu disŝiris la landon [12].

Sufiĉe grava, ke oni penu por ĝi: estus peninde aŭskulti mian historion [13].

Esti afero valora, dezirinda, eĉ koste de peno: li opiniis, ke tute ne penindas konfidi [deziron eliri] al la pordisto, se oni povas trarampi inter la feraj stangoj [14].

Evitanta penon, mallaborema, pigra: li fariĝis malpenema kaj sin tenis ĉiam malvigle, neserioze [15].

Facile, sen fortostreĉo aŭ laciĝo: ah, bona afero estas la rajdado, […] oni sidas kvazaŭ sur seĝo, ne faletas sur ŝtono, indulgas la ŝuojn kaj senpene vojaĝas [16]; per la pli ol 1,3-kilograma PIV oni povis ĉiam senpene mortbati iun obstinan oponanton el alia skolo [17].

Doni rezulton tre dezirindan kompare la necesan penon: ne valoras la akiro eĉ la penon de l' deziro ^PrV ; la rezultoj tamen ne valoris la penon, ne konvinkis la monodonintojn kaj ne plenigis la propran konton [18]; la pli granda komforto valoras la penon [19].