1482
Godina
- Ovo je članak o godini 1482.
Godina 1482 (MCDLXXXII) bila je redovna godina koja počinje u utorak (1. 1. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 14. vijek – 15. vijek – 16. vijek |
| Decenija: | 1450-e 1460-e 1470-e – 1480-e – 1490-e 1500-e 1510-e |
| Godine: | 1479 1480 1481 – 1482 – 1483 1484 1485 |
| Gregorijanski | 1482. (MCDLXXXII) |
| Ab urbe condita | 2235. |
| Islamski | 886–887. |
| Iranski | 860–861. |
| Hebrejski | 5242–5243. |
| Bizantski | 6990–6991. |
| Koptski | 1198–1199. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1537–1538. |
| • Shaka Samvat | 1404–1405. |
| • Kali Yuga | 4583–4584. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4118–4119. |
| • 60 godina | Yang Voda Tigar (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11482. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- 12. 1. - Mlečani obnovili mirovni ugovor iz 1479 sa novim sultanom Bajazitom II.
- januar, krajem - Herceg Novi se predao Ajas-begu, uz slobodan prolaz mađarskoj posadi - to je kraj države hercegâ. Od Hercegovine je, u mađarskim rukama, ostala još utvrda Koš na ušću Neretve, kod Opuzena.
- 25. 3. - Andrija Jamometić pokušao obnoviti Bazelski koncil (u rujnu lišen crkvenog dostojanstva, u prosincu uhićen)[1].
- 27. 3. - Poginula Marija Burgundska, njene posede nasleđuje sin Filip (kao Filip IV), regent mu je otac habsburški nadvojvoda Maksimilijan.
- 4. 4. - Kralj Matija izdao povelju Vuku Grgureviću kojom mu daje kaštele Komogovinu i Gradusu, približno u ovo vreme i Kostajnicu.
- 14. 4. - Ivaniš Korvin od oca dobio grad i varoš Šikloš u Baranji (pripadao izumrlim Gorjanskim).
- 3. 5. - Despot Vuk dao Bijelu Stijenu i Totuševinu svojoj supruzi Barbari Sigismundovoj Frankapan[2].
- svibanj - Matijin vojvoda Stjepan Zapolja opsjeda Fridrihov grad Haimburg u Koruškoj, ali razbijen.
- 27. 5. - Džem Sultan opseda Koniju ali ubrzo se povlači u Ankaru.
- 11. 6. - Anglo-škotski ratovi: Ugovorom iz Fotheringhaya, Alexander Stewart, vojvoda od Albanyja, brat škotskog kralja Jamesa III, proglašava se sam za kralja u naslonu na Englesku, koja ovog leta vrši invaziju na Škotsku.
- 29. 7. - Džem Sultan je stigao na Rodos, kod vitezova Jovanovaca. Najesen je prebačen u dan. Francusku, do 1489, zatim je u Italiji do smrti 1495. Ostatak života provodi kao politički pion, njegov polubrat Bajazid II isplaćuje velike količine novca vitezovima i papi.
- 21. 8. - Ferarski rat, bitka kod Campomorta: papin kondotijer Roberto Malatesta porazio napuljsku vojsku (ali razboleo se i umro sledećeg meseca).
- 24. 8. - Richard, vojvoda od Gloucestera je nakon kraće opsade zauzeo zamak Berwick - ostaje definitivno engleski, najsevernije mesto u zemlji.
- 9. 9. - Despot Vuk, Petar Doci i Pavle Kiniži kod Bečeja porazili Turke koji su upali u Banat; Kiniži zatim upada preko Dunava (Turci ove godine harali i Kranjsku).
- septembar - Sultan Bajazit II se dogovorio sa Hospitalerima sa Rodosa: oni će držati Džema u Francuskoj u zamenu za 45.000 dukata godišnje (Džem do kraja života ostaje zapadni pion).
- 5. 10. - Grad Hainburg se predao kralju Matiji, nekoliko dana kasnije i tvrđava - kralj nastavlja prema Beču.
- 23. 12. - Ugovor iz Arrasa: burgundski regent Maksimilijan i francuski kralj Luj XI se dogovorili da se Maksova kćerka Margareta uda za Lujevog sina a da se delovi bivše Burgundije koje drži Luj smatraju kao miraz (do 1493, ali svadbe neće biti).
Kroz godinu
uredi- Prema iskazu kralja Matije, od 1478. do '82 u Ugarsku preseljeno "do 200.000 Srba"[3].
- Sultan Bajazit II nudi mir Ugarskoj a Vuku Grgureviću obnovu despotovine[4].
- Jahja-beg, osnivač porodice Jahjapašića, postaje bosanski sandžakbeg (1482-83).
- Portugalci podigli tvrđavu Elmina (São Jorge da Mina, "Sv. Đorđe od Rudnika") na Zlatnoj obali, današnjoj Gani.
- Portugalski moreplovac Diogo Cão otkrio ušće Konga.
- Abu `Abdallah Muhammad XII (Boabdil), poslednji vladar Granade, prvi put postavljen za emira (vl. 1482-83 i 1486-92).
- Krimski Tatari spalili litvanski Kijev.
- Prvo štampano izdanje Euklidovih Elemenata (latinska verzija).
- Leonardo Da Vinci prešao iz Firence u Milano (do 1499).
- 1482-84 - Ferarski rat: Venecija i papa protiv Ferare, Mantove i Napulja.
- 1482-85 - Kristofor Kolumbo trguje duž obale zapadne Afrike.
Rođenja
uredi- april - Georg Tannstetter, nemački humanista, astronom, lekar itd. († 1535)
- 29. 6. - Marija Aragonska, kraljica Portugala, kćerka Katoličkih monarha († 1517)
- Matthias Ringmann, nemački kartograf i pesnik († 1511)
- Bernardim Ribeiro, portugalski književnik († 1552)
- Juraj Utješenović (Martinuzzi), hrvatski plemić i mađarski kardinal († 1551)
- ca. Makarije, mitropolit moskovski († 1563)
- ca. Mavro Vetranović, dubrovački književnik († 1576)
- ca. Krsto I. Frankapan Brinjski, hrvatski ban († 1527)
Smrti
uredi- 27. 3. - Marija Burgundska, žena Maksimilijana Habsburškog (* 1457)
- 10. 5. - Paolo dal Pozzo Toscanelli, italijanski matematičar, astronom (* 1397)
- 10. 9. - Federico da Montefeltro, kondotijer i gospodar Urbina (* 1422)
- septembar - Roberto Malatesta, italijanski kondotijer (* ca. 1440)
- 22. 9. - Filibert I, savojski vojvoda (* 1465)
- Luca della Robbia, italijanski skulptor (* ca. 1400)
- Hugo van der Goes, flamanski slikar
- Mihajlo Orsag de Guth, Ugarski Palatin
Fikcija
uredi- Radnja Notre-Dame de Paris se odvija ove godine.
Reference
uredi- ↑ JAMOMETIĆ, Andrija, Hrvatski biografski leksikon
- ↑ V. Klaić, str. 131
- ↑ V. Ćorović, Srpska despotovina u Sremu, rastko.rs
- ↑ Dr. Ž. Fajfrić, Sveta loza Brankovića, rastko.rs
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Vladimir Ćorović, Historija Bosne
- Grupa autora, Istorija Crne Gore