Matzedònia (regione istòrica)

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Sa Matzedònia est un'àrea istòrica e geogràfica posta in s'Europa balcànica. Is làcanas suas ant variadu meda cun su tempus, ma in die de oe si cunsìderat chi sa regione incluet partes de chimbe paisos balcànicos: Grètzia, Matzedònia de su Norte, Bulgaria, Albania, Sèrbia (inclùida sa regione de Gora e su Kosovo). Sa Matzedònia tirat a unos 67.000 km² e contat una populatzione de unos 4,76 milliones de bividores.

Matzedònia
Mapa de sa regione istòrica de Matzèdonia e partzidura atuale intre istados
Istados	6  Albania  Bulgaria  Grètzia  Matzedònia de su Norte  Sèrbia  Kosovo
Tirada	67.000 km2 tzirca
Populatzione	4.760.000 tzirca
Limbas	List albanesu, bulgaru, gregu, matzèdone, serbu

Is primos aposentamentos connotos remontant a unos 9.000 annos a oe. Dae sa metade de su de su sèculu IV a.C., su Regnu de Matzedònia fiat istadu sa potèntzia dominadora in sa Grètzia clàssica e in is regiones a ròdiu.

Geografia

Definire is lìmites geogràficos de sa Matzedònia est dificultosu meda, sende chi s'agatant descritziones medas segundu su paisu chi controllat sa zona. Massimamente sa Matzedònia s'iscàmpiat in s'àrea cumprèndida intre su riu Nestos e is montes Rodope in s'estu; is montes de Osgorske, de Crna Gora e de Stara Planina, nde allindant sa làcana setentrionale, is montes albanesos de Jablanica e is lagos de Ohrid e Prespa faghent sa làcana de ponente, is montes de Gramos e su monte Olimpu sa de sud.

Sa zona geogràfica matzèdone si partzit duncas intre sa Matzedònia grega (52,4%), Matzedònia de su Norte (35,8%), sa Bulgaria (10,1%) e, segundu is mapas, Albania (1,4%) e Sèrbia (cunsiderende s'istadu in parte reconnotu dae Kosovo) (0,3%).

Sa regione est partzida in regiones ulteriores:

• Matzedònia grega (una de is 10 regiones amministrativas de Grètzia) chi integrat:
  • Matzedònia Tzentrale, una de is 13 perifèries (regiones amministrativas) de Grètzia;
  • Matzedònia Orientale, una de is 13 perifèries de Grètzia;
  • Matzedònia Otzidentale, una de is 13 perifèries de Grètzia;
• Matzedònia de su Norte: nùmene de sa parte de Matzedònia chi oe in die format s'Istadu in antis connotu comente a Antiga Repùblica Jugoslava de Matzedònia.
• Matzedònia de Pirin: parte de sa Matzedònia posta a ovest de sa lìnia de pitzos de sa cadena de montes de su Pirin e de s'estu de su monte de Vlahina, a ambos oros de su riu Struma. Oe in die pertenet a sa Bulgaria.

Sa Matzedònia s'agatat intre su passaditzu mannu chi unit s'Europa orientale e su Mediterràneu, sighende is baddes de is rios Morava e Vardar, una bia istratègica chi est istada testimonia de su passu esèrtzitos gregos, romanos, islavos e turcos.