Palermo
Palermo (sicilijanski: Palermu, latinski: Panormus, od grčkog: Πάνορμος / Panormos, arapski: بَلَرْم / Balarm, fenički: Ziz) je glavni grad istoimene talijanske provincije - Palermo i Regije Sicilija od 657 561 stanovnika.[2]
Palermo
Comune di Palermo | |||
|---|---|---|---|
 | |||
|
|||
| Koordinate: 38°07′N 13°22′E / 38.117°N 13.367°E | |||
| Država |  Italija
| ||
| Regija | Sicilija | ||
| Provincija | Palermo | ||
| Vlast | |||
| - Gradonačelnik | Leoluca Orlando | ||
| Površina | |||
| - Ukupna | 159 km² | ||
| Visina | 14 | ||
| Stanovništvo (2011.) | |||
| - Grad | 657 561 [1] | ||
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) | ||
| Poštanski broj | 90100 | ||
| Pozivni broj | 091 | ||
| Službene stranice www.comune.palermo | |||
| Karta | |||
  Palermo | |||
Geografija
urediPalermo leži u centru istoimenog prostranog zaljeva, na sjeveru Sicilije, okružen velikom plodnom ravnicom zvanom Conca d’Oro (Zlatna školjka) iza koje se stere planina Pellegrino 606 m.[1]
Historija
urediGrad su osnovali Fenički trgovci u 8. vijeku pne. kao Ziz, nakon njih gradom su vladali Kartažani sve do 254. pne., kad su ga zauzeli Rimljani za Prvog punskog rata i prezvali u Panormus. Za njihove vladavine grad je stagnirao, ali je procvjetao nakon 535. kad ga je bizantski general Velizar preoteo od Ostrogota.[1]
Arapi su zauzeli Palermo 831., za njihove vladavine grad je procvjetao kao centar trgovine sa Sjevernom Afrikom pod imenom Balarm. Na vrhuncu tog prosperitetnog razdoblja zauzeli su ga normanski avanturisti Roger i njegov brat Robert Guiscard 1072. Normani su vladali Sicilijom od 1072. do 1194. godine. To je bio zlatni period Palerma, naročito nakon osnivanja Kraljevine Sicilije 1130., jer je tad Palermo postao prijestolnica te kraljevine.[1] Palermo je tada bio kozmopolitski grad u kom su jedni do drugih živjeli; Arapi, Normani, Grci i Židovi.[1]
Normane je 1072. naslijedila dinastija Hohenstaufen, Vrhunac njihove vladavine bio je za cara Svetog Rimskog Carstva Fridrika II. koji je stolovao po Južnoj Italiji i Sicilji. Tad je dvor u Palermu bio jedan od najsjajnijih u Evropi.[1] Nakon njega grad je počeo stagnirati za njegovih nasljednika. Od 1266. Sicilijom vlada francuska dinastija Anžuvinaca. Njihova vladavina izazvala je snažan otpor, vrhunac tog nezadovoljstva kulminirao je ustankom zvanim Sicilijanska večernja, koji je započeo 1282. nakon kojeg su Anžuvinci protjerani. Nakon njih zavladali su španjolski Aragonci, za njihove duge vladavine Palermo je počeo nazadovati.
Giuseppe Garibaldi je sa svojim crvenokošuljašima zauzeo je Palermo 1860., godinu dana kasnije grad je postao dio ujedinjene Kraljevine Italije. Za Drugog svjetskog rata grad je pretrpio velika oštećenja od savezničkog bombardiranja i teških borbi koje su se u njemu vodile 1943.[1]
Znamenitosti
urediNajveća znamenitost Palerma je Palazzo Reale zvana i Palazzo dei Normanni (danas sjedište regionalnog parlamenta) podignuta još u 9. vijeku za arapskih emira, koju su Normani pretvorili u svoj kraljevski dvor. U njoj se nalazi Cappella Palatina (1132–1189), remek djelo srednjovjekovne umjetnosti, miješavina arapsko-bizantskih uticaja. Mozaike u kupoli i na gornjim dijelovima zidova izveli su grčki majstori iz Konstatinopolisa, a drveni krov izrezbarili su i dekorirali domaći majstori u arapskom stilu.[1]
Značajna je i katedrala Santa Vergine Maria Assunta koja se počela graditi još 1185. ali je značajno izmjenjena tokom 14. -15. vijeka i kasnije. U njoj se nalazi grob normanskog kralja Rogera II. i grobovi careva Svetog Rimskog Carstva Henrika VI. i Fridrika II.[1] U istom vremenu podignute su i crkve San Cataldo (11. vijek) i Santo Giovanni degli Eremiti (1132.) koje također pokazuju mješavinu normansko-bizantskih stilova, sa malim crvenim kupolama. Značajni su i mozaici u crkvi Martorana izvedeni od 1143. do 1151.[1]
Palermo je i grad monumentalnih palača, najpoznatije su Sclafani i Chiaramonte iz 14. vijeka u samom gradu, i normanske palače Cuba i Zisa u neposrednoj okolici.[1] Lokalni arheološki muzej ima jednu od najbogatijih zbirki u Italiji, sa brojnim etrurskim i grčkim artefaktima.[1]
Privreda i transport
urediPalermo je najveća luka Sicilije sa linijama prema Tunisu i Napulju, preko koje se izveze (ribe, agrumi, žitarice, kemikalije) i uveze najviše roba za Siciliju. Palermo je i velik industrijski grad sa velikim brodogradilištem, cementarom i pogonima kemijske, staklarske, prehrambene i metalurške industrije.[1]
