3. vijek

3. vijek je naziv za vijek koji je započeo 201. i završio 300. godine.

Milenijum:	1. milenijum
Vjekovi:	2. vijek • 3. vijek • 4. vijek
Decenije:	200-e 210-e 220-e 230-e 240-e 250-e 260-e 270-e 280-e 290-e
Kategorije:	Rođenja – Smrti Nastanci – Prestanci

Istočna hemisfera na početku 3. vijeka.

Karta svijeta godine 250.

Istočna hemisfera na kraju 3. vijeka.

201	202	203	204	205	206	207	208	209	210
211	212	213	214	215	216	217	218	219	220
221	222	223	224	225	226	227	228	229	230
231	232	233	234	235	236	237	238	239	240
241	242	243	244	245	246	247	248	249	250
251	252	253	254	255	256	257	258	259	260
261	262	263	264	265	266	267	268	269	270
271	272	273	274	275	276	277	278	279	280
281	282	283	284	285	286	287	288	289	290
291	292	293	294	295	296	297	298	299	300

Pregled

Za 3. vijek u istočnoj hemisferi je karakteristično da su u oba dotadašnja svjetska carstva izbile velike krize koje su ih dovele na rub, a u nekim slučajevima i preko ruba propasti.

Na istoku Azije je Kinesko Carstvo bilo razdirano permanentnim sukobima između ambicioznih gospodara rata, koji će 220. dovesti i do formalnog ukidanja dinastije Han i podjele zemlje na Tri kraljevstva. To je dovelo do određene stabilnosti, iako su se sukobi, ali sada manje kaotični i dalje nastavili; iz njih godine 280. kao pobjednik izašla dinastija Jin koja je uspjela ponovno ujediniti zemlju.

Slični procesi su zadesili i Rimsko Carstvo na zapadu, iako je ono na početku vijeka uživalo relativnu stabilnost pod Severskom dinastijom koja je provela određene reforme. Međutim, godine 235. je vojnička pobuna, čijom je žrtvom bio car Aleksandar Sever započela period stalne borbe za vlast između ambicioznih vojnih komandanata, odnosno permanentnog građanskog rata koji je u ekonomskom, demografskom i moralnom smislu iscrpio Carstvo. To su počeli koristiti barbari, pogotovo Goti i Alemani, koji su počeli pustošiti dotada sigurna područja Carstva. Procesi, koji su kasnije postali poznati kao kriza 3. vijeka, su svoj vrhunac dobili kada se Rimsko Carstvo de facto raspalo na nekoliko samostalnih država. Kriza je završena tek dolaskom Dioklecijana na vlast koji je otpočeo niz dalekosežnih upravnih i političkih reformi, prvenstveno vezanih uz uspostavu dominata, kao i podjelu Carstva na četiri cjeline u sistemu tzv. tetrarhije.

Stalna politička nestabilnost Partskog Carstva i iscrpljenost ratovima s Rimom je, pak, početkom 3. vijeka dala priliku dotada vijekovima potlačenim Perzijancima da obnove svoju nekadašnju državu pod dinastijom Sasanida. Njenom razvoju je značajno doprinijela obnova zoroastrizma koji je tada doživio svoj procvat i dao ideološku podlogu perzijskim vladarima da od novog Sasanidskog Carstva načine supersilu sposobnu da se ravnopravno suprotstavi dotle neprikosnovenom Rimu.

Glavni događaji i razvoji

• Kriza 3. vijeka u Rimskom Carstvu.

Izumi i otkrića

Milenijum	Vijek
4. pne.:	40. pne.	39. pne.	38. pne.	37. pne.	36. pne.	35. pne.	34. pne.	33. pne.	32. pne.	31. pne.
3. pne.:	30. pne.	29. pne.	28. pne.	27. pne.	26. pne.	25. pne.	24. pne.	23. pne.	22. pne.	21. pne.
2. pne.:	20. pne.	19. pne.	18. pne.	17. pne.	16. pne.	15. pne.	14. pne.	13. pne.	12. pne.	11. pne.
1. pne.:	10. pne.	9. pne.	8. pne.	7. pne.	6. pne.	5. pne.	4. pne.	3. pne.	2. pne.	1. pne.
1.:	1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.	10.
2.:	11.	12.	13.	14.	15.	16.	17.	18.	19.	20.
3.:	21.	22.	23.	24.	25.	26.	27.	28.	29.	30.
4.:	31.	32.	33.	34.	35.	36.	37.	38.	39.	40.