Priština
Priština (albanski: Prishtina ili Prishtinë) jest glavni i najveći grad Kosova. Grad je upravno, obrazovno i kulturno središte Kosova. Etničku većinu u gradu čine Albanci, dok su manjine Bošnjaci, Srbi, Romi i Turci.[1]
Priština
Prishtinë | |
|---|---|
 Panorama i znamenitosti Prištine | |
 Zastava  Grb | |
  Priština | |
| Koordinate: 42°39′48″N 21°9′44″E / 42.66333°N 21.16222°E | |
| Država |  Kosovo |
| Okrug | Priština |
| Općina | Priština |
| Uprava | |
| • Tijelo | Općinsko vijeće |
| • Gradonačelnik | Përparim Rama (LDK) |
| Površina | |
| • Ukupno | 523,13 km² |
| Nadmorska visina | 652 m |
| Stanovništvo (2011.) | |
| • Ukupno | 161.751 |
| • Gustina | 309/km² |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET) |
| • Ljeti (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Poštanski broj | 10000 |
| Pozivni broj | +383 (0)38 |
| Registarska oznaka | 01 |
| Sajt | prishtinaonline.com |
Historija
Prahistorija
Prostorom današnje Prištine prošlo je nekoliko kultura od perioda neolita, među kojima su starčevačka, vinčanska i badenska kultura.[2] Naselje Ulpijana, koje je nalazilo na teritoriji današnje Prištine, bilo je jedno od najznačajnijih gradova Rimskog Carstva na Balkanu.[3]
Srednji vijek i osmanska uprava
Tokom srednjeg veka Priština je postala značajan grad Srpskog kraljevstva i kasnije carstva.[4][5] U blizini grada srpski kralj Milutin Nemanjić podigao je manastir Gračanicu.[6][7] Godine 1389. na Gazimestanu kod Prištine odvila se bitka na Kosovu, u kojoj je poginuo srpski knez Lazar Hrebeljanović i osmanski sultan Murat I.[8] Iako je srpska vojska uspela da pobedi osmansku, Osmansko Carstvo je kasnije osvojilo Balkan i značajni deo Evrope.[9] Tokom perioda koji je usledio stanovnici Prištine bili su podvrgnuti velikom uticaju islamizacije, koju su uglavnom poprimili Albanci, dok su Srbi nastavili praktikovanje pravoslavlja te su morali plaćati džiziju (porez koje je Osmanskom Carstvu plaćalo nemuslimansko stanovništvo).[10]
Moderno doba
Osmanska vladavina Prištinom završena je balkanskim ratovima (1912–1913) i Prvim svetskim ratom (1914–1918), kada je Kraljevina Srbija osvojila teritoriju u čijem je sastavu bila i Priština.[11] Privreda Prištine dostigla je procvat tokom postojanja Kraljevine Jugoslavije, koji je prekinut Drugim svetskim ratom i prodorom fašističke Kraljevine Albanije, marionetske države Kraljevine Italije. Drugi svetski rat završio se pobedom Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije.[10] Priština je ponovo doživela procvat kao glavni grad Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosovo, u sklopu Socijalističke Republike Srbije.[12] Tadašnje komunističke vlasti snažno su se zalagale za parolu bratstvo i jedinstvo, prvenstveno između Srba i Albanaca.[10]
Suvremena historija
|
Značajne osobe
- Zufer Avdija, košarkaški trener i bivši igrač;
- Đurađ Branković, despot;
- Lorik Cana, nogometaš;
- Hajdar Duši; narodni heroj Jugoslavije i Albanije;
- Vladan Glišić, političar i pravnik;
- Dalibor Jevtić, političar;
- Albin Kurti, kosovski premijer;
- Rita Ora, pjevačica i tekstopisac;
- Behgjet Pacolli, kosovski predsjednik;
- Enver Petrovci, glumac;
- Dragan Tomić, političar;
Partnerski gradovi
Reference
- ↑ http://pop-stat.mashke.org/kosovo-census-ks.htm
- ↑ Ajdini, Sh.; Bytyqi, Q.; Bycinca, H.; Dema, I.; Zeqa, S.; Iseni, As.; Mitroviq, J. (1975), Ferizaj dhe rrethina, Beograd
- ↑ Archaeological Guide of Kosovo Ministry of Culture, Youth and Sport, Archaeological Institute of Kosovo, Pristina 2012
- ↑ Zadruga, Srpska Književna (1913). Izdanja. str. 265.
- ↑ Lekić, Đorđe (1995). Kosovo i metohija tokom vekova: Zublja. str. 22.
- ↑ Panić-Surep, Milorad (1965). Yugoslavia: Cultural Monuments of Serbia. str. 167.
- ↑ Vlahović, Petar (2004). Serbia: The country, people, life, customs. str. 392. ISBN 9788678910319.
- ↑ „Порфирије и Јоаникије: Косовски завет темељ српског народа”. Радио-телевизија Војводине. 28. 6. 2021.. Pristupljeno 2. 9. 2022.
- ↑ Milic, Danica; Novakovic, Relja; Popovic, Toma; Radevic, Milorad (1975). Istorijski Casopis. Belgrade: Istorijski institut. str. 45–46. Pristupljeno 19. 1. 2022.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Warrander, Gail (2007). Kosovo: The Bradt Travel Guide. Bradt Travel Guides Ltd., 23 high street, chalfont st peter, bucks SL9 9QE, England: The Globe Pequot Press Inc.. str. 85—88. ISBN 978-1-84162-199-9. Pristupljeno 18. 5. 2013.
- ↑ Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Kosovo. estover road plymouth PL6 7PY, United Kingdom: Scarecrow Press, Inc.. str. xxxiv. ISBN 978-0-8108-7231-8. Pristupljeno 18. 5. 2013.
- ↑ "Статут Аутономне Покрајине Косова и Метохије", Приштина: Службени лист, 1963.
- ↑ „Relations Internationales” (fr). Namur. Pristupljeno 2020-05-11.
- ↑ „Statistical Yearbook of the City of Zagreb 2018”. Zagreb. str. 33. Arhivirano iz originala na datum 2020-10-22. Pristupljeno 2020-05-11.
- ↑ „Islamabad to get new sister city”. Dawn. 2016-01-05. Pristupljeno 2021-10-13.
- ↑ „Des Moines to Become Sister Cities with Pristina, Kosovo”. Greater Des Moines Partnership. 2018-11-09. Pristupljeno 2020-05-11.
- ↑ „Sister Cities of Ankara”. Ankara. Arhivirano iz originala na datum 28. 04. 2013. Pristupljeno 2020-05-11.
- ↑ „Kardeş Şehirler” (tr). Bursa. Pristupljeno 2022-01-06.
