Richard III od Engleske

Richard III (2. oktobar 1452 — 22. august 1485), bio je engleski kralj iz Dinastije York od 1483. do svoje smrti.

Richard III
Richard III
Datum rođenja	2. oktobar 1452.
Datum smrti	22. august 1485.
Titula	Kralj Engleske
Period	26. jun 1483 — 22. august 1485.
Prethodnik	Edward V
Naslednik	Henry VII
Poreklo
Dinastija	York
Porodica
Supružnik	Anne Neville

Biografija

Richard je bio brat engleskog kralja Edwarda IV, koji je u mladosti povjeren na brigu grofu od Worvicka, čovjeku koji je njegovom bratu Edwardu IV pomogao da zadobije krunu. Richard se i oženio sa njegovom mlađom kćeri - Anne Neville, koja je ostala udovica iza pokojnog Edwarda, sina i naslednika kralja Henrya VI. S njom je imao sina koji je umro u kada je imao jedanaest godina.

Tokom bratove vladavine istakao se lojalnošću, te kao vojni zapovednik, zbog čega ga je brat nagradio titulom grofa od Glostera i velikim zemljišnim posedima u severnoj Engleskoj. Nakon bratove smrti vladao je kratko kao regent s titulom lorda protektora mladog kralja Edwarda V. No Richard nije iskazivao lojalnost mladom kralju nego je, uz pomoć Henrya Stafforda, grofom od Buckinghama (koji je imao lični i porodični sukob sa Edwardovom majkom Elizabetom Woodville) pred Parlamentom pokrenuo postupak kojim je želio da dokaže da njegov nećak nema legitimitet da nasledi englesku krunu.

Dana 25. juna 1483. godine Parlament je proglasio mladog Edwarda V i njegovog mlađeg brata Richarda, grofa od Shrewsburya (ostala deca bila su bila ženskog pola), nelegitimnim naslednicima krune, jer je dokazano da je Richardov pokojni brat Edward IV, pre nego što se oženio sa Elizabeth Woodville već bio oženjen sa ledi Eleonor Batler, pa je stoga brak sa Elizabet bio nevažeći i deca rođena u tom braku nezakonita. Kako su druga Richardova braća umrla pre pokojnog Edwarda IV, Richard je bio jedini zakoniti naslednik krune jer nije imao protivkandidata za tron. Mladi kralj Edward V i njegov brat Richard od Shrewsburya zatočeni su, tobože radi vlastite sigurnosti, u Londonskom Toweru i nikada više nisu viđeni. Najverovatnije su ubijeni, a za što se optuživalo Richarda i grofa od Buckinghama ali bez dokaza. Richard se, sledom navedenih događanja, dao 6. jula 1483. krunisati za engleskog kralja pod imenom Richard III.

Richard je znan kao pobožan i sposoban vladar, vojnik i organizator, no, niti u jednom trenutku svoje vladavine, nije zadobio poverenje visokog plemstva koje ga nije smatralo legitimno izabranim kraljem. Nakon preuzimanja krune i umorstva mladog kralja Edwarda V i njegovog brata Richarda od Shrewsburya, uklonio je uticaj klana Woodville (porodice udovice pokojnog Edwarda IV), ali je i dalje bio politički vrlo ranjiv jer je svojim sumnjivim preuzimanjem vlasti podelio do tada ujedinjene pripadnike i pobornike klana York.

Tokom Richardove vladavine dogodilo se nekoliko pobuna njegovih oponenata. Prvu pobunu je poveo klan Woodville, ali ju je Richard brzo ugušio.

Druga pobuna, 1483. godine, bila je predvođena Henryem Strafordom, grofom od Buckinghama, istim onim koji je Richardu svesrdno pomogao da se uspne na tron, ali se u međuvremenu s njime politički razišao i okrenuo mu leđa. Richard je uz pomoć sreće i svojih vojnih sposobnosti uspeo svladati ovu pobunu, te je vojno porazio grofa od Buckinghama i dao mu odrubiti glavu.

Treća i najvažnija pobuna bila je ona Henrya Tudora, pripadnika velške porodice Tudor iz Penmunuda, čiji se otac Edmund bio oženio Margaret Beaufort, naslednicom bočne srodničke linije klana Lancaster. Kako je uspravna srodnička linija klana Lanlaster bila prekinuta smrću Henrya VI i njegovog sina Edwarda, sin Edmunda Tudora, Henry Tudor postao je neočekivani nositelj lankasterskih nadanja u borbi protiv klana York. U bitci kod Boswortha 22. augusta 1485. Henry Tudor je uz pomoć francuskih snaga napao Richarda koji je imao vrlo slabu potporu engleskog vodećeg plemstva i zbog toga izdan od preostalog dela plemstva, te ga teško porazio pri čemu je Richard poginuo na bojnom polju. On je bio posednji engleski kralj koji je poginuo u borbi, i poslednji kralj iz Dinastije York i njegovim porazom završili su Ratovi dveju ruža. Kako je Richardov jedini sin umro sa jedanaest godina, pa isti nije imao naslednika, pobednik u bici kod Boswortha Henry Tudor proglasio se 1485. godine (dve godine nakon početka Richardove vladavine) engleskim kraljem i bio je začetnik engleske kraljevske dinastije Tudor.

Prema predanju, a i tvrdnjama mnogih istoričara, Richard je upamćen kao zla i vlastohlepna osoba, zaslužna ili barem optuživana za mnoga zlodela kao što su na primer ubistvo Henrya VI; lična egzekucija brata Georga, koji je bio izdao zajedničkog brata Edwarda IV; ubistvo Edwarda (sina Henrya VI), čijom se udovicom Anne Neville naknadno (navodno pod prisilom) oženio; ubistvo te iste supruge, i sumnjivo razvlašćivanje i ubistvo mladog kralja Edwarda V i njegovog brata Richarda od Shrewsburya. No „najzaslužniji“ za lošu reputaciju Richarda III je Vilijam Šekspir koji je njegovu kratku vladavinu opisao u svojoj historijskoj drami „Richard III“, a koja je verovatno uticala na mnoge generacije, ne samo historičara.

Arheolozi su 2012. godine na parkingu u Lesteru iskopali kosti za koje se pretpostavljalo da pripadaju Richardu III. Na tom mestu je ranije postojala crkva Grejfrajers koja je uništena u vreme reformacije u 16. veku. Poređenjem DNK iz skeleta sa genima danas živih srodnika po materinskoj liniji potvrđeno je poklapanje, to jest autentičnost skeleta Richarda III. Pronađeni skelet je potvrdio da je Richard imao značajno deformisanu kičmu (skolioza) i da je poginuo od udarca u zadnji deo lobanje.

Povezano

• Ričard III

Spoljašnje veze

U Wikimedijinoj ostavi nalazi se članak na temu: Richard III of England

Prethodnik: Edward V

Engleski kraljevi (1483 — 1485)

Nasljednik: Henry VII