1980 сыл
(Мантан: 1980 көстө)
| Сыллар |
|---|
| 1976 1977 1978 1979 — 1980 — 1981 1982 1983 1984 |
| Уоннуу сыллар |
| 1950-с 1960-с 1970-с — 1980-с — 1990-с 2000-с 2010-с |
| Үйэлэр |
| XIX үйэ — XX үйэ — XXI үйэ |
1980 сыл.
Туох буолбута
уларытОлунньу
уларыт- Олунньу 17 — Польша альпинистара Кшиштоф Велицкий уонна Лешек Цихы бастакынан кыһыҥҥы кэмҥэ Эверест хайатын дабайан тахсыбыттар.
- Олунньу 18 — Саха АССР Миниистирдэрин сэбиэтэ эбээн орфографиятын тупсарыллыбыт быраабылатын бигэргэппит (бу иннинээҕи эбээн алпабыыта 1979 сыллаахха ылыныллыбыт эбит).
- Олунньу 22 — Мууска буолбут дьикти: Лейк-Плэсидкэ Кыһыҥҥы Олимпия оонньууларыгар АХШ хоккейгэ хамаандата ССРС хамаандатын 4–3 ахсаанынан соһуччу кыайбыт.
Кулун тутар
уларыт- Кулун тутар 21 — АХШ бэрэсидьиэнэ Джимми Картер 1980 сыл сайыныгар Москубаҕа буолуохтаах Олимпиаданы АХШ бойкуоттуурун туһунан биллэрбит. Төрүөтэ: Сэбиэскэй Сойуус Афганистааҥҥа сэбилэниилээх күүстэрин киллэриитэ.
Муус устар
уларыт- Муус устар 5 — ССРС уонна Афганистан сэбиэскэй сэбилэниилээх күүстэр Афганистааҥҥа киирэллэрин туһунан сөбүлэҥ түһэрсибиттэр.
Ыам ыйа
уларыт- Ыам ыйын 8 — ВОЗ уоспа ыарыы аан дойдуга суох буолбутун туһунан биллэрбит.
- Ыам ыйын 13 — Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ икки киһиэхэ туттарыллыбыт: "Былыргы Бүлүү уоттара" оратория ааптарыгар композитор Николай Берестовка уонна опера ырыаһытыгар Иван Степановка.
- Ыам ыйын 20 — референдумҥа Канаада Квебек провинцията 59,56 бырыһыанынан Канаадаҕа хаалар туһунан куоластаабыт.
Атырдьах ыйа
уларыт- Атырдьах ыйын 31 — Польшаҕа «Солидарность» профсоюз олохтоммут
Ахсынньы
уларыт- Ахсынньы 8 — Нью-Йорка "Битлз" бөлөх салайааччытын Джон Ленноны Чепмен өлөрбүт.
Төрөөбүттэр
уларыт- Кулун тутар 6 — Балакшин Георгий Русланович, боксаҕа Европа, Россия хас да төгүллээх чемпиона.
- Алтынньы 26 — Николай Рыкунов — Арассыыйа суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ (2015с.), литэрэтиирэ кириитигэ, прозаик, суруналыыс, тылбаасчыт.
- Бэс ыйын 23 — Виктория Яковлева — саха хоһоонун, бэйиэт Чаҕылҕан айар үлэтин чинчийэр учуонай, тыл үөрэҕин билимин хандьыдаата.
- Сэтинньи 15 — Зинаида Архипова — бэйиэт, суруналыыс. "Далбар Хотун" сурунаал сүрүн эрэдээктэрэ.
- Ахсынньы 16 — Леонид Спиридонов — көҥүл тустууга дойдулар ардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, устудьуоннарга Аан дойду чөмпүйүөнэ (Токио 2000), Казахстан хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, Азия чөмпүйүөнэ (Алматы 2006), Аан дойду чемпионатын боруонса призера (Хернинг, Дания 2009). Хаҥалас улууһун Ытык киһитэ.
- Ахсынньы 22 — Руслан Тараховскай — Былатыан Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатыр сүрүн режиссера, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа.
Өлбүттэр
уларыт- Каратаев Василий Осипович (1926—1980), олоҥхоһут.
- Тохсунньу 8 — Джон Мокли — АХШ физигэ уонна инженерэ, ENIAC электроннай көмпүүтэр оҥорооччулартан биирдэстэрэ.
- Кулун тутар 23 — Христофор Максимов — Саха АССР норуодунай артыыһа, саха аатырбыт ырыаһыта, ырыа айааччыта. Үөһээ Бүлүү уонна Ньурба судаарыстыбаннай көһө сылдьар тыйаатырдарыгар, кэлин Саха судаарыстыбаннай музыка драма тыйаатырыгар үлэлээбит.
- Муус устар 6 — Курилов Семен Николаевич, биллиилээх дьүкээгир суруйааччыта.
- Муус устар 15 — Лукин Тимофей Спиридонович (1913—1980), биллиилээх сылгыһыт, Социалистическай Үлэ Геройа.
- Муус устар 29 — Альфред Хичкок (1899 с.т.), "Оскар" бириэмийэ лауреата.
- Атырдьах ыйын 15 — Никифоров Семен Осипович (1923—1980), суруйааччыта, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа.