Alpe
Za ostale upotrebe, v. Alpe (razvrstavanje).
„Alpi” preusmjerava ovdje. Za naselje u Italiji u provinciji Verona, v. Alpi, Verona.Alpe (njemački: Alpen, talijanski: Alpi, francuski: Alpes, romanš: Alps, slovenski: Alpe) su planinski masiv između Srednje i Južne Evrope.
| Alpe | ||
|---|---|---|
| Dio Alpsko-himalajskog sistema | ||
 Karta Alpa | ||
| Dužina masiva: | 1200 km | |
| Širina masiva: | 150 km | |
| Površina masiva: | 207.000[1] km² | |
| Najviši vrh: | Mont Blanc (4807[2] m) | |
| Zaštićene oblasti: | ||
| Država: |  Francuska Švicarska Italija Njemačka Lihtenštajn Austrija Slovenija
| |
Geografija
urediMasiv je širok nekih 150 km, a dug 1200 km od obala Mediterana pored Nice do Dunava kod Beča.[1] Brojni vrhovi tog masiva imaju preko 4000 metara, a najviši je Mont Blanc na granici Italije i Francuske visok 4807 metara.[2]
Centralni planinski niz izgrađen je od starih kristaličnih stijene, a sjeverni i južni lanci iz mezozojskih i karbonatnih stijena (vapnenci i dolomiti), koje su izdignute tzv. alpskim nabiranjem (alpskom orogenezom).
Današni oblik Alpe su dobile pleistocenskom glacijacijom. Snježna granica je na visini 2700 - 2800 m, pa zbog tog po Alpama još uvijek ima puno glečera, a najveći je Aletsch.
Zapadne Alpe
uredi
Mont Blanc je s visinom od 4810 m najviši vrh u Francuskoj i drugi po veličini u Europi. Dugo je godina navođen i kao najviši vrh Europe, no tumačenjem određenja Europe kao kontinenta od Atlantskog oceana do Urala i Kavkaza, koja su u posljednje vrijeme opet postala aktualna, Elbrus mu je oduzeo taj naslov.
Najveći glečer Alpa je Aletsch (23 x 1,5 x 0,9 km) na švicarskoj planini Jungfrau (4270 m). Arena Sardona ili Navlaka Glarus je najveća navlaka (povratni rasjed koji nastaje skoro horizontalnim padom površinskog tla) na Alpama koja se također nalazi u istočnoj Švicarskoj. Furka Pass je visoki cestovni planinski prijevoj u Švicarskim alpama na nadmorskoj visini od 2.436 metara koji Furka tunelom (duljine 15,4 km) spaja Gletsch i Valais sa Realpom u Kantonu Uri. U njegovoj blizini se nalazi Glečer Rhône koji je izvor rijeke Rhône i jedan od glavnih dotoka Ženevskog jezera. Simplonski prijevoj je 2.008 metara visok planinski prijevoj između Peninskih i Lepontinskih Alpa koji povezuje Brig-Glis u kantonu Valais s Domodossolom u talijanskoj regiji Pijemont.
Matterhorn, Monte Cervino ili Mont Cervin, je planina na granici između Švicarske i Italije (Peninske Alpe), visine 4478 metara, koji je posljednji od viših vrhova Alpa koji je osvojen.
Istočne Alpe
urediŠvapska Jura ili Švapske Alpe su kršno-šumovito brdsko područje u jugozapadnoj Njemačkoj, u saveznoj državi Baden-Württemberg. Dužina gorja iznosi oko 200 kilometara, širina u prosjeku približno 40 kilometara, a najviši vrh je Lemberg (1015 m).
Hoher Dachstein je krška planina, drugi najviši vrh Sjevernih krških Alpa. Nalazi se na granici dvije austrijske savezne države, Gornja Austrija i Štajerska (austrijska savezna država), u kojima je on najviši vrh (2.995 m). Dijelovi njegovog masiva leže i u austrijskoj saveznoj državi Salzburg, te ju često zovu "Planinom triju država" (njemački: Drei-Länder-Berg). Najveći glečer u Austriji, Pasterze, leži u podnožju najvišeg austrijskog vrha, Grossglocknera (3798 m) koji je dio planinskog vijenca Visokog Tauerna. Oetztalske Alpe su planinski masiv i prirodna granica Italije i Austrije. Najviši vrh je Wildspitze (3774 m), koji je i ujedno drugi po veličini vrh u Austriji iza Grossglocknera.
Dolomiti ili Dolomitske Alpe su planinski masiv u istočnim Alpama u sjeveroistočnoj Italiji; po njima je prozvan kamen dolomit.
Julijske Alpe su skupina planina u južnom dijelu Alpa, u sjeverozapadnoj Sloveniji i u sjeveroistočnoj Italiji, a ime su dobile po Gaju Juliju Cezaru. Najviši vrh Julijskih Alpa je Triglav s 2864 metara nadmorse visine, koji je ujedno i najviši vrh Slovenije.
Privreda
urediNajveće privredno značenje imaju šume, stočarstvo i turizam, a značajno je i rudno bogatstvo (željezo, ugljen, nikal, olovo, sol i dr.). S više cestovnih i željezničkih veza preko Alpa povezane su Srednja i Južna Evropa. Najduži tuneli su Simplonski tunel (20 km) i Bazni tunel Gotthard (57 km).
