Sillen

Sillen (eŋg. screening) lea medisiinnalaš dutkamuš mainna ohcet dávddaid dain olbmuin geain eai leat dávdamearkkat. Áigumuššan lea gávdnat dávddaid árra muttus, vai daid sáhtášii dálkkodišgoahtit ja buoridit buorebut ja dainna lágiin unnidit jápmimiid ja gillámušaid.

Vaikko vel sillen lea veahkkin dahkat diagnosa árra muttus, de lea čájehuvvon ahte das lea nai heajos bealli. Badjelmearálaš dutkan, boasttu diagnosat ja behtolaš sihkkarvuođadovdu lea muhtun dain. Sillen ferte leat ávkin olbmuide ja ii vahágin. Dan dihte ferte leat dárkil ovdal go álggaha muhtun sillenprográmma, erenoamážit eahpedábálaš dávddaid várás. Muhtun ovdamearka man alde áššedovdit nákkáhallet lea PSA-iskosat. Dainna iskosiin áigu gávdnat prostataborasdávdda. Nuppi dáfus dat lea hálbbes dutkamuš, muhto nuppi dáfus iskkus sáhttá leat positiiva maiddái go ii leat borasdávda. Muhtumat oaivvildit ahte sillen dušše buktá dárbbašmeahttun balu olbmuide.

Sillenprográmma mii lea lihkostuvvan lea ovdamearkka dihte mammografiija, gávdnan dihte čižžeborrasa. Duollet dálle mannat bátnedoaktára luhtte ja iskkahit bániid lea maiddái bures menestuvvan sillen. Dainna lágiin fuobmá káriesa ovdal go bánit leat ráiganan visot.