Atentat
Atentat (čiji naziv dolazi od latinskog glagola attentare, što znači "pokušati") u najširem smislu znači nasrtaj ili pokušaj nasrtaja na nečije neotuđivo pravo ili neupitnu vrijednost. U tom najširem smislu se npr. naglo i neočekivano povećanje poreza naziva "atentatom na životni standard".
U užem smislu se pod pojmom atentat podrazumijeva fizički napad, odnosno ubistvo ili pokušaj ubistve točno određene osobe, najčešće one koja ima izuzetnu političku, ekonomsku, kulturnu ili vojnu važnost u nekoj državi, društvu ili svijetu. Takvo ubistvo se u pravilu čini s predumišljajem, odnosno iz političkih i vjerskih motiva. Atentatori mogu biti naručeni, odnosno profesionalni ubice, ali i osobe na čije motive utječe duševna bolest.
Uz pojam atentat se u posljednje vrijeme veže eufemizam ciljano ubistvo ili vansudsko pogubljenje odnosno atentati koje vojne, policijske i obavještajne snage nekih država provode protiv vodećih predstavnika terorističkih i subverzivnih organizacija.
Znameniti atentati i pokušaji atentata
- Vidi takođe: Popis atentatora
Dolje se nalazi popis najpoznatijih atentata i pokušaja atentata.
| Atentator | Godina | Meta | Meta | Napomene |
|---|---|---|---|---|
| Pausanias of Orestis | October 336 BC | Phílippos II ho Makedṓn | ubijen | |
| Jing Ke | 210. pne. | Kineski car Qin Shi Huang | preživio | Jedan od najranijih dokumentiranih pokušaja. |
| Marko Junije Brut, Gaj Kasije Longin i ostali | 44. pne. | Rimski diktator Julije Cezar | ubijen | |
| Hassan-i-Sabah | 1100 | Razne mete (ubijene posredno) | N.A. | Osnivač sekte Asasena. |
| Balthasar Gérard | 1584 | Nizozemski Stadtholder Willem Tihi | ubijen | Prvi atentat izvršen vatrenim oružjem. |
| Guy Fawkes | 1605 | Kralj James I od Engleske, Engleski parlament | Preživio | V. Barutna zavjera. |
| François Ravaillac | 1610 | Kralj Henri IV od Francuske | ubijen | Vjersko ubistvo. |
| Charlotte Corday | 1793 | Francuski revolucionar Jean-Paul Marat | Ubijen | Kasnije tumačeno kao patriotski čin. |
| John Wilkes Booth | 1865 | Američki predsjednik Abraham Lincoln | Ubijen | |
| Charles J. Guiteau | 1881 | Američki predsjednik James Garfield | ubijen | Umro 80 dana nakon što je ustrijeljen. |
| Ignacy Hryniewiecki | 1881 | Car Aleksandar II od Rusije | Ubijen | Atentat izvršen bombama. |
| Frederick Russell Burnham | 1896 | Mlimo, vjerski vođa Ndebelea | Ubijen | Time završen Drugi Matabele rat.[1] |
| Leon Czolgosz | 1901 | Američki predsjednik William McKinley | Ubijen | |
| Alexandros Schinas | 1913 | Kralj Đorđe I od Grčke | Ubijen | |
| Gavrilo Princip | 1914 | Austrijski nadvojvoda Franz Ferdinand | Ubijen | Povod za prvi svjetski rat. |
| Raoul Villain | 1914 | Francuski socijalistički vođa Jean Jaurès | Ubijen | |
| Eligiusz Niewiadomski | 1922 | Prvi poljski predsjednik Gabriel Narutowicz | Ubijen | Ubijen pet dana iza inauguracije, za vrijeme posjete umjetničkoj galeriji Zachęta u Varšavi. |
| Puniša Račić | 1928 | Hrvatski političar Stjepan Radić | Ubijen | Ustrijeljen za vrijeme rasprave u Skupštini Kraljevuine SHS. |
| Vlado Černozemski | 1934 | Aleksandar I od Jugoslavije | Ubojstvo | Ubijen u Marseilleu za vrijeme posjeta. |
| Claus von Stauffenberg | 1944 | Njemački diktator Adolf Hitler | Preživio | V. Zavjera od 20. jula. |
| Nathuram Godse | 1948 | Politički i duhovni vođa Mahatma Gandhi | Ubijen | |
| Jean Bastien-Thiry i OAS | 1962 | Francuski predsjednik Charles de Gaulle | Preživio | |
| Nguyen Van Cu i Pham Phu Quoc | 1962 | Predsjednik Republike Vijetnam Ngo Dinh Diem | Preživio | V. Bombardiranje južnovijetnamske predsjedničke palače 1962 |
| Lee Harvey Oswald | 1963 | Američki predsjednik John F. Kennedy | Ubijen | V. atentat na predsjednika Kennedyja |
| Jack Ruby | 1963 | Lee Harvey Oswald | Ubijen | |
| James Earl Ray / Loyd Jowers |
1968 | Politički aktivist Martin Luther King | Ubijen | Ray je priznao krivnju ali je kasnije povukao priznanje. |
| Sirhan Sirhan | 1968 | Američki senator Robert F. Kennedy | Ubijen | |
| Prince Faisal bin Musa'id | 1975 | Saudijski kralj Faisal | Ubijen | |
| Dan White | 1978 | Gradonačelnik San Francisca George Moscone i nadzornik Harvey Milk | Ubijen | Ubijeni jer Dan White nije postao nadglednik |
| Kim Jae-kyu | 1979 | Južnokorejski predsjednik Park Chung-hee | Ubijen | V. Atentat na Park Chung Heea |
| Mark David Chapman | 1980 | John Lennon | Ubijen | |
| John Hinckley, Jr. | 1981 | Američki predsjednik Ronald Reagan | Preživio | Nastojao impresionirati glumicu Jodie Foster. |
| Khalid Islambouli | 1981 | Egipatski predsjednik Anwar Al Sadat | Ubijen | |
| Mehmet Ali Ağca | 1981 | Katolički papa Ivan Pavao II | preživio | |
| Satwant Singh i Beant Singh | 1984 | Indijska premijerka Indira Gandhi | Ubijena | Ubili je osobni tjelohranitelji. |
| Irska republikanska armija | [1984] | Britanska premijerka Margaret Thatcher | Preživjela | V. Bombaški napad u Brightonu 1984 |
| nepoznati atentator | 1986 | Švedski premijer Olof Palme | Ubijen | Ustrijeljen vraćajući se iz kina na ulici u centru Stockholma. |
| Thenmuli Rajaratnam | 1991 | Bivši indijski premijer Rajiv Gandhi | Ubijen | Ubila ga eksplozija bombašice-samoubice LTTE. |
| Janusz Walus | 1993 | Vođa Komunističke partije Južne Afrike Chris Hani | Ubijen | |
| nepoznati atentator | 1995 | Makedonski predsjednik Kiro Gligorov | Preživio | |
| Yigal Amir | 1995 | Izraelski premijer Yitzhak Rabin | Ubijen | |
| Volkert van der Graaf | 2002 | Nizozemski političar Pim Fortuyn | Ubijen | |
| Maxime Brunerie | 2002 | Francuski predsjednik Jacques Chirac | Preživio | Pokušao ustrijeliti predsjednika za vrijeme vojne parade za Dan Bastille. |
| Milorad Ulemek | 2003 | Srpski premijer Zoran Đinđić | Ubijen |
Izvori
- ↑ „Killed the Matabele God: Burnham, the American scout, may end uprising”. New York Times. 1896-06-25. ISSN 0093-1179.
Vanjske veze
- Assassinology.org Arhivirano 2013-01-28 na Wayback Machine-u web-stranica posvećena atentatima, s posebnim naglaskom na atentate nakon 2000. godine; njen autor je Kris Hollington, pisac knjige How to Kill: The Definitive History of the Assassin [1] ((en))
- David, Steven R. Fatal Choices: Israel's Policy of _targeted Killing (PDF) at Johns Hopkins University. A paper prepared for the BESA Center Conference on Democracy and Limited War, 4-6 June 2002; revised July 2002.
- Follendore III, Roy D. _targeted Killing Arhivirano 2007-10-12 na Wayback Machine-u. 5.11. 2002
- Jeffreys-Jones, Rhodri Cloak and Dollar (A History of American Secret Intelligence)
- Kretzmer, David _targeted Killing of Suspected Terrorists: Extra-Judicial Executions or Legitimate Means of Defence? Arhivirano 2008-03-07 na Wayback Machine-u (PDF)
- Lee, Robert.The History Guy: Biofiles: American Domestic Terrorists and Assassins, 16.4. 2005
- Tinetti, John Lawful _targeted Killing or Assassination: A Roadmap for Operators in the Global War on Terror Arhivirano 2007-09-28 na Wayback Machine-u; Joint Military Operations Dept., Naval War College, Newport, Rhode Island.
- Luft, Gal The Logic of Israel's _targeted Killing Arhivirano 2008-10-09 na Wayback Machine-u Middle East Quarterly Winter 2003 • Volume X: Number 1
- McDonnell, Thomas Michael Assassination/_targeted Killing of Suspected Terrorists — A Violation of International Law? in Jus in Bello An International Criminal Law Weblog from Pace Law School 1.12. 2005
- Snow, Jonathan L. The _targeted Killing of Sheikh Ahmed Yassin. 26.3. 2004
- Sofaer, Abraham D. Responses to Terrorism. _targeted killing is a necessary option. 26.3. 2004
- Statman, Daniel _targeted Killing Arhivirano 2007-09-30 na Wayback Machine-u Vol. 5, Theoretical Inquiries in Law (Online Edition): No. 1, Article 7, 2004.
- Timeline of Assassinations at Mahalo.com