1778
Godina
- Ovo je članak o godini 1778.
Godina 1778 (MDCCLXXVIII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1740-e 1750-e 1760-e – 1770-e – 1780-e 1790-e 1800-e |
| Godine: | 1775 1776 1777 – 1778 – 1779 1780 1781 |
| Gregorijanski | 1778. (MDCCLXXVIII) |
| Ab urbe condita | 2531. |
| Islamski | 1191–1192. |
| Iranski | 1156–1157. |
| Hebrejski | 5538–5539. |
| Bizantski | 7286–7287. |
| Koptski | 1494–1495. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1833–1834. |
| • Shaka Samvat | 1700–1701. |
| • Kali Yuga | 4879–4880. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4414–4415. |
| • 60 godina | Yang Zemlja Pas (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11778. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj
uredi- 3. 1. - Falački grof Karl Theodor, nasljednik nedavno umrlog bavarskog kneza-izbornika Maximiliana Josepha III sklapa tajni sporazum sa austrijskim carem Josipom II kojim bi trebao predati južnu Bavarsku u zamjenu za Austrijsku Nizozemsku; sporazum zbog značajnog širenja habsburških teritorija izaziva diplomatsku krizu unutar Svetog Rimskog Carstva.
- 18. 1. - Treće putovanje Jamesa Cooka: Britanski pomorac i istraživač James Cook otkriva otoke Kaui i Oahu u Havajskom arhipelagu, kome će dati ime Otoci Sandwich.
- početkom godine - Hrvatski sabor je raspušten, nakon što je poslije velikog otpora pristao na ekskorporaciju Banske krajine - za vrijeme Marije Terezije više neće biti sazivan.[1]
- početkom godine - Osnovana srpska škola u Bjelovaru, inicijativom trgovaca i pakračkog episkopa - viša vojna vlast se protivila, dok nije dobijena dozvola od dvora.[2]
Februar/Veljača
uredi- 5. 2. - Mitropolit Vićentije Jovanović Vidak napismeno iznosi primedbe na prošlogodišnji Regulament[3] - sledeće godine će biti izdata Deklaratorija.[4] I ove godine ima protesta zbog izbacivanja nekih srpskih svetitelja iz kalendara.[5]
- 6. 2. - Američka revolucija: Predstavnici Drugog kontinentalnog kongresa u Parizu sklapaju Sporazum o savezu, defanzivnu alijansu, sa predstavnicima francuskog kralja Louisa XVI, čime su stvoreni preduvjeti za francusku intervenciju u ratu za nezavisnost
- Prethodno je sklopljen Savez o prijateljstvu i trgovini, francusko priznanje SAD, koje su prvi put međunarodno priznate od jedne evropske velesile.
- februar - Voltaire opet u Parizu nakon četvrt veka, umire pred kraj maja; u međuvremenu je izvedena njegova tragedija Irène, priključio se masonima.
- 23. 2. - Pruski oficir Friedrich Wilhelm von Steuben je stigao u američki zimovnik u Valley Forgeu: značajno unapređuje obuku i disciplinu vojnika, kao i administraciju.
Mart/Ožujak
uredi- 6. 3. - James Cook je kod obale Oregona. Do oktobra istražuje severozapadnu obale Severne Amerike, koje su prvi put kartirane - traži Sjeverozapadni prolaz.
- 11. 3. - Ugovor iz El Parda o špansko-portugalskom razgraničenju: Špancima je potvrđena Colonia del Sacramento, dobijaju ostrva i područje današnje Ekvatorijalne Gvineje, moraju se povući sa juga današnjeg Brazila.
April/Travanj
uredi- proleće - Koncentracija vojski na austro-pruskoj granici.
Maj/Svibanj
uredi- 1. 5. - U Somboru osnovana "Norma", prva učiteljska škola na prostoru Srbije.
- 12. 5. - Mala nemačka grofovija Reuss je podignuta u Kneževinu Reuss-Greiz - zanimljivo da joj je zastava crno-crvena-zlatna, kao kasnija nemačka.
- maj - Nastojatelji manastira Krke, Krupe i Dragovića u mletačkoj Dalmaciji, sa sveštenstvom izabrali Nikanora Bogunovića za "vlasnog arhimandrita i upravitelja cerkovnog" sve Dalmacije.
- 18. 5. - Katolička emancipacija: Zakon o papistima je prvi od britanskih zakona olakšica za rimokatolike - mogu se priključiti vojsci te kupovati i nasleđivati zemlju ako se zakunu na vernost; još uvek nema slobode bogoštovlja. U narednih par godina će zbog ovoga doći do antikatoličkih nereda.
Jun/Juni/Lipanj
uredi- 6. 6. - Ukinut Tamiški Banat, dogodine inkorporiran u Ugarsku u okviru tri županije.
- 13. 6. - Carlisleova mirovna komisija šalje paket predloga Kongresu - nije prihvaćeno, Kongres traži priznanje nezavisnosti.
- 17. 6. - Faktički počinje Anglo-Francuski rat: pomorska Akcija od 17. juna 1778, južno od Cornwalla, manji je britanski uspeh.
- 18. 6. - Britanci pod Henryjem Clintonom napuštaju Filadelfiju - u očekivanju dolaska Francuza, žele se konsolidovati u Njujorku. Prati ih Washingtonova armija, koja je napustila zimovnik u Walley Forgeu.
- 18. 6. (kal.?) - Carica Katarina izdaje ukaz o osnivanju Hersona, crnomorske luke, pomorske baze i brodogradilišta.
- 24. 6. - Pomračenje Sunca vidljivo u SAD.
- 28. 6. - Bitka kod Monmoutha u New Jersey, nejasan pobednik. Britanci su se do 6. jula svejedno prebacili u New York. Washington je razvejao sumnje u svoje vođstvo.
Jul/Juli/Srpanj
uredi- 2. 7. - Jean-Jacques Rousseau je umro u Ermenonvilleu
- 3. 7. - Pruske trupe, koncentrirane na granici kako bi natjerale Josipa II da odustane od predviđene aneksije južne Bavarske, prelaze češku granicu i dolaze u sukob sa austrijskim trupama čime započinje Rat za bavarsko nasljedstvo. Ovaj sukob se smatra poslednjim "kabinetskim ratom" starog stila, pre perioda Francuske revolucije i Napoleona.
- 3. 7. - Bitka, ili masakr, u dolini Wyoming u Pennsylvaniji je težak poraz patriota od strane lojalista i Irokeza. U američkim novinama će se proširiti neistina da su ubijene stotine žena i dece.
- 4. 7. - Ilinojska kampanja: puk. George Rogers Clark zauzeo Kaskaskiju, Amerikanci su sutradan zauzeli i Cahokiju.
- Clark se smatra osnivačem Louisville, Kentucky ove godine.
- 10. 7. - Francuski kralj Louis XVI objavljuje rat Velikoj Britaniji. Za razliku od ranijih anglo-francuskih sukoba, ovaj rat nema evropski teatar, Britanija je tu sada izolovana.
- 11. 7. - Francuska flota grofa Charles Henri d'Estainga je stigla od Sandy Hooka, na ulazu u Newyoršku luku, ali ne pokušava ući.
- 27. 7. - Bitka kod Ushanta, na jugozapadnom ulazu u La Manš: sukob britanske i francuske flote bez odluke.
- jul - novembar - Preseljenje hrišćana, preko 31.000 Grka i Jermena, sa Krima u Priazovje. Od naselja osnovanih za njih najpoznatiji je Mariupolj.
Avgust/August/Kolovoz
uredi- 3. 8. - Otvorena je milanska La Scala, izvedbom Salijerijeve opere Europa riconosciuta.
- avgust - James Cook je prošao Beringov moreuz u Čukotsko more, do sledećeg meseca plovi obalama Aljaske i Sibira.
- 26. 8. - Luka Korošec, Matevž Kos, Štefan Rožič i Lovrenc Willomitzer se na poticaj kranjskog plemića Žige Zoisa prvi uspinju na vrh Triglava.
- 27. 8. (16. 8. po j.k.) - Razbojnici, "arnauti", opljačkali i zapalili veći deo Rilskog manastira.
- 29. 8. - Neuspešni američki napad na Newport, Rhode Island, koji je trebala pomoći francuska mornarica
Septembar/Rujan
uredi- 7. 9. - Američki rat za nezavisnost: Francuske snage vrše uspješnu invaziju Dominike, preuzevši nadzor nad britanskom karipskom kolonijom, koju će zadržati do kraja rata.
- septembar - Prusi se povlače iz Češke zbog nedostatka hrane ("Krompirski rat").
- 17. 9. - Ugovor iz Fort Pitta je prvi formalni ugovor između SAD i Indijanaca, u ovom slučaju Delawarea/Lenapea - sklopljen je vojni savez, ali nesporazumi uskoro dovode do razilaženja.
- 21. 9. - Početak grada Corumbá, danas u Brazilu - osnovali ga Španjolci na spornom području.
Oktobar/Listopad
uredi- 8 - 10. 10. - Napad na Unadillu i Onaquagu: Amerikanci su uništili dva irokeška naselja i zimske zalihe.
- 19. 10. - Britanci su nakon dvomesečne opsade zauzeli Pondicherry u Francuskoj Indiji.
Novembar/Studeni
uredi- 11. 11. - Masakr u Cherry Valley u centralnoj državi New York: lojalisti i Indijanci su ubili 30 civila.
- 26. 11. - Cookova ekspedicija je ponovo stigla do Havaja, on je prvi Evropljanin koji se iskrcao na Maui.
Decembar/Prosinac
uredi- 15. 12. - Pomorska britanska pobeda kod Santa Lucije nad francuskom d’Estaingovom flotom.
- 28. 12. - Predaja francuskog garnizona na Svetoj Luciji, ostaju do kraja rata (pod britanskom vlašću 1814-1979).
- 29. 12. - Britanci zauzeli Savannah, Georgia, drže je do 1782. Ovo je početak "Južne strategije", koja se oslanja na precenjenu snagu lojalista u južnim kolonijama.
Kroz godinu
uredi- Crnogorska delegacija na čelu sa guvernadurom Jovanom Radonjićem se nalazi u Rusiji, radi pomoći i zaštite - hladno su primljeni, šest meseci nisu uspeli videti caricu.[6]
- U Herderovom zborniku Volkslieder pojavio se anonimni Goetheov prevod "Hasanaginice.
- Samuel Phillips Junior u gradu Andover u Massachusettsu osniva Phillips Academy gimnaziju-internat koja će postati najprestižnija u SAD.
- Berlinski kongres
- Zaharije Orfelin: "Slavenskaja i Valahijskaja Kalligrafia".
- Sarajevski letopisac Bašeskija računa da u šeheru ima 6.000 domova.[7]
- Johann Gottfried von Herder objavio 'Volkslieder, "Narodne pesme", među kojima je i Goetheov prevod "Hasanaginice".
- Bakar je slobodni grad i luka.
- 1777-78 - Židovi u mletačkom Splitu zatvoreni u getu.[8]
- Nove crkve: župna crkva sv. Josipa u Popovcu, župna crkva sv. Barbare u Bedekovčini
- Carl Wilhelm Scheele otkrio molibden.
- Semipalatinsk, današnji Semej, premešten je 18 km uzvodno na Irtišu, kako bi izbegao poplave.
- Nakon blizu 140 godina premeštanja, mobilni manastirski grad Ulan Bator (tadašnji Ergee/Ih Huree, Urga), ustalio se na današnjoj poziciji.
Rođenja
uredi- 31. 1. - Franz Anton von Kolowrat-Liebsteinsky, austrijski državnik († 1861)
- 6. 2. - Ugo Foscolo, književnik, revolucionar († 1827)
- 25. 2. - José de San Martín, libertador juga Južne Amerike († 1850)
- 25. 3. - Sophie Blanchard, balonistica († 1819)
- 13. 5. - Honoré V od Monaka, knez († 1841)
- 7. 6. - Beau Brummell, arbitar mode, dendi († 1840)
- 18. 8. - Fabian Gottlieb von Bellingshausen, ruski admiral i istraživač († 1852)
- 20. 8. - Bernardo O'Higgins, libertador Čilea († 1842)
- 2. 9. - Louis Bonaparte, kralj Holandije († 1846)
- 9. 9. - Clemens Brentano, književnik († 1842)
- 1. 11. - Gustav IV Adolf, kralj Švedske († 1837)
- 3. 11. - Karlo Lanza, splitski političar († 1834)
- 5. 11. - Giovanni Battista Belzoni, istraživač, pionir egipatske arheologije († 1823)
- 6. 12. - Joseph Louis Gay-Lussac, hemičar i fizičar († 1850)
- 17. 12. - Humphry Davy, hemičar, pronalazač († 1829)
- 18. 12. - Joseph Grimaldi, glumac, klaunski pionir († 1837)
- 19. 12. - Marie-Thérèse, prvo dijete Louisa XVI († 1851)
- Mileta Radojković, jagodinski knez († 1852)
- c. Arsenije Loma, kačerski vojvoda († 1815)
Smrti
uredi- 10. 1. - Carolus Linnaeus, švedski botaničar i osnivač moderne taksonomije (* 1707.)
- 5. 2. - Mikula Gorup, vjerski pisac na kajkavskom, svećenik (* ca. 1713)
- 19. 3. - Bogomir Palković, gradištanski pisac i svećenik (* 1714-15)
- 29. 3. - Baltazar Adam Krčelić, povjesničar, teolog i pravnik (* 1715)
- 6. 4. - Vid Došen, katolički svećenik, pisac (* 1719-20)
- 22. 4. - James Hargreaves, izumitelj stroja za predenje (* 1720)
- 11. 5. - William Pitt Stariji, bivši britanski premijer (* 1708)
- 30. 5. - Voltaire, pisac, filozof (* 1694)
- 2. 7. - Jean-Jacques Rousseau, filozof, pisac, kompozitor (* 1712)
- 3. 7. - Anna Maria Mozart, Wolfgangova majka (* 1720)
- 9. 11. - Giovanni Battista Piranesi, arheolog, arhitekta, umjetnik (* 1720)
- 31. 12. - Alvise IV Mocenigo, mletački dužd (* 1701)
- Luka Mihov Bunić, pjesnik, prevoditelj (* 1708)
Reference
uredi- ↑ Historija n. J. II, 1096
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 231
- ↑ Austriski porazi. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 263
- ↑ Medaković. ПОЛОЖАЈ СРПСКОГ НАРОДА У AУСТРИЈИ ТОКОМ XVIII ВЕКА. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 521
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 448
- ↑ Kečkemet. Gdje je bio splitski geto?. hrcak.srce.hr
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
