Ikiganda
Ururimi rwa Ganda cyangwa Luganda [4] (/ luːˈɡændə /, [5] Oluganda, [oluɡâːndá]) [6] ni ururimi rwa Bantu ruvugwa mu karere k'ibiyaga bigari bya Afurika. Ni rumwe mu ndimi zikomeye muri Uganda kandi ruvugwa na miliyoni zirenga 10 Baganda n'abandi bantu cyane cyane muri Uganda rwagati, harimo n'umurwa mukuru Kampala wa Uganda. Mubisanzwe, ni imvugo ya agglutinative, imvugo ifite ingingo - inshinga - ikintu ijambo gutondekanya hamwe na nominative - gushinja morphosyntactic guhuza.
Nibura byibuze abarenga miriyoni 16 bavuga ururimi rwambere mu karere ka Buganda nabandi miliyoni 5 bavuga neza ahandi [7] mu turere dutandukanye cyane cyane mumijyi minini nka Mbale, Tororo, Jinja, Gulu, Mbarara, Hoima, Kasese nibindi Luganda ni Ururimi rwa defacto rwa Uganda rufite indangamuntu kuko arirwo rurimi ruvugwa cyane muri Uganda rukoreshwa cyane cyane mu bucuruzi mu mijyi, ururimi kandi ni rwo rurimi ruvugwa cyane mu murwa mukuru w’u Rwanda Kigali. [8] Nkururimi rwa kabiri, rukurikira icyongereza kandi rubanziriza igiswahili muri Uganda.
Luganda ikoreshwa mu mashuri abanza ya Buganda mugihe abanyeshuri batangiye kwiga icyongereza, ururimi rwibanze rwa Uganda. Kugeza mu myaka ya za 1960, Luganda nayo yari ururimi rwemewe rwa Uganda kugeza ubu yigisha amashuri abanza mu burasirazuba bwa Uganda.
Icyitegererezo
hinduraAbantu bazaalibwa nga balina eddembe n'obuyinza ebyenkanankana, batondebwa nga balina amagezi era nga basobola okwawula ekirungi n'ekibi bwebatyo, buli omu agwana okuyisa munne nga muganda we.
Ubuhinduzi
Abantu bose bavutse bafite umudendezo kandi bangana mu cyubahiro n'uburenganzira. Bahawe ubwenge n'umutimanama kandi bagomba gukorera hamwe muburyo bwa kivandimwe.
(Ingingo ya 1 y'Itangazo Mpuzamahanga ry'Uburenganzira bwa Muntu)