Židačiv
Židačiv (ukr. Жидачів) je grad u Ukrajini od oko 10.000 stanovnika i jedan je od najstarijih gradova Prikarpatja.
Židačiv
Жидачів | |
|---|---|
grad | |
 | |
 Zastava  Grb | |
  Židačiv | |
| Koordinate: 49°23′06″N 24°08′40″E / 49.385°N 24.144444°E | |
| Država | Ukrajina |
| Oblast | Lavovska |
| Rajon | Strijski |
| Osnovan | 1164. |
| Status grada | 1393. |
| Uprava | |
| • Gradonačelnik | Levko Volodimir Semenovič |
| Površina | |
| • Ukupno | 13 km² |
| Nadmorska visina | 261 m |
| Stanovništvo (2022) | |
| • Ukupno | 10.353 |
| • Gustina | 796/km² |
| Poštanski broj | 81700 |
| Pozivni broj | (+380) 3239 |
Toponim
urediGrad je kroz historiju nosio brojna imena, odražavajući njegovu složenu prošlost, uključujući poljski Żydaczów i jidiš זידיטשוב.[1] Prvi put se spominje 1164. godine pod imenom Udeč. U dokumentima od 14. do 17. stoljeća grad se spominje kao Zudeč, Zudačiv, Sudačiv, Zidačiv, Sidačiv, Zudečev i još nekoliko varijanta imena.
Historija
urediPrvi pisani spomen grada datira iz 1164. godine. U to vrijeme grad je bio dio Galicijske Rusije i važno trgovačko središte na ušću rijeke Strij u Dnjestar sa svojom kamenom crkvom svetog Nikole. Tada je se mjesto zvalo Udeč i sačinjeno od dva naselja smještena na udaljenosti od osamsto metara jedno od drugog. Velika zapadna utvrda zauzimala je područje današnje planine Bazivka, a istočna utvrda nalazi se na brdu Zamok. Od 13. vijeka potiče poznata čudotvorna ikona Djevice Marije koja se i danas nalazi u gradu. Između ove dvije utvrde spominje se i šest neutvrđenih naselja, koja su također bila uključena u sastav grada. Između dviju utvrda na starom koritu rijeke najvjerojatnije je se nalazila riječna luka, a okrug Bologna mogao bi biti glavno trgovačko središte drevnog grada Kijevske Rusi.
Sredinom 14. vijeka grad je sa cijelom Galicijom zauzela Kraljevina Poljska, zatim je neko vrijeme postao dio Kraljevine Ugarske, a 1387. godine je ga ponovno osvojila kraljica Jadwiga od Poljske. Od 1434. Židačiv je bio dio rusinskog vojvodstva Poljske. Do kraja 14. stoljeća postojala su dva dvorca, četiri pravoslavne crkve, jedna rimokatolička crkva, jedna tržnica i jedna drvena gradska vijećnica. Kralj Vladislav Jagelović dodijelio mu je 1393. magdeburško pravo i nekoliko privilegija, a osnovao je i rimokatoličku crkvu. Židačiv je stoljećima ostao u privatnim rukama, među ostalim pripadao je plemićkoj porodici Rzewuscy, imao je obrambeni dvorac i bio je sjedište staroste.
Sredinom 17. vijeka stanovništvo Židačiva sudjelovalo je u ustanku Hmjelnickog (1648/57.), poznatog i kao oslobodilački rat pod vodstvom Bogdana Hmjelnickog (1595-1657). Godine 1772. grad je zauzelo Habsburško Carstvo, kao dio austrijske Galicije, a 1800. godine osnovana je židovska rabinska škola.
Od 1. novembra 1918. do maja 1919. bio je pod upravom Zapadnoukrajinske Narodne Republike. Nakon Poljsko-ukrajinskog rata (1918/19.), Židačiv je postao dio Poljske republike i bio je sjedište okruga unutar Vojvodstva Stanisławówa (Województwo stanisławowskie). Godine 1929. je imao oko 4200 stanovnika, uključujući 1960 Ukrajinaca, 1290 Poljaka a jedna četvrtina ukupnog stanovništva (950 članova) bili su Židovi. U septembru 1939. grad je okupirala Crvena armija. Sovjetske vlasti deportirale su poljske stanovnike u Sibir. Kad su Nijemci okupirali grad u razdoblju 1941/44., držali su Židove zatvorene u getu. U septembru 1942. deportirani su u logoru smrti Bełżec i pobijeni.
Nakon Drugog svjetskog rata, grad je uključen u SSR Ukrajinu i od tada je započeo proces industrijalizacije. Godine 1951. Židačiv je postao dom najveće ukrajinske tvornice celuloze i papira, koja je proizvodila 90% ukrajinskog papira. Stanovništvo se upeterostručilo.
Od 1991. Židačiv je grad u neovisnoj Ukrajini. Do 18. jula 2020. Židačiv je bio administrativno središte Židačivskog rajona. Rajon je ukinut u julu 2020. u sklopu administrativne reforme Ukrajine, kojom je broj rajona Lavovske oblasti smanjen na sedam. Područje Židačivskog rejona spojeno je sa Strijskim rajonom.[2][3]
Administracija
urediAdministrativna lokacija Židačiva je unutar Lavovske oblasti, Strijskog rajona, Židačivske gromade.[α 1]
Poznate osobe
uredi- Cvi Hirš Židačivski (1763-1831), rebe, jevrejski učenjak i pisac;
- Volodimir Hoza, dizač utega;
- Taras Kačaraba, fudbaler;
- Rostislav Rusin, fudbaler;
- Bogdan Vekljak, fudbaler;
- Jitčak Isak Židačivski (1805-1873), rabin;
- Naftali Cvi Labin Židačivski (1916-2009), rebe, jevrejski učenjak i pisac;
Galerija
uredi-
Crkva Mučenika Borisa i Gliba -
Mjesto drevnog dvorca -
Reprodukcija drevnog dvorca -
Crkva Uspenja
Bilješke
uredi- ↑ (uk) Жидачівська міська громада.
Izvori
uredi- ↑ Beider, Alexander (2012). „Eastern Yiddish Toponyms of German Origin”. Yiddish Studies Today ISBN 978-3-943460-09-4; ISSN 2194-8879 (Düsseldorf University Press). Pristupljeno 26. 3. 2024.
- ↑ „Про утворення та ліквідацію районів. Постанова Верховної Ради України № 807-ІХ.” (uk). Голос України. 18. 7. 2020. Pristupljeno 26. 3. 2024.
- ↑ „Нові райони: карти + склад” (Ukrajinski). Міністерство розвитку громад та територій України.