1837
godina
- Ovo je članak o godini 1837.
Godina 1837. (MDCCCXXXVII) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u petak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e |
| Godine: | 1834 1835 1836 – 1837 – 1838 1839 1840 |
| Gregorijanski | 1837. (MDCCCXXXVII) |
| Ab urbe condita | 2590. |
| Islamski | 1252–1253. |
| Iranski | 1215–1216. |
| Hebrejski | 5597–5598. |
| Bizantski | 7345–7346. |
| Koptski | 1553–1554. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1892–1893. |
| • Shaka Samvat | 1759–1760. |
| • Kali Yuga | 4938–4939. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4473–4474. |
| • 60 godina | Yin Vatra P(ij)etao (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11837. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 1. 1. - Galilejski zemljotres: veliki broj žrtava u Osmanskoj Palestini pod egipatskom upravom.
- 26. 1. - Mičigen je 26. država SAD.
- januar - Njegoš u poseti Beču[1].
- 4. 2. - Seminolski ratovi: Seminole neuspešno napadaju Fort Foster.
- 10. 2. - Aleksandar Puškin umire od posledica dvoboja.
- februar - Počinje mesečno objavljivanje Dickensovog "Olivera Twista" (do aprila '39.).
- 25. 2. - Thomas Davenport dobio u SAD patent za prvi elektromotor.
- 4. 3. - Martin Van Buren postaje osmi predsednik SAD (do 1841).
- 4. 3. - Čikago inkorporiran kao grad.
- 18. 3. - Umro zagrebački biskup Aleksandar Alagović, naslijediće ga Juraj Haulik (do 1869, nadbiskup 1852, kardinal 1856).
- 18. 3. (6. 3. po j.k.) - Ukaz kneza Miloša o uniformama oficira i činovnika[2].
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 7. 4. - Izašao treći deo prve zbirke bajki Hansa Christiana Andersena, među kojima "Mala sirena" i "Carevo novo odelo".
- 3. 5. - Osnovan Univerzitet u Ateni.
- 10. 5. - U New Yorku izbija Panika 1837., recesija u SAD traje do 1844.
- maj - William Fothergill Cooke i Charles Wheatstone patentirali svoj sistem električnog telegrafa (demonstrirali ga u julu na železnici između stanice Euston i Camden Towna).
- 29. 5. - Uspostavljeni diplomatski odnosi između Velike Britanije i Kneževine Srbije - prvi konzul u Beogradu George Lloyd Hodges.
- 30. 5. - Ugovor iz Tafne: Abdelkader potpisao ugovor sa francuskim generalom po kome bi mu ostalo dve trećine Alžira - u Francuskoj ovo ne prihvataju.
- maj-jun - Njegoš u poseti Sankt Petersburgu, ruski car povećava novčanu pomoć sa 1.000 na 9.000 dukata godišnje.
- Posle puta u Rusiju se privremeno vraća na tradicionalnu grafiju, umesto Vukove[5].
- 5. 6. - Knez Miloš Obrenović doneo uredbu o unapređenju srpskog sela i zemljodelačkim poslovima ("poljska regula") - postavljeni prvi ekonomi (agronomi) da savetuju i podstiču seljake.
- 5. 6. - Inkorporiran grad Houston u Republici Teksas.
- 9. 6. (28. 5. po j.k.) - Spasovska skupština u Kragujevcu, rasprava o poreskoj reformi, preporuka za ušoravanje sela itd.[6].
- 11. 6. - Neredi na Broad Streetu - tuča u Bostonu između Yankee-ja i Iraca.
- 18. 6. - U Španiji proglašen novi ustav, kompromis između prethodnog iz 1834. i Kadiskog iz 1812. (traje do 1845.).
- 20. 6. - Viktorija postaje kraljica UK Velike Britanije i Irske, a Kraljevina Hanover zbog Salijskog zakonika pripada njenom stricu. Viktorija vlada do 1901, po njoj je nazvano Viktorijansko doba.
- 21. 6. - Početak organizovanog turizma u Srbiji, u Sokobanji.
- 24. 6. - Sultanat Maskat i Oman anektirao Mombasu u Keniji (do 1887).
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi
- 4. 7. - U Britaniji otvorena Grand Junction Railway, koja povezuje Birmingham sa Warringtonom, a odatle postojećim prugama sa Liverpoolom i Manchesterom (prva dalekometna pruga).
- 13. 7. - Useljenjem kraljice Viktorije, Buckinghamska palača postaje zvanična rezidencija britanskih monarha.
- jul - Puč "kartista", desnih liberala u Portugalu.
- 20. 7. - U Londonu otvoren kolodvor Euston kao terminus železnice London and Birmingham Railway koja se gradi.
- 24. 7. - Englez Robert Cocking poginuo isprobavajući svoj dizajn padobrana (prva žrtva padobranstva).
- 27. 7. (15. 7. po j.k.) - Položen kamen-temeljac[7] Saborne crkve u Beogradu (gradi se do 1845).
- 11. 8. - U mestu Suffolk, Virginia došlo do frontalnog sudara vozova - prva takva nesreća sa ljudskim žrtvama.
- 15. 8. - Njegoš zamera knezu Milošu na tome što su u Srbiji štampana dela Dositeja Obradovića[1].
- 16. 8. - Osvajanjem tvrđave Bondžol na Sumatri, Holanđani praktično okončavaju Padrijski rat.
- 22. 8. - Pod nazivom Peštansko mađarsko kazalište otvoreno današnje Nacionalno kazalište.
- 24. 8. - Otvorena železnička linija Paris - Le Pecq, prva iz Pariza i prva namenjena isključivo putnicima.
- 18. 9. - U New Yorku osnovana firma Tiffany & Co..
- 19. 9. - Prvi karlistički rat u Španiji: Bitka kod Aranzuequea je ubedljiva pobeda liberala.
- 28. 9. - Samuel Morse prijavljuje patent za električni telegraf (uspešnija verzija od Cooke-Wheatstonove).
- 28. 9. - Bahadur Šah II postaje poslednji mogulski vladar (do 1857).
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 13. 10. - Francusko osvajanje Alžira: pad Konstantina nakon trodnevne opsade.
- 16. 10. - Ukazom kneza Miloša ukinut kuluk u Srbiji (osim za održavanje puteva i mostova).
- 27. 10. - Seminolski vođa Osceola uhvaćen na prevaru.
- 30. 10. - U Rusiji otvorena Carskoselska železnica.
- 1. 11. - Novi kralj Hanovera Ernst August I. ukinuo ustav, što izazova protest Göttingenske sedmorice (među kojima su i braća Grimm).
- 7. 11. - Abolicionista Elijah Parish Lovejoy ubijen od rulje u Ilinoisu.
- novembar - decembar - Kratkotrajne pobune u Gornjoj i Donjoj Kanadi (Louis-Joseph Papineau i William Lyon Mackenzie).
- novembar - Persijanci sa ruskim savetnicima započeli neuspešnu opsadu Herata (do sledećeg septembra).
- 19. 11. - Linija Havana-Bejucal je prva železnička pruga s parnim lokomotivama na španskoj Kubi i u Latinskoj Americi (11 godina pre same Španije).
- 23. 11. - Prva željeznica u Austriji: prvo putovanje na dionici Sjeverne željeznice cara Ferdinanda, Floridsdorf - Deutsch-Wagram.
- 23. 11. - Crkveno-narodni sabor izabrao Stefana Stankovića za novog karlovačkog mitropolita (do 1841). Pripadnici građanstva želeli "raspravni sabor" sa iznošenjem narodnih tegoba i zahteva, ali car ne dozvoljava [8]
- decembar - U Požarevcu otvorena Vojna akademija, sledeće godine premeštena u Beograd[9], ali ukupno radi šest meseci[10].
- 17. 12. - Požar u Zimskom dvorcu.
- 25. 12. - Bitka na jezeru Okeechobee: strateška pobeda američke vojske nad Seminolama.
- 29. 12. - Afera Caroline: Kanađani prešli na teritoriju SAD i uništili brod koji je doturao materijal kanadskim pobunjenicima.
Kroz godinu
uredi
- Kuga dopire iz Turske u Kneževinu Srbiju, oko Ražnja i Valjeva, ali je lokalizovana strogim merama i izolacijom od ostatka Turske[11].
- Pobuna Srba u okolini Sjenice i Nove Varoši[12].
- Sterijina komedija "Tvrdica (Kir Janja)".
- Vuk Karadžić:
- Njegoš pristao prodati Maine za 17.000 forinti (posle dve godine i Stanjeviće)[15].
- Matija Pallain otvara prvu kavanu u Zagrebu i Hrvatskoj.
- 1837-42 - U Vasojevićima se Nikola Vasojević javlja kao knez izmišljene države Holmije[16].
- Louis Daguerre napravio prvu dagerotipiju.
- Pierre Wantzel dokazao da su udvostručenje kocke, trisekcija ugla i konstrukcija jedne vrste višeugaonika nemogući.
- Osnovana firma Procter & Gamble.
- Morrisonov incident: američki brod Morrison odbijen topovskom paljbom od izolacionističkog Japana.
Rođenja
uredi
- 7. 1. - Milan Piroćanac, pravnik i političar († 1897)
- 25. 1. - Pavao Kolarić, svećenik († 1862)
- 7. 3. - Henry Draper, astronom († 1882)
- 18. 3. - Grover Cleveland, predsednik SAD († 1908)
- 17. 4. - J. P. Morgan, finansijer († 1913)
- 29. 4. - Georges Boulanger, francuski general i političar († 1891)
- 7. 5. - Karl Mauch, istraživač Afrike († 1875)
- 9. 5. - Adam Opel, osnivač auto-firme († 1895)
- 27. 5. - Wild Bill Hickok, lik sa Divljeg zapada († 1876)
- 11. 7. - Johanes IV Etiopski, car († 1889)
- 18. 7. - Vasil Levski, bugarski revolucionar († 1873)
- 11. 8. - Marie François Sadi Carnot, predsednik Francuske († 1894)
- 14. 8. - Pero Čingrija, političar († 1921)
- 16. 9. - Pedro V, kralj Portugala († 1861)
- 3. 10. - Filip Frano Nakić, splitski biskup († 1910)
- 23. 10. - Moriz Kaposi, lekar († 1902)
- 28. 10. - Tokugawa Yoshinobu, poslednji japanski šogun († 1913)
- 18. 11. - Lewis Waterman, pronalazač i biznismen († 1901)
- 23. 11. - Johannes Diderik van der Waals, fizičar, nobelovac († 1923)
- 24. 12. - Elizabeta, carica Austrije itd. († 1898)
- ? - Mary Harris, organizator radnika († 1930)
Smrti
uredi
- 30. 1. - Francesco Maria Appendini, filolog (* 1768)
- 7. 2. - Gustav IV Adolf, bivši kralj Švedske (* 1778)
- 10. 2. - Aleksandar Puškin, pesnik (* 1799)
- 15. 3. - Lukijan Mušicki, književnik, profesor bogoslovije, arhimandrit Šišatovca (* 1777)
- 18. 3. - Aleksandar Alagović, zagrebački biskup (* 1760)
- 31. 3. - John Constable, slikar (* 1776)
- 14. 6. - Giacomo Leopardi, pesnik (* 1798)
- 20. 6. - William IV, kralj Ujedinjenog Kraljevstva (* 1765)
- 4. 9. - Andrija Dorotić, franjevac, filozof (* 1761)
- 28. 9. - Akbar Šah II, mogulski car (* 1760)
- 5. 10. - Hortense de Beauharnais, majka Napoleona III (* 1783)
- 10. 10. - Charles Fourier, filozof (* 1772)
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs
- ↑ "Novine Srbske", 1. maj 1837. (j.k.)
- ↑ Istorija s. n. V-1, 132
- ↑ "Politika", 26. mart 1937
- ↑ Istorija s. n. V-2, 352
- ↑ "Novine Srbske", 19. junija 1837. (j.k.)
- ↑ "Novine Srbske", 17. julija 1837. (j.k.), str. 2
- ↑ Istorija s. n. V-2, 39-40
- ↑ Istorija s. n. V-1, 150
- ↑ Vojna Akademija Beograd - Istorijat Arhivirano 2014-08-02 na Wayback Machine-u, va.mod.gov.rs
- ↑ Istorija s. n. V-1, 153
- ↑ Kovačević, Božidar. Лазар Комарчић Комарица (1839-1909), rastko.rs
- ↑ Karadžić, Vuk (1837). Crna Gora i Crnogorci. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. V-2, 347-8
- ↑ Istorija s. n. V-1, 196
- ↑ Istorija s. n. V-1, 471
- Literatura
- Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)
