اذان
اذان معنيٰ خبردار ڪرڻ، سڏ ڪرڻ. اسلامي اصطلاح موجب اهي مقرر لفظ، جيڪي نمازن جي وقتن تي ٻانگو وڏي آواز سان ورجائيندو آهي، ۽ اهڙيءَ طرح ماڻهن کي باجماعت نماز لاءِ سڏيندو آهي. اهو طريقو نبي سڳوري صلي -الله- عليه وسلم جي مديني ۾ اچڻ کان پوءِ سن 2ھ/624ع ۾ -جاري- ٿيو. ٻين مذهبن ۾ گهنڊ گهڙيال وڄائڻ يا ناد وڄائڻ جو طريقو رائج آهي. مسلمانن جي -اذان- ۾ چار دفعا -تڪبير- (-الله- اڪبر)، ٻه دفعا ”اشهد -ان- لا الہ الاالله“، ”اشهد -ان- محمد رسول -الله-“، ”حي علي الصلواة“، ”حي علي الفلاح“، ۽ -تڪبير- ۽ آخر ۾ هڪ دفعو ”لا الہ الا -الله-“ جا لفظ چيا ويندا آهن. صبح واري ٻانگ ۾ ”حي علي الفلاح“ کان پوءِ ”الصلواة خير من النوم“ جا لفظ به ٻه ڀيرا چيا ويندا آهن. سنڌ ۾ -ٻارڙي- جي ڄمڻ تي -ان- جي ساڄي ڪن ۾ ٻانگ ڏني ويندي آهي. هنن لفظن سان ته ”ڀلي -آئين- -الله- جا مهمان! توتي لکين رحمتون نازل ٿين“. ڪنهن اوچتي آفت ۽ خطري جي وقت به مسلمانن ۾ ٻانگن ڏيڻ جو رواج آهي.[1]