भाग्य
यन्त्रोपारोपितकोशांशः
सम्पाद्यताम्कल्पद्रुमः
सम्पाद्यताम्
 पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भाग्यम्, क्ली, (भज्यतेऽनेन इति । भज + “ऋहलो- र्ण्यत् ।” ३ । १ । १२४ । इति ण्यत् । “चजोः कु घिण्ण्यतोः ।” ७ । ३ । ५२ । इति कुत्वम् ।) प्राक्तनशुभाशुभकर्म्म । तत्पर्य्यायः । दैवम् २ दिष्टम् ३ भागधेयम् ४ नियतिः ५ विधिः ६ । इत्यमरः । १ । ४ । १८ ॥ प्राक्तनकर्म्म ७ भागः ८ भवितव्यता ९ । इति जटाधरः ॥ अदृष्टम् १० । इति शब्दरत्नावली ॥ फलोन्मुखीभूत- पूर्ब्बदैहिकशुभाशुभं कर्म्म । इति मलमास- तत्त्वम् ॥ (यथा, -- “समुद्रमन्थने लेभे हरिर्लक्ष्मीं हरो विषम् । भाग्यं फलति सर्व्वत्र न विद्या न च पौरुषम् ॥” इति प्राञ्चः ॥ उत्तरफल्गुनीनक्षत्रम् । यथा, बृहत्संहि- तायाम् । १० । १ । “श्रवणानिलहस्तार्द्रा- भरणीभाग्योपगः सुतोऽर्कस्य । प्रचुरसलिलोपगूढां करोति धात्रीं यदि स्निग्धः ॥” भागो वृद्धादिरस्मिन् दीयते इति । भाग + “भागाद्यच्च ।” ५ । १ । ४९ । इति यत् ।) भागिके, त्रि । इति सिद्धान्तकौमुदी ॥ (भाग- मर्हति । भाग + “दण्डादिभ्यो यत् ।” ५ । १ । ६६ । इति यत् ।) भागार्हम् । (भज + ण्यत् । भजनीयम् ॥)
अमरकोशः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भाग्य नपुं।
प्राक्तनशुभाशुभकर्मः
समानार्थक:दैव,दिष्ट,भागधेय,भाग्य,नियति,विधि,कृतान्त,अनय
1।4।28।1।4
दैवं दिष्टं भागधेयं भाग्यं स्त्री नियतिर्विधिः। हेतुर्ना कारणं बीजं निदानं त्वादिकारणम्.।
अवयव : पापम्,शुभम्
पदार्थ-विभागः : , गुणः, अदृष्टम्
भाग्य नपुं।
पुण्यपापकर्मम्
समानार्थक:भाग्य
3।3।155।2।2
वीर्यं बले प्रभावे च द्रव्यं भव्ये गुणाश्रये। धिष्ण्यं स्थाने गृहे भेऽग्नौ भाग्यं कर्मशुभाशुभम्.।
: पापम्, पुण्यम्, पुण्यादिः
पदार्थ-विभागः : , गुणः, अदृष्टम्
वाचस्पत्यम्
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भाग्य¦ न॰ भज--ण्यत् कुत्वम्।
१ शुभाशुभसूचके कर्मजन्ये-ऽदृष्टे अमरः। भागः प्रयोजनमस्य यत्।
२ भागार्थेत्रि॰। भागमर्हति यत्।
३ भागार्हे त्रि॰।
शब्दसागरः
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भाग्य¦ mfn. (-ग्यः-ग्या-ग्यं)
1. To be protioned or divided.
2. Bearing interest, subject to a deduction of some part on that account. n. (-ग्यं) Destiny, fortune, good or ill-luck. E. भज् to divide, ण्यत् aff.; or भाग a part and यत् added.
Apte
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भाग्यम् [bhāgyam], a. [भज्-ण्यत् कुत्वम्]
To be divided, divisible.
Entitled to a share.
Forming a part.
Subject to fractional deduction.
Lucky, fortunate.
ग्यम् Fate, destiny, luck, fortune; स्त्रियाचरित्रं पुरुषस्य भाग्यं देवो न जानाति कुतो मनुष्यः Subhāṣ; oft. in pl.; सा निन्दन्ती स्वानि भाग्यानि बाला Ś.5.3.
Good fortune or luck; R.3.13.
Prosperity, affluence; भाग्येष्वनुत्सेकिनी Ś.4.18.
Happiness, welfare. (भाग्येन fortunately, happily). -Comp. -आयत्त a. dependent on fate; भाग्यायत्तमतः परम् Ś.4.17; cf. also भाग्येषु शेषमायत्तं दृष्टपूर्वं न चान्यथा Pratijñā Y.2.5.
उदयः dawn of good fortune, lucky occurrence. -ऋक्षम् (भाग्यर्क्षम्) the asterism पूर्वा- फल्गुनी. -क्रमः course or turn of fortune; भाग्यक्रमेण हि धनानि भवन्ति यान्ति Mk.1.13. -पञ्चः a kind of pavilion; Vastuvidyā. -योगः a lucky or fortunate juncture.रहित a. deserted by fortune, miserable; प्रायो गच्छति यत्र भाग्यरहितस्तत्रैव यान्त्यापदः Bh.2.9. -विप्लवः ill-luck, adverseness of fate; अथवा मम भाग्यविप्लवादशनिः कल्पित एष वेधसा R.8.47. -वशात् ind. through the will of fate, luckily, fortunately. -संक्षयः bad fortune, calamity. -संपद् good fortune, prosperity.
Monier-Williams
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
भाग्य mfn. (fr. भग)relating to भग
भाग्य n. (with युग)the 12th or last lustrum in Jupiter's cycle of 60 years VarBr2S.
भाग्य n. ( scil. भor नक्षत्र)the asterism of भगi.e. उत्तर-फल्गुनीib.
भाग्य mfn. ( भज्)to be shared or divided , divisible(= भज्य) Vop.
भाग्य mfn. (fr. भाग)entitled to a share g. दण्डा-दि
भाग्य mfn. (with शत, विंशतिetc. )= भागिकPa1n2. 5-1 , 42 Sch.
भाग्य mfn. lucky , fortunate ( compar. -तर) MBh. R.
भाग्य n. sg. or pl. ( ifc. f( आ). )fate , destiny (resulting from merit or demerit in former existences) , fortune , ( esp. ) good fortune , luck , happiness , welfare MBh. Ka1v. etc. (649677 ग्येनind. luckily , fortunately Hit. )
भाग्य n. reward BhP.
Purana Encyclopedia
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Bhāgya : nt.: See Bhagadaivata.
_______________________________
*1st word in right half of page p262_mci (+offset) in original book.
Mahabharata Cultural Index
सम्पाद्यताम्|
पृष्ठभागोऽयं यन्त्रेण केनचित् काले काले मार्जयित्वा यथास्रोतः परिवर्तयिष्यते। तेन मा भूदत्र शोधनसम्भ्रमः। सज्जनैः मूलमेव शोध्यताम्। |
Bhāgya : nt.: See Bhagadaivata.
_______________________________
*1st word in right half of page p262_mci (+offset) in original book.