Aldo Moro
Aldo Romeo Luigi Moro (Maglie, 23. septembar 1916 — Rim, 9. maj 1978) bio je italijanski demohriščanski političar i premijer u dva mandata, od 1963. do 1968. i of 1974. do 1976. godine,[1] najpoznatiji kao žrtva otmice i ubistva od strane radikalno leve organizacije Crvene brigade, koja je postala najpoznatiji zločin perioda Olovnih godina u Italiji.
| Aldo Moro | |
|---|---|
 | |
| Mandat 4. decembar 1963. – 24. jun 1968. | |
| Prethodnik | Giovanni Leone |
| Nasljednik | Giovanni Leone |
| Mandat 23. novembar 1974. – 29. jul 1976. | |
| Prethodnik | Mariano Rumor |
| Nasljednik | Giulio Andreotti |
| Rođenje | Aldo Romeo Luigi Moro 23. 9. 1916.  Maglie, Kraljevina Italija
|
| Smrt | 9. 5. 1978. (dob: 61) Rim, Italija
|
| Politička stranka | Hrišćanska demokratija |
| Supružnik | Eleonora Chiavarelli (v. 1945 — s. 1978) |
| Obrazovanje | Univerzitet u Bariju |
| Zanimanje | profesor |
Potpis
| |
 | |
Bio je italijanski ministar spoljnih poslova od maja 1969. do jula 1972. i ponovo od jula 1973. do novembra 1974. Tokom svog ministarstva sprovodio je proarapsku politiku. Imenovan je za ministra pravde i javnog obrazovanja Italije tokom 1950-ih. Od marta 1959. do januara 1964. bio je sekretar demohrišćanske partije.[2] Zbog svog dogovora sa liderom Komunističke partije Italije Enricom Berlinguerom, poznatim kao Istorijski kompromis,[3] Moro se smatra jednim od najistaknutijih očeva modernog italijanskog levog centra.
Politička karijera
urediKao član Hrišćanske demokratije bio je izabran 1946. godine u Konstituantu (Ustavotvornu skupštinu), a od 1948. godine poslanik je u Predstavničkom domu parlamenta Republike Italije. Bio je profesor kaznenog postupka na univerzitetu u Bariju, a zatim (do smrti) na rimskom univerzitetu.
Bio je predsednik parlamentarne grupe Hrišćanske demokratije, ministar pravde (1955–1957), ministar prosvete (1957–1959), sekretar Demohrišćanske stranke (1959–1964), predsednik koalicionih vlada levog centra - demohrišćani, socijaldemokrati, republikanci, socijalisti - (1963–1968), ministar spoljnih poslova (1969–1972 i 1973–1974), te ponovo predsednik vlade (1974–1976). Predsednik Hrišćanske demokratije postao je 1976. godine. Zagovarao je saradnju demohrišćana sa socijalistima i komunistima.
Bio je jedan od protagonista modernijih političkih saveza u Italiji, a na međunarodnom planu pristalica dobrosusedskih odnosa s tadašnjom SFR Jugoslavijom.
Otmica
uredi
U rano jutro 16. marta 1978., prvak italijanske Demohrišćanske stranke i bivši premijer Aldo Moro, iz svoje je kuće krenuo u Parlament kako bi formirao novu vladu, prvi put temeljenu na istorijskom sporazumu demohrišćana i sve jačih komunista. Nije daleko stigao: u vojnički preciznoj akciji, pet Morovih telesnih čuvara ubijeno je za manje od minuta, a sam Moro je otet i odveden u nepoznatom pravcu.
Već sutradan, ostavljena je poruka Crvenih brigada, ekstremne levičarske organizacije, u kojoj je objašnjeno kako ta teroristička organizacija preuzima odgovornost za otmicu. Kao dokaz da je oteti političar živ, poslana je fotografija na kojoj je bio Moro, a iza njega je jasno mogao da se vidi zastor sa zastavom Crvenih brigada. Italija je bila na nogama. Godine 1990. u jednom milanskom stanu, koji je bio baza Crvenih brigada u vreme otmice, slučajno je nađeno sklonište s više od 400 fotokopija pisama za koja je utvrđeno da su pisana Morovom rukom u vreme zatočeništva. Taj je nalaz promenio pogled na ceo događaj.
Crvene su brigade nakon otmice u više navrata slale svoje zahteve vladi, ucenjujući je Morovim životom. Međutim, vladajući demohrišćani uporno su odbijali pregovore. Danas se sumnja da je bila posredi urota, u koju su bili upleteni ne samo najviši italijanski politički funkcioneri, već čak i neke strane organizacije, poput CIA-e, te italijanska tajna antikomunistička organizacija Gladio, kojima nikako nije odgovarala Morova politika dijaloga s komunistima.[4] Tako su Crvene brigade, koje su u nagodbi videle opasnost otupljivanja oštrice radničkog pokreta, zapravo nesvesno poslužile kao instrument svojih protivnika. Bilo kako bilo, zvanična je Italija zanemarivala sve ozbiljnije pretnje terorista da će Moro, ako se ne pristupi pregovorima, biti likvidiran. Na Morove poruke iz zatočeništva, u kojima preklinje svoje kolege i prijatelje demohrišćane za spas, vlada je odgovorila angažujući psihopatologa Franka Ferakutija, koji je izjavio da Moro pati od stokholmskog sindroma, prihvatanja nazora otmičara.
Ujutro 9. maja sramotna vladina politika urodila je tragičnim plodom: Aldo Moro je nađen mrtav u kolima, u rimskoj ulici Kaitani, koja je, simbolično, na pola puta između štaba demohrišćana i komunista.[5] Ubica Prospero Galinari, terorist, izvršilac koji je s jedanaest metaka ustrelio Mora, kasnije je uhapšen i osuđen. Nekoliko dana pre smrti Aldo Moro uputio je bivšim prijateljima koji su ga napustili sledeću poruku:
Ako ništa ne preduzmete, ova će stranica u istoriji Italije biti ispisana krvavim slovima. Moja krv, poprskaće vas, stranku i narod.
Izvori
uredi- ↑ „Aldo Moro | Italian Prime Minister & Political Leader | Britannica”. Encyclopædia Britannica. 20 July 1998. Pristupljeno 11 August 2023.
- ↑ „Biografia: Aldo Moro – Almanacco” (it). Mondi.it. 2012. Pristupljeno 6 August 2023.
- ↑ Broder, David (9 May 2018). „Historically Compromised”. Jacobin. Pristupljeno 6 August 2023.
- ↑ Moro's ghost haunts political life, Philip Willan in The Guardian, May 9, 2003
- ↑ Fasanella, Giovanni; Giuseppe Roca (2003). The Mysterious Intermediary. Igor Markevitch and the Moro affair. Einaudi.
Literatura
uredi- Fasanella, Giovanni; Giuseppe Roca (2003). The Mysterious Intermediary. Igor Markevitch and the Moro affair. Einaudi.