Evropski glavni grad kulture

Evropski glavni grad kulture je naslov koji se godišnje dodjeljuje barem jednome evropskom gradu kojeg Evropska unija odredi na razdoblje od jedne godine, tijekom koje mu se ukazuje prilika u najboljem svjetlu prikazati svoj kulturni život te svoju kulturno-povijesnu baštinu.

Brojni evropski gradovi dosada su iskoristili tu titulu za preobražaj vlastite kulturne osnove, te tako izmijenili način na koji ih svijet promatra. Kad grad dobije naslov Evropskoga glavnog grada kulture, cijele jedne godine u njemu se održavaju različite kulturne manifestacije i umjetničke priredbe, a postavljaju se i zanimljive instalacije kao što je npr. «Šuma naopako» («La forêt suspendue») na jednome od najpoznatijih trgova Lillea 2004. godine. Jednogodišnjim nošenjem ove titule izabrani gradovi očekuju povećanu inozemnu pozornosti i veliki broju posjetilaca.

Historija

Melina Mercouri

Na prijedlog tadašnje grčke ministrice kulture Meline Mercouri Evropski grad kulture je začet 13. 6. 1985. odlukom Vijeća ministara kao sredstvo zbližavanja građana Evropske unije (odnosno Evropske zajednice, kako se EU tada zvala). Prijedlogom je predviđeno svake godine imenovati jednu Evropsku metroplu kulture, s ciljem jačanja evropske integracije. Otada je ova inicijativa sve uspješnija među evropskim građanima te ima sve snažniji kulturni i socijalno-ekonomski učinak na mnogobrojne posjetioce koje privuče.

Godine 1990. ministri kulture Evropske zajednice lansirali su Evropski mjesec kulture. Ovaj događaj je sličan Evropskome gradu kulture ali traje znatno kraće i namijenjen je prije svega zemljama Centralne i Istočne Evrope. Evropska komisija svake godine dodjeljuje novčanu pomoć za Evropski mjesec kulture.

Godine 1991. organizatori raznih dotadašnjih Evropskih gradova kulture stvorili su Mrežu Evropskih glavnih gradova i mjeseci kulture (ECCM), omogućivši na taj način razmjenu i širenje informacija, posebno korisnih budućim organizatorima ovih događanja. Riječ je o neprofitnoj organizaciji sa sjedištem pri Ministarstvu kulture, istraživanja i visokog obrazovanja Luksemburga, koja usko surađuje s evropskim institucijama. Ova je mreža 1994. provela studiju o utjecaju Evropskoga grada kulture od njegova osnivanja, a od 2006. u svakoj Evropskoj kulturnoj prijestolnici, kao i u onim bivšima, predstavlja putujuću izložbu «Putovanje u svijet: Glavni gradovi kulture» («A Journey to the World: Cultural Capitals»). Izložba je po prvi put bila postavljena u Patrasu 27. 3. 2006.

Godine 1999. Evropski grad kulture preimenovan je u Evropski glavni grad kulture, te je od tada financiran kroz program Culture 2000. 25. 5. 1999. odlukom Evropskoga parlamenta i Vijeća EU-a ova godišnja priredba integrirana je u Okvirni program rada EU-a te je uveden i novi način izbora gradova za razdoblje 2005.- 2019.

Sve do 2004. godine Evropske prijestolnice kulture birane su na osnovi međuvladinih dogovora zemalja EU-a; države članice su jednoglasno odabirale gradove koji su najvjerojatniji predstojeći domaćini manifestacije, a Evropska komisija bi svake godine izabranome gradu davala financijsku pomoć za pripremu manifestacije. Od 2005. institucije EU-a sudjeluju u procesu izbora gradova domaćina. Na taj se način izbjegava prežestoka konkurencija u nadmetanju za tu prestižnu titulu i olakšava sām izbor.