Car Ruizong od Tanga
Car Ruizong od Tanga (唐睿宗) (22. jun 662[8]– 13. jul 716[10]), osobno ime Lǐ Dàn (李旦), poznat tokom života i kao Li Xulun (李旭輪), Li Lun (李輪), Wu Lun (武輪), i Wu Dan (武旦), bio je peti, odnosno deveti car Kine iz dinastije Tang. Bio je osmi sin cara Gaozonga i četvrti sin njegove druge supruge Carice Wu (kasnije poznate kao Wu Zetian).
| Li Dan | |
|---|---|
| Car dinastije Tang
| |
| |
| Vladavina | 27. februar 684[1][2] - 8 October 690[3][4] (6 godina, 223 dana) |
| Prethodnik | Car Zhongzong |
| Nasljednik | prazno, Wu Zetian kao carica nove dinastije Zhou |
| Vladavina | 25. jul 710[6] - 8. septembar 712[7] (2 godina, 45 dana) |
| Prethodnik | Car Shang |
| Nasljednik | Car Xuanzong |
| Suprug/a | Carica Liu Supruga Dou, konkubina Supruga Liu, konkubina Supruga Cui, konkubina Supruga Wang, konkubina Supruga Cui, konkubina[5] |
| Potomstvo | Li Chengqi, Car Rang Li Chengyi, krunski princ Huizhuang Li Longji, car Xuanzong Li Longfan, krunski princ Huiwen Li Longye, krunski princ Huixuan Li Longti, princ od Suija Princezua Shouchang Princeza Zhaohuai od Anxinga Princeza Jingshan Princeza Huaiyang Li Hua, princeza Dai Princeza Liang Princeza Xue Princeza Xi Princeza Jinxian Li Chiying, princeza Yuzhen Princeza Huo |
| Puno ime | Porodično ime: Lǐ (李), kasnije Wǔ (武) (promijenjeno 690) kasnije vraćeno na Lǐ (promijenjeno 705) Osobno ime: originalno Xùlún (旭輪), kasnije Lún (輪) (promijenjeno 669), kasnije Dàn (旦) (promijenjeno 678), kasnije opet Lún (promijenjeno 690) kasnije opet Dàn (promijenjeno 698) |
| Posthumno ime | Kratko: Car Shengzhen (聖真皇帝) Dugo: Car Xuanzhen Dasheng Daxing Xiao (玄真大聖大興孝皇帝) |
| Kuća | dinastija Tang |
| Otac | Car Gaozong od Tanga |
| Majka | Wu Zetian |
| Rođen/a | 22. jun 662[8][9] |
| Umro/la | 16. 7. 716. (dob: 54)[9][10] Dvorana Baifu |
U februaru 684. je Li Danova majka Carica Wu njegovog starijeg brata Cara Zhongzong (Li Xian) zbog pokušaja samostalne vladavine smijenila sa carskog prijestolje, te je na njega postavila Li Dana koji je zavladao car Ruizong. On je tada vladao kao najobičnija marioneta bez imalo vlasti. U oktobru 690. je formalno predao vlast majci, koja je sebe proglasila "carem" kao jedina žena koja je to učinila u kineskoj historiji.[11] Car Ruizong je tada degradiran na položaj krunskog princa sa nekonvencionalnom titulom Huangsi (皇嗣, doslovno "carski nasljednik"). Sljedećih godina su nećaci Carice Wu - Wu Chengsi i Wu Sansi - pokušali isposlovati vlastito imenovanje na mjesto krunskog princa, ali je Wu Zetian to odbila. Konačno je u oktobru 698. godine pod prijetnjom strane najezde i pritiskom nezadovoljne javnosti Carica Wu pristala na prijedlog kancelara Di Renjiea i vratila prognanog Li Xiana u glavni grad Luoyang. Ubrzo je Li Dan ponudio mjesto krunskog princa svog bratu, što je prihvaćeno, te je Li Xian postao novi krunski princ.
Godine 705. je izveden puč kojim je Wu Zetian svrgnuta sa prijestolje na koje se vratio Car Zhongzong. Sljedećih pet godina njegove vladavine je obilježila dominacija Zhongzongove supruge Carice Wei. Početkom jula 710. je Car Zhongzong umro, navodno od otrova Carice Wei koja je potom Zhongzongovog najmlađeg sina Li Chongmaoa, princa od Wena, imenovala carem (po imenu Car Shang). Samo dva tjedna kasnije su Li Danova sestra Princeza Taiping i sin Li Longji, princ od Linzija, organizirali puč u kome je ubijena Carica Wei. Princeza Taiping, Li Longji i Li Longjijev brat Li Chengqi, princ od Songa, su potom nagovorili Li Dana da ponovno preuzme prijestolje, što je rezultiralo smjenom Cara Shanga. Li Longji, iako nije bio najstariji sin, je zbog zasluga imenovan krunskim princom.
Ubrzo su se, međutim, nagomilale napetosti između Princeze Taiping i njenih brojnih pristaša na jednoj, i Li Longjija na drugoh strani. U septembru 712. je car Ruizong, uvjeren kako astrološki znakovi sugeriraju smjenu na prijestolju, abdicirao u korist Li Longjija (car Xuanzong). Na prijedlog Princeze Taiping je, pak, Car Ruizong, preuzeo titulu Taishang Huang (umirovljeni car), te nastavio vladati de facto. Godine 713. je Car Xuanzong, sumnjajući u mogući puč Princeze Taiping, poduzeo preventivnu čistku njenih pristaša i svoju tetku natjerao na samoubistvo. Nakon smrti sestre se Car Ruizong i stvarno odrekao vlasti. Umro je 716.
Preci
uredi| 16. Li Bing, vojvoda Ren od Tanga | ||||||||||||||||
| 8. Car Gaozu | ||||||||||||||||
| 17. Vojvotkinja Dugu | ||||||||||||||||
| 4. Car Taizong | ||||||||||||||||
| 18. Dou Yi, vojvoda od Shenwua | ||||||||||||||||
| 9. Carica Taimushunsheng | ||||||||||||||||
| 19. Princeza Xiangyang od Sjevernog Zhoua | ||||||||||||||||
| 2. Car Gaozong | ||||||||||||||||
| 20. Zhangsun Si | ||||||||||||||||
| 10. Zhangsun Sheng | ||||||||||||||||
| 5. Carica Wendeshunsheng | ||||||||||||||||
| Gao Jingde ili Gao Mai | ||||||||||||||||
| 11. Gospa Gao | ||||||||||||||||
| 1. Car Ruizong | ||||||||||||||||
| 24. Wu Jian | ||||||||||||||||
| 12. Wu Hua | ||||||||||||||||
| 25. Gospa Song | ||||||||||||||||
| 6. Wu Shiyue, vojvoda Ding od Yinga | ||||||||||||||||
| 13. Gospa Zhao | ||||||||||||||||
| 3. Empress Wu Zetian | ||||||||||||||||
| 28. Yang Shao | ||||||||||||||||
| 14. Yang Da | ||||||||||||||||
| 7. Gospa Yang | ||||||||||||||||
Izvori
uredi- ↑ http://www.sinica.edu.tw/ftms-bin/kiwi1/luso.sh?lstype=2&dyna=%AD%F0&king=%A4%A4%A9v&reign=%B6%E0%B8t&yy=1&ycanzi=&mm=2&dd=&dcanzi=%A4v%A5%BC
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 203.
- ↑ http://www.sinica.edu.tw/ftms-bin/kiwi1/luso.sh?lstype=2&dyna=%AD%F0&king=%AAZ%A6Z&reign=%B8%FC%AA%EC&yy=1&ycanzi=&mm=9&dd=&dcanzi=%A4%D0%A4%C8
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 204.
- ↑ Moguće da je riječ o istoj osobi kao i gore navedena Supruga Cui
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 209.
- ↑ Zizhi Tongjian, vol. 210.
- ↑ 8,0 8,1 http://www.sinica.edu.tw/ftms-bin/kiwi1/luso.sh?lstype=2&dyna=%AD%F0&king=%B0%AA%A9v&reign=%C0s%AE%D2&yy=2&ycanzi=&mm=6&dd=&dcanzi=%A4v%A5%BC
- ↑ 9,0 9,1 Book of Tang, vol. 7.
- ↑ 10,0 10,1 http://www.sinica.edu.tw/ftms-bin/kiwi1/luso.sh?lstype=2&dyna=%AD%F0&king=%A5%C8%A9v&reign=%B6%7D%A4%B8&yy=4&ycanzi=&mm=6&dd=&dcanzi=%A5%D2%A4l
- ↑ Nešto ranije, godine 653, predvodnica pobunjenih seljaka Chen Shuozhen (陳碩真), je za vrijeme ustanka sebi dala titulu "Car Wenjia" (文佳皇帝). S obzirom da je njen ustanak bio ograničen i da je brzo skršen, tradicionalno se ne smatra prvim "ženskim carem." V. Zizhi Tongjian, vol. 199.
- Knjiga Tanga, vol. 7.
- Nova knjiga Tanga, vol. 5.[1] Arhivirano 2007-10-11 na Wayback Machine-u
- Zizhi Tongjian, vols. 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211.
Car Ruizong od Tanga Rođen/a: 22. jun 622 Umro/la: 13. jul 716
| ||
| Kraljevske titule | ||
|---|---|---|
| Prethodi: Car Zhongzong od Tanga |
car dinastije Tang 684–690 |
Slijedi: Nema (dinastija prekinuta) |
| car Kine 684–690 |
Slijedi: Wu Zetian | |
| Prethodi: Car Shang od Tanga |
car dinastije Tang 710–712 |
Slijedi: Car Xuanzong od Tanga |
| Počasne titule | ||
| Upražnjen/a Titulu posljednji imao/la Wu Zetian
|
Umirovljeni car Kine 712-716 |
Upražnjen/a Titulu preuzeo/la Li Jin
|