Primavera àrabba

Cu primavera àrabba si ntenni lu muvumentu ca ntô 2011 mplicau diversi paisi dû Magreb e dû Mediu Orienti e ca purtau â caduta di diversi riggimi ntî diversi paisi.

Nu mumentu dâ libbirazzioni dâ Tunisia, n sèquitu all'esiliu di Ben Alì.

L'uriggini e li mutivazzioni

L'uriggini dû muvumentu fu la situazzioni di crisi ca purtau diversi strati dê pupulazzioni a prutistari contra lu cuvernu lucali. Fu accussì ca n Tunisia nu vinnituri ambulanti pi prutesta si fici abbruciari n pùbbricu. Cô sò sacrificiu lu muvumentu n picca tempu si diffunnìu assai vigurusamenti ntî tuttu lu paisi e fora dû paisi, e speciarmenti n Eggittu, n Libbia ntô Bahrein, ntô Yemen e n Siria, cu furtuni diversi. Nu fatturi assai mpurtanti pi la diffusioni di l'idei dû muvumentu fu la rilativa facilità cu cui li pupulazzioni dî paisi àrabbi appiru accessu ê nfurmazzioni ca circulavanu supra internet e ntê piattaormi dî riti suciali comu pi esempiu facebook.

Tunisia

N Tunisia, doppu l'abbinimentu ca sinnau la scintilla di tuttu lu muvumentu, li rivinnicazzioni principali foru cchiù travagghiu pi tutti, cchiù libbirtati ntê media e n ginirali ntâ vita suciali, e purtau n picca tempu â caduta dû prisidenti Ben Alì ca si n'appi a gghiri n esiliu n Arabbia Saudita.

Eggittu

N Eggittu lu muvumentu purtau â fini dâ prisidenza di Mubarak e n Libbia fu la causa di na Guerra civili n cui lu muvumentu rivuluzziunariu fu appujatu puru di l'OTAN n sèquitu a na risuluzzioni di l'ONU di cunnanna dâ riprissioni dû riggimi. La guerra civili lìbbica s'accapau câ morti di Gheddafi, o putiri n Libbia di 42 anni.

Yemen

Ntô Yemen lu prisidenti truvau n'accordu cû muvumentu e s'appi a dimittirisi, dannu lu putiri a rapprisintanti dû muvumentu di rinnovamentu.

Siria

Ntâ Siria lu muvumentu s'appi a cunfruntari cu na riprissioni militari urdinata dû prisidenti Bashar el Assad e nzinu a oggi lu cunfruntu tra forzi dû cuvernu e forzi nnipinnenti pâ libbirazzioni dâ Siria a cunnuciutu a na situazzioni di stallu vicina a na guerra civili. N particulari, l'ONU nun potti aghicari a na risuluzzioni pi nu ntirventu a difisa dâ pupulazzioni di cità comu Homs pi lu votu cuntrariu dâ Russia e dâ Cina, rapprisintati pirmanenti cu dirittu di vetu.