25. 7.

25. jul/juli/srpanj (25. 7.) je 206. dan godine po gregorijanskom kalendaru (207. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 159 dana.

Događaji

1567. — škotska kraljica Marija Stjuart primorana je da abdicira zbog antiprotestantske politike. Naredne godine pobegla je u Englesku gde je zatvorena, a nakon 18 godina tamnovanja optužena je za učestvovanje u izdaji i pogubljena.
1576. — Kralj Navare Anri odbacio kalvinizam i prešao u katoličanstvo kako bi kao Anri IV preuzeo presto Francuske.
1701. — Antoine de la Mothe Cadillac osnovao je na obali reke Mičigen trgovački centar Ponšartren, koji se kasnije razvio u grad Detroit.
1704. — britanske snage pod komandom admirala George Rooke preuzele su Gibraltar od Španaca.
1799. — Napoleon je izvojevao svoju poslednju pobedu u osvajanju Egipta, potukavši tursku vojsku kod Abukira.
1804. — srpska potera predvođena Milenkom Stojkovićem uhvatila je i pogubila na dunavskom ostrvu Ada Kale beogradske dahije Aganliju, Kučuk Aliju, Mulu Jusufa i Mehmeda Fočića.
1824. — rezultati prvog ispitivanja javnog mnjenja u svetu objavljeni su u američkoj državi Delaver uoči predsedničih izbora u SAD.
1923. — u Lozani je potpisan mirovni ugovor između Turske i savezničkih sila kojim se Turska odrekla svih neturskih teritorija koje je izgubila u Prvom svetskom ratu, ali je dobila Jedrene i istočnu Trakiju, čime su definitivno određene granice evropskog dela turske države.
1943. — bombardovanjem Hamburga, savezničko vazduhoplovstvo je u Drugom svetskom ratu počelo operaciju „Gomora“.
1946. — SAD su izvele prvu podvodnu atomsku probu na koralskim ostrvima Bikini u zapadnom Pacifiku.
1967. — francuski predsednik Šarl de Gol završio je svoj govor u Montrealu usklikom „Živeo slobodni Kvebek“, što je izazvalo oštar protest kanadskog premijera Lestera Pirsona. De Gol je bio primoran da skrati posetu Kanadi.
1974. — Konstantin Karamanlis je, posle sedmogodišnje vladavine vojne hunte, obrazovao u Grčkoj prvu civilnu vladu i proglasio opštu amnestiju za sve političke zatvorenike.
1976. — američki svemirski brod „Viking 1“ spustio se na Mars da ispita da li postoje mogućnosti za život na toj planeti.
1978. — u Bristolu, u Velikoj Britaniji, rođena je Louise Brown, prvo dijete u svijetu začeto umjetnim načinom ("beba iz epruvete").
1981. — u kineskoj provinciji Sečuan u poplavama je poginulo više od 700 ljudi, a milion i po je ostalo bez domova.
1990. — američki ratni brodovi u Persijskom zalivu stavljeni su u stanje pripravnosti zbog koncentracije iračkih trupa na kuvajtskoj granici.* 1993. — Centralna banka Rusije saopštila je da će u okviru drastične monetarne reforme preduzete u borbi protiv inflacije, iz opticaja povući sve novčanice štampane pre 1992.
2000 Air Franceov Aerospatiale Concorde srušio se ubrzo nakon polijetanja sa aerodroma u Parizu uslijed požara ubivši svih 109 putnika i članova posade i četvero ljudi na tlu.
2001. — SR Jugoslavija je dobila šestu saveznu vladu s premijerom Dragišom Pešićem na čelu, funkcionerom Socijalističke narodne partije Crne Gore.

.

Rođenja

1750. — Henry Knox, američki knjižar, oficir i sekretar (u. 1806.).
1783. — južnoamerički revolucionar, vojskovođa i državnik Simon Bolivar. Oslobodio je najveći deo Južne Amerike od španske vlasti i bio prvi predsednik Kolumbije i Gornjeg Perua, koji je po njemu nazvan Bolivija.
1802. — francuski pisac Aleksandar Dima otac, koji se proslavio avanturističkim romanima sa sadržajem iz francuske istorije ("Tri musketara", „Grof od Monte Krista“, „Kraljica Margo“).
1828. — ruski pisac, književni kritičar i revolucionar Nikolaj Černiševski. Njegovo političko delovanje u carskoj Rusiji prekinuto je progonom u Sibir. Zalagao se da književnost bude oruđe društvene kritike, a u delu „Šta da se radi“ izneo je svoje socijalističko-utopijske poglede na društvo.
1848. — Arthur Balfour, britanski državnik i filozof (u. 1930.).
1876. — Alfredo Casella, talijanski dirigent, pijanist i skladatelj.
1894. — Gavrilo Princip, jugoslavenski nacionalist.
1894. — Walter Brennan, američki glumac i najčuveniji epizodista svetske kinematografije (u. 1974.).
1905. — Elias Canetti, njemačko-jevrejski književnik i dobitnik Nobelove nagrade.
1920. — Rozalind Frenklin, engleski naučnik. (u. 1958).
1924. — Estelle Getty, američka glumica ("Sophia" u seriji Golden Girls)
1946. — Ljupka Dimitrovska, hrvatsko-makedonska pjevačica (u. 2016).
1947. — Zoran Miljković, srpski glumac.
1948. — Dražen Budiša, hrvatski političar, poznat kao dugogodišnji vođa Hrvatske socijalno liberalne stranke i vođa opozicije vladi Franje Tuđmana početkom 1990-ih.
1952. — Milorad Bibić Mosor, hrvatski novinar i TV-voditelj (u. 2012).
1955. — Iman, somalijska manekenka.
1959. — Fedor Čerenkov, bivši ruski, sovjetski nogometaš i trener (u. 2014).
1967. — Matt LeBlanc, američki glumac.
1973. — Kevin Phillips, engleski nogometaš i trener.
1976. — Venio Losert, hrvatski rukometaš i osvajač dva zlata na Olimpijskim igrama u Atlanti 1996. i Ateni 2004.
1976. — Marcos Assunção, brazilski nogometaš.
1983. — Nenad Krstić, srpski košarkaš.
1984. — Loukas Mavrokefalidis, grčki košarkaš.
1986. — Hulk, brazilski nogometni reprezentativac.
1988. — Hugo Vieira, portugalski nogometaš.
1988. — Paulinho, brazilski nogometaš.
1988. — Nolan Smith, američki košarkaš.

.

Smrti

1834. — Samuel Taylor Coleridge, engleski književnik (r. 1772.).
1878. — Milica Stojadinović Srpkinja (r.1830).
1883. — Matthew Webb, prvi čovek koji je 1875. preplivao kanal Lamanš, utopio se prilikom pokušaja da prepliva reku iznad Nijagarinih vodopada.
1906. — Stevan Sremac, najizrazitiji predstavnik srpske humorističke proze ("Ivkova slava", „Zona Zamfirova“, „Pop Ćira i pop Spira“).
1974. — britanski fizičar Džejms Čedvik, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1935, koji je 1932. otkrio neutron, a kasnije (1943-45) radio na „Menhetn projektu“ razvoja atomske bombe u Los Alamosu, SAD.
1980. — britanski filmski glumac komičar Piter Selers, koji se proslavio filmom „Dr Strendžlav“ i serijom filmova o detektivu Kluzou (Pink Panter).
1991. — američki pisac, poreklom poljski Jevrej, Isak Baševis Singer, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1978. Smatra se najznačajnijim modernim piscem na jidišu, mada se njegova dela pojavljuju isključivo u engleskom prevodu ("Rob", „Satana u Goraju“, „Mađioničar iz Lublina“).
1991. — sovjetski revolucionar i političar Lazar Kaganovič.
2000. — francuski filmski reditelj Claude Sautet, koji se proslavio filmom „Vreli asfalt“. Za film „Sasvim obična priča“ osvojio je 1980. Oskara za najbolji strani film.
2003. — John Schlesinger, britanski reditelj.

.

Blagdani

Sveti velikomučenici Proklo i Ilarije; Ikona Presvete Bogorodice Trojeručice

.

Praznici i dani sećanja

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar