Omejadski Kalifat
Omejadska ili Emevijska dinastija (661. - 750.)je bila prva dinastija poslije četvorice halifa, a njen prvi predstavnik Muavija je uveo pravo na prijesto putem nasljedstva (dinastijom) a ne putem izbora (šurom).
Emevije u Arabiji
urediOsnivanje dinastije
urediNakon smrti halife Alije na vlast je došao Muavija, sin Ebu-Sufijana i Hinde, zakletih neprijatelja islama sve do osvajanja Mekke kada su i sami prihvatili ovu vjeru. Prvi je islamski vladar od kojeg se računa dinastija. Došao je na vlast prihvativši se hilafeta kojeg je preuzeo posle atentata na halifu Aliju. Hilafet završava smrću halife a Muavija je pred kraj svog života odlučio na svoje mjesto postaviti sina Jezida. Običaj je bio halifu birati na šuri, skupu plemenskih predstavnika koji su svojim glasanjem donosili sve važnije odluke. Muavija nije ukinuo taj običaj ali je na razne načine nagovorio i/ili podmitio plemenske vođe da glasaju za njgovog sina. Jezid je prvi halifa izabran na ovaj način. Dinastija Emevijja je trajala 90 godina i brojala je 14 vladara.
Značaj
urediOvo doba je zapamćeno po mnogo negativnih i pozitivnih događaja. Naziva se i krvavim dobom muslimana jer se na nepošten način dolazilo na vlast. Većina tih halifa je živjela rasipnički, što se također kosi sa principima islama i praksom dotadašnjih halifa.
Teritorijalno, Islamsko carstvo se značajno proširilo. Osvojeni su i dijelovi Evrope: Španija te dio Francuske (Lion i Bordo). Središte hilafeta je premješteno iz Medine u Damask. Širili su arapsku kulturu na svim područjima novog islamskog carstva. Uveli su arapski novac i arapski jezik u svim novoosvojenim državama, te gradili džamije.
Primjetan je i uticaj Bizantije na vladare ovog doba. Ono što su preuzeli iz njihove kulture se prvenstveno ogleda u uvođenju lične garde, obavječtajne službe i stroge vojne države Izgradili su flotu. Organizaciju države su zasnovali na bizantskim principima. Osnovali su prvu poštu na ovim područjima. Uveli su i sudstvo ali jedino njihova presuda je bila važeća i konačna.
Emevije u Španiji
uredi
Historijat vladavine
urediVladavina Emevijja je završila dolaskom Abasida na vlast koji su tada odlučili smaknuti sve iz dinastije Emevija. Preživio je samo Abdurahman I sa svojim trinaestogodišnjim bratom. Njih dvojica i njihov oslobođeni rob Bedr su pet godina lutali po islamskom carstvu, dok nisu završili na isturenom španskom kraju ove imperije. Ni muslimani ovog podneblja nisu bili zainteresovani za Abasidsku vlast, niti su ih Abasidi na to primoravali, što je Abdurahman I iskoristio. Poslao je Bedra da govori o uspostavljanju emevijske vlasti što su Španci i pihvatili. Pod upravom Abasida ostalo je Arapsko poluostrvo, Perzija, Irak, Sirija, Džezira, Egipat i Sjeverna Afrika, a pod vlašću Emevija bilo je Pirinejsko poluosrvo kojim su vladali od 756. do 1031. godine, a vlast nad i jednim dijelom muslimani su potpuno izgubili tek 1492.
Prijestolnica Emevijskog carstva u Španiji bila je Kordoba. U ovo vrijeme Kordoba je značajno uznapredovala, ali ubrzo je došlo do nemira. Kršćani koji su imali pravo udruživanja i života u vlastitim zajednicama počeli su zahtjevati odvajanje od muslimanskog carstva. S druge strane Španija dolazi na udar krstaških ratova i biva poražena u jednom od njih (1198. - 1216.) Kordoba je osvojena 1232. Dio Španije oko Granade je ostao u muslimanskoj vlasti do 1492. Međutim, prvenstveno zbog borbe za vlast, 1486. počinje graađanski rat. Kralj Ferdinand i kraljica Izabela su opkolili Granadu i tražili od muslimana da se predaju zaklevši se pri tome da neće rušiti džamije, vakufsku imovinu i poštovati običaje muslimana. Međutim ovo se nije ostvarilo, i Španija je ubrzo postala dijelom inkvizicije.
Značaj
uredi
Već samim dolaskom Abdurahmana I započela je gradnja džamija i škola, prvih islamskih škola u Evropi. Međutim Španija je bila najnaprednija u doba Abrurahmana III. U Kordobi je tada bilo oko sedamsto džamija, tristo javnih hamama, te biblioteka sa 600 000 svezaka raznih djela.
U toku vladavine Emevija Kordoba je bila centar tkalačkog zanata i rezbarija od slonovače. Razvijena je proizvodnja svile, kože, otvoreni su rudnici srebra i zlata. Zahvaljujuči njima način proizvodnje papira je prenešen u Italiju pa onda i u Francusku. Znalajn uticaj su imali i na školstvo, jer su podnjihovom vladavinom otvoreni i univerziteti u Kordobi, Svilji, Granadi i Malagi.
Najzačajniji naučnici ovog perioda su:
- El-Gafiki, ljekar, sakupljač biljaka koje je imenovao na tri jezika: arapskom, berberskom i latinskom.
- Ez-Zekkeli, astronom
- Ibnul Hajjan, historičar
- Abdurahman ibn Haldun napisao Mukaddinu, historija Arapa, Berbera i Perzijanava kao filozofiju historije
- Ibn Džubjer, putopisac
- Ibn Betuta filozof, ljekar i muzičar
- Ibn Ružd (Averroes), filozof, astronom, ljekar.
Spisak emevijjskih halifa
urediEmevijjske Halife u Damasku
- Muavija I ibn Abi Sufijan, 661–680
- Jezid I ibn Muavija, 680–683
- Muavija II ibn Jezid, 683–684
- Marvan I ibn Hakam, 684–685
- Abd al-Malik ibn Marvan, 685–705
- al-Walid I ibn Abd al-Malik, 705–715
- Sulejman ibn Abd al-Malik, 715–717
- Omer ibn Abdull-Aziz, 717–720
- Jezid II ibn Abd al-Malik, 720–724
- Hišam ibn Abd al-Malik, 724–743
- al-Walid II ibn Jezid II, 743–744
- Jezid III ibn al-Walid, 744
- Ibrahim ibn al-Walid, 744
- Marvan II ibn Muhammad 744–750
Emevijjski Emiri u Kordobi
- Abdurahman I, 756–788
- Hišam I, 788–796
- al-Hakam I, 796–822
- Abdurahman II, 822–852
- Muhammad I od Córdobe, 852-886
- Al-Mundhir, 842 - 888
- Abdallah ibn Muhammad, 888–912
- Abdurahman III, 912–929
Emevijjske halife u Kordobi
- Abdurahman III, 929–961
- Al-Hakam II, 961–976
- Hišam II, 976–1008
- Muhammed II, 1008–1009
- Sulejman, 1009–1010
- Hišam II, 1010–1012
- Sulejman, 1012–1017
- Abdurahman IV, 1021–1022
- Abdurahman V, 1022–1023
- Muhammed III, 1023–1024
- Hišam III, 1027–1031
Emevijjski tabini
- Jezid bin Muavija
- Abd al-Malik ibn Marvan
