1819
godina
(Preusmjereno sa stranice 1819.)
- Ovo je članak o godini 1819.
Godina 1819 (MDCCCXIX) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1780-e 1790-e 1800-e – 1810-e – 1820-e 1830-e 1840-e |
| Godine: | 1816 1817 1818 – 1819 – 1820 1821 1822 |
| Gregorijanski | 1819. (MDCCCXIX) |
| Ab urbe condita | 2572. |
| Islamski | 1234–1235. |
| Iranski | 1197–1198. |
| Hebrejski | 5579–5580. |
| Bizantski | 7327–7328. |
| Koptski | 1535–1536. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1874–1875. |
| • Shaka Samvat | 1741–1742. |
| • Kali Yuga | 4920–4921. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4455–4456. |
| • 60 godina | Yin Zemlja Zec (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11819. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 2. 1. - Počinje Panika iz 1819., prva veća financijska kriza u SAD.
- 25. 1. - Thomas Jefferson osnovao University of Virginia.
- januar - april - U Crnoj Gori boravi neki lažni kaluđer Avakum[1].
- 6. 2. - Sir Stamford Raffles iz Britanske istočnoindijske kompanije osnovao Singapur na osnovu ugovora sa džohorskim sultanom Husein-šahom.
- 19. 2. - Prvo zasedanje Kongresa u Angosturi s republikancima iz Nove Granade i Venecuele na čelu sa Simónom Bolívarom.
- 19. 2. - Kapetan William Smith otkrio severoistočni kraj ostrva Livingston - prvo kopno otkriveno južnije od 60° jug.
- 22. 2. - U Vašingtonu potpisan Adams-Onisov ugovor: Španija predaje Istočnu i ostatak Zapadne Floride Sjedinjenim Državama u zamenu za utvrđenu granicu SAD i Nove Španije i pet miliona dolara.
- 6. 3. - Presuda u slučaju McCulloch v. Maryland: Kongres SAD ima implicirana ovlašćenja koja nisu pomenuta u Ustavu u cilju funkcionalne nacionalne vlade.
- mart? - Kneginja Ljubica Obrenović ubila muževljevu ljubavnicu Petriju[2].
- 23. 3. - Ubistvo ruskog konzula i konzervativca Augusta von Kotzebuea u Manhajmu - poslužiće kao povod Karlsbadskim dekretima.
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 20. 5. - Kamehameha II je novi vladar Havaja, na ostrvima prestaje poštovanje starih tabua (ʻAi Noa - "slobodno jedenje").
- 24. 5. - 30. 6. - Američki hibridni brod SS Savannah je formalno prvi parobrod koji je prešao Atlantik, ali uglavnom na jedra.
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 3. 7. - Bitka kod Shopiana je odlujuća pobeda Sičkog Carstva nad afganskim Duranijskim Carstvom koja mu donosi Kašmir.
- 6. 7. - Poginula Sophie Blanchard, prva žena balonistkinja.
- jul - Francuski slikar Theodore Gericault izaziva skandal objavljivanjem slike Splav Meduze.
- 2. 8. - U Würzburgu počinju Hep-hep neredi, antisemitski pogromi koji se do oktobra šire i u druge nemačke gradove.
- 7. 8. - Bitka kod Boyace je odlučujuća pobeda republikanaca u Vicekraljevstvu Nova Granada (Kolumbiji).
- 16. 8. - Masakr Peterloo: konjica ubila 15 i ranila više stotina demonstranata koji su u Mančesteru tražili reformu izbornog sistema.
- avgust - Ekspedicija Williama Parryja stigla do 112° 51' zapadne dužine u Sjeverozapadnom prolazu.
- 20. 9. - Carlsbadski dekreti u Nemačkoj Konfederaciji - zabranjena nacionalistička bratstva, smenjeni liberalni profesori, pojačana cenzura.
- 24. 9. - Ugovor iz Saginawa: Indijanci predali 24.000 km² u Mičigenu.
- 25. 9. - Kraljevina Württemberg dobila ustav.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 4. 10. - Osnovana Prva austrijska štedionica, današnja Erste Bank.
- 15. 10. - William Smith otkrio Otok pustoši (Južni šetlandski otoci).
- jesen - Skupština glavara u Crnoj Gori - guvernaduru Vuku Radonjiću oduzeto to zvanje (vladika Petar I mu ga vratio dve godine kasnije)[3].
- 19. 11. - U Madridu otvoren Kraljevski muzej slikarstva i skulpture, današnji Muzej Prado.
- 7. 12. - Kraljevina Hannover dobila ustav.
- 14. 12. - Alabama je 22. država SAD.
- 17. 12. -
Simón Bolívar proglasio Veliku Kolumbiju (Gran Colombia, traje do 1831), čiji predsednik postaje. - decembar - Iz Galicije u Šibenik stigli unijatski misionari za planirano semenište[4].
Kroz godinu
uredi- Vuk Karadžić bio u Poljskoj i Rusiji, naručen mu je prevod Novog zaveta.
- Grk Konstantin Aleksandridi je prvi školovani lekar u Srbiji, u službi kneza Miloša.
- Obnovljena sinagoga u Beogradu.
- Kazimierz Brodziński preveo "Hasanaginicu" na poljski[5].
- Srbi u Rijeci dobili školu[6].
- Svet kao volja i predstava Arthura Schopenhauera.
- Dulong-Petitov zakon daje molarni specifični toplotni kapacitet kristala.
- Charles Cagniard de la Tour napravio sirenu.
- U Londonu osnovan Travellers Club.
Rođenja
uredi- 31. 1. - Vasa Živković, pesnik i sveštenik († 1891)
- 7. 2. - Sidonija Erdödy Rubido, hrvatska operna pjevačica († 1884)
- 8. 2. - John Ruskin, umetnik, socijalni kritičar († 1900)
- 3. 3. - Gustave de Molinari, ekonomista († 1912)
- 27. 3. - Filip Hristić, srpski političar i diplomata († 1905)
- 4. 4. - Maria II, kraljica Portugala († 1853)
- 18. 4. - Franz von Suppé, austrijski skladatelj († 1895)
- 1. 5. - Ivan Trnski, hrvatski književnik († 1910)
- 24. 5. - Viktorija, kraljica UK († 1901)
- 31. 5. - Walt Whitman, američki pjesnik († 1892)
- 10. 6. - Gustave Courbet, francuski slikar († 1877)
- 20. 6. - Jacques Offenbach, njemački skladatelj († 1880)
- 8. 7. - Vatroslav Lisinski, hrvatski skladatelj († 1854)
- 19. 7. - Gottfried Keller, švicarski književnik († 1890)
- 1. 8. - Herman Melville, američki književnik († 1891)
- 13. 8. - George Gabriel Stokes, fizičar († 1903)
- 25. 8. - Allan Pinkerton, detektiv († 1884)
- 26. 8. - Albert von Sachsen-Coburg und Gotha, suprug kraljice Viktorije († 1861)
- 13. 9. - Clara Schumann, njemačka pijanistica († 1896)
- 18. 9. - Léon Foucault, fizičar († 1868)
- 20. 10. - Bab, osnivač babizma († 1850)
- 21. 10. - Milan Obrenović II, knez Srbije († 1839)
- 22. 11. - George Eliot (Mary Anne Evans), književnica († 1880)
- 10. 12. - Felice Orsini, revolucionar († 1858)
- 17. 12. - Danilo Medaković, istoričar i publicista († 1891)
- 30. 12. - Theodor Fontane, njemački književnik († 1898)
- ? - Butrus al-Bustani, pisac, enciklopedista († 1883)
Smrti
uredi- 8. 1. - Valentin Vodnik, pjesnik (* 1758)
- 9. 1. - Ekaterina Pavlovna, kraljica-supružnica Virtemberga (* 1788)
- 19. 1. - Josip Franjo Domin, fizičar (* 1754)
- 20. 1. - Karlos IV, bivši španski kralj (* 1748)
- 8. 5. - Kamehameha I, kralj Havaja (* ca. 1758)
- 3. 8. - Šimon Knefac, pisac i svećenik (* 1752)
- 25. 8. - James Watt, engleski izumitelj (* 1736)
- 12. 9. - Gebhard Leberecht von Blücher, pruski vojskovođa (* 1742)
- 20. 9. - Abbé Faria, hipnotizer (* 1756)
- 15. 11. - Daniel Rutherford, škotski kemičar i liječnik (* 1749)
Reference
uredi- ↑ Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića, rastko.rs
- ↑ Latković, Vojislav (22. oktobar 2013.). Presuda grešnoj Petriji. Večernje Novosti
- ↑ Istorija s. n. 5-1, 187
- ↑ Istorija s. n. 5-2, 285
- ↑ Srpske narodne pesme u poljskim prevodima, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 231
- Literatura
- Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (5-1)
- Peta knjiga drugi tom (5-2)
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)
Vanjske poveznice
uredi | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: 1819. |