1524
godina
- Ovo je članak o godini 1524.
Godina 1524 (MDXXIV) bila je prijestupna godina koja počinje u petak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1490-e 1500-e 1510-e – 1520-e – 1530-e 1540-e 1550-e |
| Godine: | 1521 1522 1523 – 1524 – 1525 1526 1527 |
| Gregorijanski | 1524. (MDXXIV) |
| Ab urbe condita | 2277. |
| Islamski | 930–931. |
| Iranski | 902–903. |
| Hebrejski | 5284–5285. |
| Bizantski | 7032–7033. |
| Koptski | 1240–1241. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1579–1580. |
| • Shaka Samvat | 1446–1447. |
| • Kali Yuga | 4625–4626. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4160–4161. |
| • 60 godina | Yang Drvo Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11524. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- Januar/Siječanj
- početkom godine - Ivan Tahy postavljen za hrvatskog bana uz Ivana Karlovića, većina ga ne priznaje.
- 19. 1. - Mlečani odgovaraju negativno poslaniku bana Ivana Karlovića, koji im je nudio posjede, i šalju mu 5.000 dukata.
- 20. 1. - Ferdinand Frankapan javlja da su Turci od 11. 11. osam puta dolazili pod Ozalj.
- Februar/Veljača
- 5. 2. - Mustafa, vojvoda mostarskog paše Mehmet-bega (Mihaloglua?), došao pod Klis.
- 18. 2. - Nadvojvoda Ferdinand javlja Ludvigu II da je odredio 200 lakih konjanika i 600 pješaka za obranu hrvatske granice[1].
- Mart/Ožujak
- ca. 1. 3. - Giovanni da Verrazzano, Firentinac u francuskoj službi, pristao uz Rt Straha (Cape Fear) na obali severne Amerike, koju istražuje sledećih meseci.
- mart - Pedro de Alvarado sa indijanskim saveznicima srušio državu naroda Quiché u Gvatemali.
- April/Travanj
- ca. 10. 4. - Senjski kapetani i kliški kastelani Petar Kružić i Gregorije Orlovčić razbili Turke pod Klisom.
- 17. 4. - Verrazzano video ostrvo Manhattan.
- travanj - Kralj Ludvig II nije sazvao sabor o Jurjevu, što izaziva nezadovoljstvo ugarskog plemstva.
- travanj, druga polovica - Turci pod Metlikom u Kranjskoj (odvedeno 4000 robova); u isto vrijeme su na udaru Udbina Ivana Karlovića; posjedi kneza Nikole Zrinskog i knezova Blagaja, kao i Frankopana (Modruš, Ozalj, Grobnik)[2].
- 30. 4. - Talijanski ratovi: Bitka kod Sesije, španska pobeda nad Francuzima u Italiji.
- Maj/Svibanj
- 6. 5. - Novi ostrogonski nadbiskup je László Szalkay, egerski biskup i kraljev vrhovni kancelar[3].
- 17. 5. - Kralj Ludvig II dozvoljava Hrvatima iz ugroženih krajeva (uglavnom oko Kupe, Korane, Une i Pomorja) da se presele na ugarska imanja peharnika Franje Baćana[2].
- 23. 5. - Novi safavidski šah Persije je maloletni Tahmasp I (do 1576).
- Jun/Lipanj
- 8. 6. - Bitka kod Acajutle, Alvarado porazio Pipile u dan. El Salvadoru.
- 25. 6. - Habsburški vrhovni kapetan Bernardo Ričan u Jastrebarskom, Turci se povlače prema Kupi.
- jun - jul - U jugozapadnoj Nemačkoj počinje Seljački rat.
- Jul/Srpanj
- 9. 7. - Kružić i Orlovčić dobili od kralja Breznicu koja je pripadala pokojnom Lovri Iločkom (na osnovu starog ugovora sa L. I., njegova imanja potražuje Ivan Zapolja).
- jul - Charles de Lannoy, komandant španskih snaga upao u Provansu.
- srpanj - Turci opsjedaju Severin, Oršavu.
- Avgust/Kolovoz
- kolovoz - Ivan Karlović se vjerojatno odrekao banskog položaja.
- avgust-septembar - Habsburška vojska na čelu sa odmetnutim Šarlom Burbonom opsedala Marsej.
- Septembar/Rujan
- 8. 9. - Ugarski sabor; kralj ranije ozlojedio niže plemstvo povratkom Stjepana Báthoryja za palatina;
- 13. 9. - Nakon što su Pizzaro, Almagro i Luque sklopili dogovor za osvajanje Carstva Inka, Pizzaro pokreće prvu ekspediciju koja se neuspešno završila.
- rujan-listopad - Turci osvojili Oršovu i Peth(?), Severin se ubrzo predao - u Ugarskoj uzajamne optužbe oko odgovornosti između nižeg plemstva i dvorske stranke, zaključci sabora nisu potvrđeni.
- jesen - Novi turski upadi u Hrvatsku.
- Oktobar/Listopad
- oktobar - Francuski kralj François I ulazi u Italiju i opseda Paviju.
- 22. 10. - Nikola Zrinski sklopio u Beču ugovor sa nadvojvodom Ferdinandom kojim mu ustupa na dvije godine gradove Novi i Dobra Njiva na Uni[4].
- Decembar/Prosinac
- 8. 12. - Osnovan grad Granada u Nikaragvi, koji se smatra najstarijim registrovanim španskim gradom u kontinentalnim Amerikama.
- prosinac, druga polovica - Kardinal Lorenzo Campeggi stigao u Ugarsku, pokušava ispraviti stvari na dvoru[5].
Tokom/tijekom godine
uredi- U Hondurasu poražen i ubijen Cristóbal de Olid koji se pobunio protiv Cortésa.
- Parmigianinov Autoportret u konveksnom ogledalu.
- Cosmographicus liber Petra Apijana.
- Bernardin Frankopan napustio razrušeni Modruš i preselio u dograđeni Ogulin[6].
- Turci obnovili utvrđenje Fetislam kod Kladova.
- Zabeležen pećki mitropolit Marko.
- Toma Niger imenovan trogirskim biskupom.
- Osnovan Novodevički manastir u Moskvi.
- Franjevački letopis: „razoriše Turci bosanske manastire, Konjic, visočki, sutinski, kreševski i foinički ... i kad razoriše crkve povedoše ministra i š njim 12 fratarah”[7].
- Berberi izbacili Špance iz Ifnija.
- 1524-25 - Aleixo Garcia istražuje dan. Paragvaj, dolazi do periferije Carstva Inka.
Rođenja
uredi- 28. 5. - Selim II, osmanski sultan († 1574)
- 11. 9. - Pierre de Ronsard, pesnik († 1585)
- 12. 11. - Diego de Landa, jukatanski biskup († 1579)
- ca. Luís de Camões, pesnik († 1580)
Smrti
uredi
- 5. 1. - Marko Marulić, pjesnik (* 1450)
- 7. 4. - György Szatmári, nadbiskup Esztergoma
- 23. 5. - Ismail I, šah Persije (* 1487)
- ca. 12. 6. - Diego Velázquez de Cuéllar, guverner Kube (* 1465)
- ca. lipanj - Lovro Iločki, hrvatski plemić (* 1459)
- 1. 11. - Ferhat-paša Dalmatinac (pogubljen) (* ca. 1484)
- 24. 12. - Vasco da Gama, moreplovac (* 1460-tih)
- 1524-25 - Suzi Çelebi, književnik iz Prizrena
Reference
uredi- ↑ V. Klaić, str. 326
- ↑ 2,0 2,1 V. Klaić, str. 328
- ↑ V. Klaić, str. 306
- ↑ V. Klaić, str. 331
- ↑ V. Klaić, str. 308
- ↑ V. Klaić, str. 330
- ↑ Vladimir Ćorović, Bosna i Hercegovina, Historiski pregled, rastko.rs
- Vjekoslav Klaić, Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)