1748

Ovo je članak o godini 1748.

Godina 1748 (MDCCXLVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1710-e  1720-e  1730-e  – 1740-e –  1750-e  1760-e  1770-e
Godine:	1745 1746 1747 – 1748 – 1749 1750 1751

Evropa 1748. godine, nakon Aachenskog mira.

1748. po kalendarima

Gregorijanski	1748. (MDCCXLVIII)
Ab urbe condita	2501.
Islamski	1160–1162.
Iranski	1126–1127.
Hebrejski	5508–5509.
Bizantski	7256–7257.
Koptski	1464–1465.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1803–1804.
• Shaka Samvat	1670–1671.
• Kali Yuga	4849–4850.
Kineski
• Kontinualno	4384–4385.
• 60 godina	Yang Zemlja Zmaj (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11748.
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• januar - Afganski vladar Ahmad Šah Durani je na pohodu protiv indijskih mogula: zauzima Lahore.
• 18. 1. - Umro karlovački mitropolit Arsenije IV Jovanović.
• poč. godine - Manja buna u Mostaru zbog vojničkih plaća. Janičari okrenuli topove na defterdara bosanskog paše koji je došao da isplati gradsku posadu a ne i njih. Bostandži Sulejman-paša je na kraju smenjen zbog novih buna a ponovo je poslat Abdulah-paša Muhsinzade.

• 1. 2. - Novi Sad dobio status slobodnog kraljevskog grada od Marije Terezije.
• 23. 2. - Švedski kralj Frederik I ustanovio Orden Serafima, najviše švedsko odličje, kao i Orden mača i Orden Polarne zvezde.

• mart - Bitka kod Manupura u Pendžabu: Duranijevi Afganci su pobegli nakon što je zapaljena artiljerija izazvala velike žrtve, Siki ih napadaju u povlačenju.
• 15. 3. - Formiran prvi Magistrat i usvojen Statut Novog Sada.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 9. 4. - Rat Jenkinsovog uha - Bitka kod Santiago de Cuba: Britanci pokušali prodreti u luku ali su odbijeni topovskim baterijama.
• 24. 4. - U Aachenu počinje veliki diplomatski kongres čiji je cilj sklopiti sporazum kojim bi se okončao Rat za austrijsko nasljedstvo (a zajedno sa njim i Rat Jenkinsovog uha).
• 26. 4. - Umro je mogulski car Muhammad Shah, nasleđuje ga sin Ahmad Shah Bahadur (do 1754) - carstvo je u opadanju.
• proleće? - Rat za austrijsko naslijeđe: Ruske snage od 36.000 ljudi na čelu sa Vasilijem Repnjinom stižu na Rajnu, u skladu sa prošlogodišnjom konvencijom sa Britanijom.

• 1. 5. - Utemeljena Nova Gradiška, kao zapovjedno mjesto Gradiške graničarske pukovnije.
• 1. 5. - Otvoreno Nadbiskupsko sjemenište Zmajević, Zadar.
• 7. 5. - Rat za austrijsko naslijeđe: francuski maršal de Saxe zauzima Maastricht nakon trosedmične opsade.

• 1. 6. - Umire nizam Hajderabada Asaf Jah I. Nasleđuje ga sin Nasir Jung (do 1750), ali ubrzo dolazi do sukoba za presto, u koji će se mešati i Britanci i Francuzi.
• 17. 6. - Prvi karnatički rat: Francuzi ne uspevaju uzeti Cuddalore Britancima.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 6. 7. - Nader-šah Afšarov nećak Ebrahim Afšar je vladar Persije nakon što je poražen njegov brat Adel-šah.

• avgust - Prvi karnatički rat: Britanci opsedaju francuski Pondichery u Indiji - do oktobra, bezuspešno.
• 25. 8. - Pariski Salon: uveden je žiri nagrađivanih umetnika - uticaj Salona postaje neupitan.

• 6. 9. - Crkveno-narodni sabor u Sremskim Karlovcima: za karlovačkog mitropolita izabran episkop aradski i vršački Isaija Antonović - potvrđen u novembru, umire već u januaru. Gornjokarlovački episkop Pavle Nenadović određen za aradskog episkopa (dok ne nasledi Antonovića), u Vršcu će stolovati Jovan Đorđević (1749-69).
• 24. 9. - Ebrahim Afšar je ubijen u pobuni svoje vojske,

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 1. 10. - Nader-šahov unuk Šahroh-šah je zavladao Horasanom (do 1750).
• 12 - 14. 10. - Pomorska Bitka kod Havane: Britanci su naneli gubitke Špancima, ali prilika nije iskorišćena.
• 18. 10. - U Aachenu sklopljen Aachenski mirovni sporazum koji je uglavnom cementirao granice po načelu status quo ante bellum (s izuzetkom Pruske) koja je od Habsburgovaca ranije preuzela Šlesku); lotarinški vojvoda Franz Stephan I i suprug austrijske carice Marije Terezije priznat za rimsko-njemačkog cara.
  • Pruskoj je potvrđena Šleska a Mariji Tereziji titula
  • Francuskoj je hitno potreban mir, pa pristaje vratiti Habsburzima osvajanja u Nizozemskoj (Francuzi će govoriti "glupo k'o mir" i "raditi za Prusku" tj. ni za šta)
  • Britaniji se vraća Madras u Indiji a Francuzima Louisbourg i Île-Royale u Novoj Škotskoj i Sveti Martin u Karibima. Napetost i sukobi u Severnoj Americi se nastavljaju: Rat oca Le Loutrea u Akadiji i Novoj Škotskoj 1749-55. te Francuski i indijanski rat na širem prostoru 1754-63.
  • Španski princ Filip dobija Parmu i Pjačencu, kojoj je priključena Gvastala, teritorije koje trenutno drže Habsburzi - Parma je postojbina Filipove majke Elisabette, ovim nastaje vladarski dom Bourbon-Parma.
  • Obnovljena je nezavisnost Modene, kao i Đenove; Sardinija dobija manje ustupke od Habsburga (Vigevano)
  • Nezadovoljstvo ishodom rata vodi gledanju na mir kao na primirje, Diplomatskoj revoluciji 1756. i Sedmogodišnjem ratu 1756-63.

• decembar - Britanski pretendent Charles Edward Stuart je uhapšen u Parizu, da bi bio proteran iz Francuske, u skladu sa Ahenskim mirom.
• decembar - Ahmed-šah Durani je pokrenuo još jedan pohod u Pendžab, koji donosi proširenje na račun Mogula.
• 22. 12. - Knez Lihtenštajna Johann Nepomuk Karl umire bez nasljednika, nasljeđuje ga stric Joseph Wenzel, raniji vladar i regent (vlada do 1772).

Kroz godinu

François Boucher: "Fontana ljubavi"

• U habsburškim nasljednim zemljama počinje rektifikacija direktnih poreza, povišeni su na 14 miliona forinti. Ukinut dotadašnji sistem financiranja starih krajiških generalata, prenosi se na centralnu vlast.
• Stara Gradiška je prvi vojni komunitet - osnivaju se s ciljem da budu središta trgovačke i obrtničke aktivnosti u Vojnoj krajini. Petrovaradin dobio pravo 1747-48. Odn. prvi je Petrovaradin (a St. Gradiška 1753).
• Uvode se jedinstvena pravila za vojsku u Habsburškoj monarhiji.
• Virovitička i Požeška županija primorane da račune za '45. i '46. predlože Ugarskom namjesničkom vijeću, jer ih je hrvatski sabor iz nejasnih razloga propustio primiti.
• Komisija za spajanje Potiske i Pomoriške granice u Aradu poručuje Srbima da pređu u Banat da bi ostali "militari" ili da ostanu na mestu kao ugarski kontribuenti - ovi odbijaju i jedno i drugo (ipak se moraju odlučiti 1751).
• U rumunskoj štampariji u Blažu, u Erdelju, objavljen srpski prevod Regulamenta za vojnu granicu - prvi štampani tekst na narodnom govoru pravoslavnih Srba.
• Dubrovački sveštenik Andrija Zvonić završio pred crkvenim sudom zbog ljubavi prema guslama.
• Hrvatski isusovac Ferdinand Konščak je poglavar misije San Ignacio Kadakaamán u Donjoj Kaliforniji.
• 1747-48 - Nakon nereda na Rabu, Pagu i Šolti, u Kaštelima i okolici Zadra, mletačke vlasti hapšenjem istaknutijih ljudi za sada zavode mir. Dalmatinski providur se protivi tome da imućniji uživaoci zemlje postanu vlasnici, jer bi se time "upropastili seljaci". Dalmacija s Bokom, bez Kvarnera, ima 25.000 porodica ili 166.000 stanovnika.
• Jovan Kurtović se sa trojicom braće odselio iz okoline Trebinja u Trst, gde postaje ugledan trgovac.
• Friedrich Gottlieb Klopstock počinje objavljivanje epa Der Messias (do 1773).
• Nauka i tehnika
  • Francuski filozof i publicist Montesqieu objavljuje svoju znamenitu knjigu O duhu zakona u kojoj iznosi doktrinu o trodiobi vlasti.
  • David Hume: "Istraživanje glede ljudskog razuma" (Kant će za ovu knjigu reći da ga je probudila iz "dogmatskog dremeža").
  • Julien Offray de La Mettrie: L'Homme Machine.
  • Počelo iskopavanje Pompeja - španski vojni inženjer Roque Joaquín de Alcubierre za kralja Karla.
  • Leonhard Euler: Introductio in analysin infinitorum, osnovi matematičke analize, dat je Eulerov identitet i formula.
  • Ruđer Bošković: Dissertatio de lumine.
  • Jean-Antoine Nollet dokumentovano posmatra osmozu u prirodnim membranama;
  • Thomas Frye proizveo koštani porcelan u novoj londonskoj fabrici.

Rođenja

• 6. 2. - Adam Weishaupt, osnivač iluminata († 1830)
• 15. 2. - Jeremy Bentham, filozof († 1832)
• 8. 3. - Willem V van Oranje-Nassau, stadtholder Holandske republike († 1806)
• 13. 4. - Joseph Bramah, pionir hidrauličkog inženjerstva († 1814)
• 27. 4. - Adamantios Korais, grčki prosvetitelj († 1833)
• 3. 5. - Emmanuel Joseph Sieyès, svećenik, politički teoretik, francuski državnik († 1836)
• 7. 5. - Olympe de Gouges, spisateljica, politička aktivistkinja († 1793)
• 30. 8. - Jacques-Louis David, slikar († 1825)
• 12. 9. - Jean-Michel Huon de Kermadec, francuski moreplovac († 1793)
• sept.? - Petar I Petrović Njegoš, crnogorski vladika († 1830)
• 7. 10. - Karl XIII, kralj Švedske i Norveške († 1818)
• 11. 11. - Carlos IV, kralj Španjolske († 1819)
• 9. 12. - Claude Louis Berthollet, kemičar, francuski državnik († 1822)
• Jovan Radonjić, crnogorski guvernadur († 1803)
• Mihailo Mihaljević, habsburški pukovnik, komandant frajkora († 1794)
• Saud bin Abdulaziz Al Saud, emir i imam Dirije († 1814)

Smrti

• 1. 1. - Johann Bernoulli, matematičar (* 1667)
• 18. 1. - Arsenije IV Jovanović, srpski patrijarh (* 1698-99)
• 26. 1. - Pierre Rameau, koreograf (* 1674)
• 18. 2. - Otto Ferdinand von Abensperg und Traun, habsburški feldmaršal (* 1677)
• 26. 4. - Muhammad Shah, mogulski car Indije (* 1702)
• 1. 6. - Nizam-ul-Mulk, Asaf Jah I, prvi nizam Hajderabada (* 1671)
• 11. 12. - Ewald Georg von Kleist, pravnik, prirodnjak (* 1700)
• 22. 12. - Johann Nepomuk Karl, knez Liechtensteina (* 1724)
• Johann Baring, začetnik bankarske porodice (* 1697)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

Vanjske poveznice

1748 na Wikimedijinoj ostavi