Claudius Florimund (Graf Mercy)

Klaudijus Florimund Mersi fr. Claude Florimond de Mercy, nem. Claudius Florimund Graf Mercy; (rođen 1666, Longvi, Lorena — †29. jun 1734, poginuo kod Parma) je bio autrijski grof, feldmaršal, general-zapovednik carske provincije Banata i predsednik banatske narodne uprave kasnije Guverner Temišvarskog Banata.
Bio je Nemac po vaspitanju, a italijan po političkoj kulturi. Učestvovo je kao dobrovoljac 1682 godine. Između 1683-1690 bio je poručnik po činu u mađarsko-turskoj bitki. Godine 1701, borio se u Italiji, ovaj put kao potpukovnik Borgo forte. Grof Mersi je osvojio sve trđave duž Dunava, uključujući Novu Palanku, 16. novembra 1716. g. oslobađajući Petrovaradinsku trđavu. Osvajio je Temišvar i Beograd.

Krajem 1733 Mersi. je feldmaršal komandant carske vojske, u severnoj Italiji. Tek što je počeo svoju novu poziciju, morao je da posle moždanog udara da se podvrgne lečenju. Po povratku, on je otišao sa vojskom preko Poa Rijeka Po ili Pad (tal. Po, lat. Padus) i isporušene (sada je imo 68 godina!) Savezničke Francuske i PIEMONTESE dana 06/29/1734, nesrećne bitke pod zidinama Parme, u kojoj je na samom početku, dve kugle udarile u glavu ubijen. Njegovo telo je sahranjen u katedrali Ređo

Banat obećana zemlja

Kada je usvojen nacrt o upravi Banata 15. aprila 1718, Mersi je zvanično imenovan za guvernera Banata u Temišvaru. Pokrajina je nazvana Temišvarskim Banatom, a zvanični jezik je postao nemački.

Zbog zapuštenosti banatske pokrajine, bečki ratni savet i dvorska komora sa guvernerom Banata, generalom Klaudijem Florimundom Mersijem, bili su prinuđeni da izrade plan uređenja Banata. Osnovne odrednice su bile vojna i politička uprava i brzi privredni preporod Banata. Grof Kolovrat je rekao: “Dvor neće gubiti ni vreme, ni priliku da Banat dovede u stanje procvata”.

Grof Florimund Mersi je dobro znao da do brzog privrednog preporoda Banata može doći samo masovnom i organizovanom kolonizacijom Nemaca, koji su bili dobre zanatlije i uz to su bili odani bečkom dvoru. Nemci su kolonizovani najviše iz južnih nemačkih pokrajina. Oni su u Banat stizali Dunavom na malim, drvenim lađama zvanim “ulmske kutije”. Put od Ulma do Pančeva, dug 1.500 km, trajao je oko dva meseca i bio je veoma naporan, jer je u svakoj lađi bilo od 150 do 200 ljudi. Prvi kolonisti su došli u Banat već 1718. godine.

Ubrzo je Banat postao obećana zemlja siromasima širom Evrope. Država je pod privilegovanim uslovima naseljavala Nemce zanatlije, koji su bili prvih deset godina oslobođeni svih poreza. Ostalim naseljenicima je bio obezbeđen prevoz, besplatan plac i materijal za izgradnju kuće, oruđe za obradu zemlje i višegodišnje poreske povlastice.

Bečka komora je, želeći da od Banata stvori zlatni carski rudnik, osim Nemaca naseljavala i druge narode, Italijane i Špance koji su bili nosioci potpuno nove privredne grane na ovim prostorima – svilarstva. Italijani su, osim proizvodnje svile razvili veoma uspešno i proizvodnju pirinča. Iz drugih krajeva austrijske carevine i Evrope, doseljavali su se u Banat i drugi narodi: Česi, Slovaci, Rumuni, Srbi, Mađari, Bugari, Jermeni i Cincari. Razlozi njihovog naseljavanja su bili ekonomske prirode, rađeni sa ciljem da se u Banatu pokrene zaostala privreda. Nosioci privrednog razvoja su ipak bili Nemci, koji su sa sobom iz zapadne Evrope doneli najsavremenija oruđa za industriju i zemljoradnju.

Grof Mersi, kao guverner Banata, je uz pomoć agenata u Nemačkoj, organizovao prve masovne transporte paorskih porodica u dojučerašnji Temišvarski sanxak spuštajući ih niz Dunav u lađama drvenjačama. Između 1722-1726. godine u Banat je tako došlo oko 15.000 nemačkih kolonista. Tokom ove velike seobe, koja se naziva “karolinskom” zato što se odvijala u vreme Karla VI (1711-1740), doseljenici su smešteni u 46 sela.
Ekonomski uspon Banata počeo je, međutim, tek kada je između 1720-1733. godine po Mersijevom nalogu iskopan Begejski kanal između Velikog Bečkereka (današnjeg Zrenjanina) i Temišvara pa su močvare tako pretvorene u oranice. Mersi je dojučerašnjem Temišvarskom sanxaku prokrčio put u merkantilističku Evropu i na taj način što je osnovao pogone za proizvodnju svilenih i lanenih tkanina kao i stakla dovevši stručnu radnu snagu iz Rimsko-nemačke Imperije, tj. sprovodeći neagrarnu varijantu kolonizacije.
1.novembra 1716. godine, grofu Klaudiju Florimundu Mersiju. Pokraina Naziva Temisvar Temišvarskim Banatom, a zvaničan jezik postade nemački. Grof Mersi osvoji i sve trđave duž Dunava, pa i novu Palanku, 16 novembra iste godine. U ovim borbama uništena su srpska sela Veliki Nikolinci i Dobovac. Već 1713 g. podeljena je ova provincija na dištrikte, među kojima su obnovljeni i dištrikti ( okrug ) Vršački i Palanački, spomenuti već u godini 1640g Dištriktska glavna mesta dobila 1718g. svoja tržišta, a 1723g organizovana je pošta.
Posledice Tursko vlasti bile su vrlo teške po ove krajeve: siromaštvo i oskudica mnogobrojnog stanovništva, zaostalost u kulturi, ruševine i pusti, nenaseljeni krajevi, a baroviti predeli pretvoreni su u ogromna neprolazna blata.

Mersi je učinio sve moguće za podizanje pokraine i stanovništva. Doveo je naseljenike u ove krajeve, naročito Nemace. Već 15.oktobra 1717.g istavljene su tapije Belocrkvanskim Nemcima. 30.marta 1722g g. organizovano je sistematcko useljavanje Nemaca u Banat, jednim putnim putnim listom ( Passbrief ). Nemački kolonisti prevezeni su lađama do Pančeva i Palanke, odakle su naseljavani naročito na levoj obali Dunava. U to vreme u našim krajevima postala su ova nemačka naselja: Nova Palanke Palanka, Pločica, Deliblato, Bela Crkva, Salhazen, Červenka, Lagerdorf ( sada Straža ) Vršac, i Gudurica. Nova Palanka se razvila u varošicu. Skoro sva mesta dobila su parohije i škole. U Vršac i Belu Crkvu dovedeni vinogradari. 1722. uvedeno svilarstvo.

Za koloniziranje 1765 g. određeno je jugo-zapadnom kraju Banata, u okolini Pančeva , 11 sela među kojima i Pločica, Gaj, Kovin, Ostrovo Dubovac. 1765 g. otpočelo kolonitiranje veterana. Od marta do maja formirana je u Kovin, 2. štabna kompanija, a jedna kopanija u Brestovcu i Pločici.

Tada su Rumuni došli u naše krajeve. 1765. preseljeno je 20 rumunskih porodica u Ilanđu, Seleuš je nastanjena Rumunima 1746 iz Germana, Doklina, Klopodije i Šanja, a u Alibunar su oni došli među Srbe. Mađari iz Bukovina,Sekelja koloniziraju Jermenovce (mađ. Ermenjhozu) Dobričevo ( Udvarsalaš ), Srbi Rumuni Mramorak.

1769 g. javili su se Nemci iz Nemačke Carevine, od kojih jedan deo nastanjen u Kovin 1773.Ovu novopostalu vojnu granicu ispicirao je car Josif II. u maju mesecu 1768. kojom se prilikom bavio u Palanci, 5. maja, Gaju i Bavanišzu, 6.maja.

1773. obišao je po drugi put vojnu car Josif II., radi uspešnije organizacije iste. Tom prilikom srpsko-ilirskoj regimenti dodeljena i sela: Deliblato, Kajtasovo, Crvenacrkva, Vračev Gaj, Grebenac, Dupljaja, Jasenovo, i Bela Crkva. U Beloj Crkvi bili su zvanična prostorija,činovnički stanovi i kasarne. Naši graničari nisu bili najamnici (Žoldoši) nisu primali platu (Sold ), već im je dodeljena bila oranica na obrađivanje i korišćenje. Oni su obavljali vojno-stražarske dužnosti na kordonu i bdili nad sigurnošću ovih krajeva od opasnosti neorijateljskih upada Turaka.

Izvori

Stephan Vajda: Felix Austria: Eine Geschichte Österreichs. – Wien, 1980
Anton Peter Petri: Biographisches Lexikon des Banater Deutschtums, Th. Breit Druck und
Milekerovi letopisi Opština u južnom Banatu Feliks Mileker ISBN 86-85075-04-1
Das Temeswarer Banat unter den Habsburgern
Kriegsarchiv Wien, Relation zur Schlacht bei Parma von Prinz F.v. Württemberg, AFA 1734, Kt.431
"Die Reiterregimenter der K.K. österr. Armee", Band I. S.148, Wien, 1862 (verfasst von ehem. Offizieren)
C.v.Wurzbach,"Biographisches Lexikon des Kaiserthums Österreich", Wien, 1861
Verlag GmbH, Marquartstein, 1992 [1]