Kampala
Kampala je glavni i najveći grad Ugande, administrativni centar ugandske Centralne regije i nekadašnja prijestolnica Kraljevstva Buganda, jednog od pet tradicionalnih kraljevstva Ugande. Grad prema popisu iz 2009. broji 1,353.189 stanovnika,[2] a prema procjeni iz 2010. metropolitanska Kampala s periferijskim naseljima imala je 1,597.900 stanovnika.[3]
Kampala
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 0°19′N 32°35′E / 0.317°N 32.583°E | |
| Država |  Uganda
|
| Regija | Central |
| Distrikt | Kampala |
| Površina | |
| - Ukupna | 189 km² |
| - Kopno | 176 km² |
| - Voda | 13 km² |
| Visina | 1190 m[1] |
| Stanovništvo (2009.) | |
| - Grad | 1,353.189[2] |
| Vremenska zona | UTC+3 (UTC+3) |
| Karta | |
  Kampala Kampala na karti Ugande | |
Geografija
urediKampala leži na razbacana na nekoliko brda, svega par kilometara od obala Viktorijinog jezera, na nadmorskoj visini od 1190 m[1] na jugu Ugande. Sedam značajnih brda Kampale su Kasubi (prijestolnica Kraljevstva Buganda), Mengo (sjediše parlamenta), Kibuli (džamija Kibuli), Namirembe (anglikanska katedrala), Lubaga (katolička katedrala Rubaga), Nsambija i Kampala (ili Stara Kampala).
Klima
urediKampala ima ekvatorsku klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, ali zbog zbog toga što leži na nadmorskoj visini od 1190 m[1] ima relativno umjerenu klimu, za razliku od od drugih krajeva u istom klimatskom području. Najvrući mjesec je januar kad je prosječno oko 28 °C. Drugi aspekt klimatskih prilika u Kampali su dvije kišne sezone. Duža traje od augusta do decembra, a kraća od februara do juna, tad padne znatno više kiše, a najviše u aprilu, prosječno oko 175 mm.
| Klimatološki medijani za Kampala | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mjesec | jan-sij | feb-velj | mar-ožu | apr-tra | maj-svi | jun-lip | jul-srp | aug-kol | sep-ruj | okt-lis | nov-stu | dec-pro | godina |
| Srednji maksimum (°C) | 28 | 28 | 27 | 26 | 25 | 25 | 25 | 25 | 27 | 27 | 27 | 27 | 26 |
| Srednji minimum (°C) | 18 | 18 | 18 | 18 | 16 | 17 | 17 | 16 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 |
| Precipitacija (mm) | 46 | 61 | 130 | 175 | 147 | 74 | 46 | 86 | 91 | 97 | 122 | 99 | 1174 |
| Izvor: [4] | |||||||||||||
Historija
uredi
Za historiju grada značajna je bila 1891. kada je tadašnji kabaka (kralj) Kraljevstva Buganda smjestio svoju prijestolnicu na brda Rubaga i Mengo, gdje se danas prostire Kampala.[5] Zbog tog je i kapetan Frederick Dealtry Lugard, tadašnji predstavnik Britanske istočnoindijske kompanije odabrao 1890. susjedno brdo Kampalu kao lokaciju za svoju utvrdu i sjedište kompanijine kolonije Ugande.[1] Lugardova utvrda na brdu Kampala, oko koje se razvilo naselje, ostala je prijestolnica odnosno sjedište administracije i nakon što je Uganda postala britanska kolonija sve do 1905. kada je preseljena u obližnji Entebbe na obali Viktorijinog jezera.
Kampala je 1949. dobila status grada, a od 1962. postala je glavni grad nezavisne Ugande.[1] Od tad je počeo ubrzani rast grada, koji je od gradića od 46.000 stanovnika izrastao u grad s preko milion stanovnika.
Znamenitosti
urediNajveća znamenitost Kampale su Kasubi grobnice, okrugle slamnate grobnice njihovih kabaka (kraljevi Kraljevstva Buganda) sagrađene između 1881. i 1969. na istoimenom brdu Kasubi, koje su 1981. godine uvrštene u UNESCO-vu listu mjesta svjetske baštine u Africi.[6] Jedna od većih znamenitosti tog novog grada je i Muzej Ugande koji ima zbirke posvećene tradicionalnoj muzici, arheologiji i paleontologiji. Grad ima brojne vjerske objekte, od muslimanskih džamija, hinduističkih hramova do kršćanskih crkava. Impresivna je bijela Kibuli džamija, anglikanska katedrala Namirembe i crkva Rubaga, kao i rimokatolička katedrala sv. Petra.[1]
Stanovništvo
uredi
U Kampali su ispočetka apsolutna većina bili pripadnici ugandskog naroda Baganda, oni su i danas većina, ali ne toliko dominantna jer su se u grad naselili i pripadnici drugih plemena, kao i brojni Azijati i Evropljani.
| Godina | Stanovnika |
|---|---|
| Popis 1959 | 46 000 |
| Popis 1969 | 330 700 |
| Popis 1980 | 458 503 |
| Popis 1991 | 774 241 |
| Popis 2002 | 1 208 544 |
| Procjena 2005 | 1 353 236 |
| Procjena 2010 | 1 597 900[3] |
Privreda, školstvo i transport
urediKampala se nalazi u najplodnijem dijelu Ugande, u kojem se proizvode kava, pamuk, čaj, duhan i šećerna trska. Kampala je i značajni industrijski centar, iako ne toliko važan kao obližnja Jinja (udaljena 64 km u pravcu sjeveroistoka). U gradu ima dosta pogona prehrambene, metalne i drvoprerađivačke industrije i tvornica za montažu traktora. Kampala je sjedište većine ugandskih velikih poduzeća, a grad je i trgovačko-financijski centar cijele regije smještene oko Viktorijinog jezera.[1]
Kampala je i značajni obrazovni centar, u gradu djeluje Univerzitet Makerere koji je dugi niz godina jedina institucija tog ranga u Istočnoj Africi. Nastao je iz škole osnovane 1911. koja je 1922. postala tehnička škola, zatim 1949. viša škola (univerzitetski koledž), te 1970. nezavisni univerzitet.
Kampala je i važno transportno čvorište iz koje polazi većina cesta u ostale dijelove Ugande i susjedne zemlje, preko grada ide željeznička linija od Kasesea za luku Mombasu u Keniji. Port Bell, udaljen 10 km istočno od centra grada, luka je Kampale na Viktorijinom jezeru. Grad dijeli međunarodni aerodrom sa susjednim Entebbeom, koji je udaljen 34 km jugozapadno.[1]
Ujedinjeni narodi
urediZbog dugotrajnog građanskog rata i izuzetne važnosti Ugande u tom dijelu Afrike, u Kampali ima sjedište čak 11 specijaliziranih agencija i programa Ujedinjenih naroda (stanje iz juna 2010.):[7]
- Međunarodna pomorska organizacija (IMO)
- Međunarodni monetarni fond (IMF)
- UNICEF - (UNICEF-Uganda)
- Razvojni fond Ujedinjenih nacija za žene (UNIFEM)
- Program Ujedinjenih naroda za razvoj (UNDP) - Uganda
- Organizacija Ujedinjenih naroda za industrijski razvoj (UNIDO)
- Fond Ujedinjenih naroda za stanovništvo (UNFPA)
- Program Ujedinjenih naroda za HIV / AIDS (UNAIDS)
- Svjetska banka
- Svjetski program za hranu (WFP)
- Svjetska zdravstvena organizacija (WHO)
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 „Kampala” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ↑ 2,0 2,1 „The largest cities in Uganda, ranked by population” (engleski). Mongabay.com. Pristupljeno 7. 5. 2011.
- ↑ 3,0 3,1 „Uganda: Regions & Towns” (engleski). Citypopulationde. Pristupljeno 7. 5. 2011.
- ↑ „Average Conditions kampala”. BBC Weather. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ↑ „Kampala - History” (engleski). AFRICATRAVELLING.NET. Arhivirano iz originala na datum 2010-06-06. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ↑ „Kasubi Tombs” (engleski). Kabaka Foundation. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-04. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ↑ „UN Country team for Uganda” (engleski). United Nations Information Centre in Nairobi - Kenya, Uganda and The Seychelles. Arhivirano iz originala na datum 2010-06-18. Pristupljeno 5. 01. 2012.
Eksterni linkovi
uredi
- Kampala, The Capital City of Uganda Arhivirano 2023-05-09 na Wayback Machine-u (en)
- Kampala na portalu Encyclopædia Britannica (en)
- Vodič kroz Kampalu (en)
- Kampala - History Arhivirano 2010-06-06 na Wayback Machine-u (en)