Archimedi
Archimedi fu unu dî matimàtici cchiù mpurtanti di l'antichità.
Biografìa
Nascìu a Sarausa nnû 275 a.C. e murìu nnû 212, ammazzatu d'un surdatu rumanu â fini di l'ùrtima guerra pùnica. La sò pruduzzioni di matimàtica è granni. Fu iddu chidu câ 'nventau la Syracusia, la cchiù granni navi dô munnu anticu.
Lu càlculu di pi grecu
A sfera e lu cilindru fuorri misi supra a tumba di Archimedi picchini quannu era 'n vita dichiarau stu risìu.
Pi lu càlculu di pi grecu, ca iddu stimau tra 3+1/7 e 3+10/71, desi na dimustrazzioni matimàtica di tipu mudernu pigghiannu lu pulìgunu rigulari di 96 lati inscrittu ntî nu cerchiu e chiddu circunscrittu. Lu prìmitru dû primu è cchiù nicu di pi grecu, e chiddu dû secunnu è cchiù granni.
Lu principiu di Archimedi
'N fìsica lu principiu chi porta lu sò nomu dici chi nu corpu misu ntî nu lìquidu ricivi n'ammuttatina versu lu àutu pari â massa dû lìquidu spustatu.
La quatratura dâ paràbbula
N'àutra scuperta mpurtanti fu la misura di l'ària di nu sitturi di paràbbula. 'N particulari iddu dimustrau di na manera giomètrica chi siddu si pìgghianu dù punti arbitrari ntî na paràbbula, e si cunzìddira lu triàngulu chi havi pi lati lu segmentu chi junci sti dù punti e li dù segmenti chi pàrtinu di sti dù punti e chi si jùncinu ntô puntu dâ paràbbula pruiettatu di na parallela chi passa pô puntu dû menzu dû primu segmentu, allura l'âria dû sitturi parabbòlicu ditirminatu dû primu segmentu è 4/3 di l'ària dû triàngulu.
Sta pruprietà s'addimustra oi simpricimenti grazzi ô càlculu ntigrali, sprummintantu dumila anni cchiù tardu.
Liggenni
L'esprissioni Eureka (haiu truvatu), pari ca veni di na sò tipica esprissioni.
Si dici chi duranti l'assediu rumanu di Sarausa, Archimedi usassi nu specchiu usturi, p'abbruciari li navi dê rumani e puru na speci di cannuni a aria cumpressa.
A Archimedi è attribbuitu lu miccanismu di Anticitera na màchina chi ripruduci li muvumenta dû suli e dâ luna.
Autri pruggetti
 |
Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Archimedi. |
