1573.
Godina
- Ovo je članak o godini 1573.
Godina 1573 (MDLXXIII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1540-e 1550-e 1560-e – 1570-e – 1580-e 1590-e 1600-e |
| Godine: | 1570 1571 1572 – 1573 – 1574 1575 1576 |
| Gregorijanski | 1573.. (MDLXXIII) |
| Ab urbe condita | 2326. |
| Islamski | 980–981. |
| Iranski | 951–952. |
| Hebrejski | 5333–5334. |
| Bizantski | 7081–7082. |
| Koptski | 1289–1290. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1628–1629. |
| • Shaka Samvat | 1495–1496. |
| • Kali Yuga | 4674–4675. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4209–4210. |
| • 60 godina | Yin Voda P(ij)etao (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11573. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- 18. 1. - Hrvatski sabor proglasio pobunjene seljake veleizdajnicima i proskribovao ih - još jači nemir[1].
- 25. 1. - Bitka kod Mikatagahare: Takeda Shingen porazio Tokugawa Ieyasua.
- 28. 1. - Varšavska konfederacija: verska sloboda za plemiće i slobodne osobe u Poljskoj-Litvaniji.
- 29. 1. - Izbija Velika seljačka buna hrvatskih i slovenačkih kmetova; zauzet Cesargrad[2].
- januar - februar - Bosanski Ferhat-paša pomaže Novigradu u Dalmaciji koji je pod mletačkom opsadom[3].
- 5. 2. - Uskočki kapetan Thurn razbio kod Krškog seljačku vojsku Nikole Kupinića.
- 6. 2. - Gašpar Alapić porazio seljake kod Kerestinca i Mokrica.
- 8. 2. - Štajerski plemići razbili vojsku Ilije Gregorića kod Svetog Petra pod svetim gorama.
- 9. 2. - Stubička bitka je odlučujući poraz pobunjenih seljaka, zarobljen i Matija Gubec koji će biti surovo ubijen u Zagrebu.
- 7. 3. - Mlečani sklopili separatni mir sa Osmanskim carstvom - raspad Svete lige; Kipar ostaje Turcima a granica u Dalmaciji i Albaniji se vraća na stanje pre rata (Skradin se vraća Turcima).
- 16. 5. - Anri, vojvoda od Anžua, izabran za vladara Poljske-Litvanije (do 1575); sastavljeni Henrikovski artikuli, faktički ustav države do 1791 i Pacta conventa o konkretnom odnosu pojedinačnog kralja i nacije.
- svibanj/lipanj - Turska četa upala do Kirina na Kordunu.
- 6. 6. - U Stambolu tajno pogubljen Hamza Bali Bošnjak, začetnik hamzevija, pod optužbom da je heretik i krivovjerac.
- 6. 7. - Četvrti Hugenotski rat: prekinuta katolička opsada La Rochelle-a, ubrzo zatim kralj Charles IX donosi Bulonjski edikt kojim su sužena prava hugenota.
- 13. 7. - Osamdesetogodišnji rat: Opsada Haarlema okončana predajom grada i masakrom garnizona.
- kolovoz - Turci provaljivali u kraj između Kupe i Save, ban Drašković ih suzbio.
- 19. 8. - Francesco De Marchi se popeo na vrh Gran Sassa.
- 2. 9. - Ukinut Ashikaga šogunat nakon što je Oda Nobunaga proterao poslednjeg šoguna iz Kjotoa - počinje period Azuchi–Momoyama (do 1600).
- listopad/studeni - Ferhat-paša upada do Cetingrada, u isto vreme napeto oko Jastrebarskog i Okića jer Barbara Erdedi proganja svoje kmetove; paša upada i u slavonsku krajinu[5].
- novembar - Vojvoda od Albe dao ostavku kao guverner Nizozemske i komandant tamošnjih snaga ubrzo nakon neuspešne opsade Alkmaara, nasleđuje ga pomirljiviji Luis de Requesens y Zúñiga.
Kroz godinu
uredi
- Zbog piraterije u Mediteranu, kliski sandžakbeg Alija i Jevrejin Daniel Rodriguez privoleli Mlečane da ustanove Split kao kopneni terminus novog trgovačkog puta Carigrad-Venecija[6].
- Zida se manastir Piva, ikonostas radi Zograf Longin.
- Bogatstvo velikog vezira Mehmed-paše Sokolovića se procenjuje na 18 miliona dukata[7].
- 1572-73 - Francis Drake pljačkao Špance u Panami.
- 1573-78 - Stephanus Gerlach se nalazi pri habsburškom poslanstvu u Carigradu, ostavlja zabeleške o zemljama kroz koje je putovao.
- Etiopski car Sarsa Dengel porazio Oromoe kod jezera Zivaj.
- Španci počinju trgovinu sa Kinom - srebro iz Novog sveta razmenjuju preko Filipina za kinesku svilu i porcelan; do sada su srebrom trgovali Portugalci.
- Al Auzamovim narodnim ustankom Portugalci proterani sa Maldiva.
Rođenja
uredi- 1572-73? - Gian Francesco Biondi (Ivan Franjo Biundović), književnik sa Hvara († 1645)
- 17. 3. - Maximilian I Veliki, bavarski vladar i jedan od vođa katolika u Tridesetogodišnjem ratu († 1651)
- 15. 7. - Inigo Jones, arhitekta († 1652)
Smrti
uredi- 1. 1. - Maljuta Skuratov, jedan od vođa opričnika
- 15. 2.? - Matija Gubec, vođa seljačke bune (* ca. 1548)
- 13. 5. - Takeda Shingen, japanski velikaš (* 1521)
- 5. 6. - Hamza Bali Bošnjak, začetnik hamzevija
- 15. 6. - Antun Vrančić, ostrogonski nadbiskup, plemić (* 1504)
- ca. 3. 10. - Franjo Tahi, plemić (* 1526)
- Pavao Skalić, enciklopedista (* 1534)
- Brne Karnarutić, književnik (* ca. 1515)
Reference
uredi
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
- Historija naroda Jugoslavije II, str. , Školska knjiga Zagreb, 1959