1753.
(Preusmjereno sa stranice 1753)
- Ovo je članak o godini 1753.
Godina 1753 (MDCCLIII) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
Decenija: | 1720-e 1730-e 1740-e – 1750-e – 1760-e 1770-e 1780-e |
Godine: | 1750 1751 1752 – 1753 – 1754 1755 1756 |
Gregorijanski | 1753.. (MDCCLIII) |
Ab urbe condita | 2506. |
Islamski | 1166–1167. |
Iranski | 1131–1132. |
Hebrejski | 5513–5514. |
Bizantski | 7261–7262. |
Koptski | 1469–1470. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1808–1809. |
• Shaka Samvat | 1675–1676. |
• Kali Yuga | 4854–4855. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4389–4390. |
• 60 godina | Yin Voda P(ij)etao (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11753. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 11. 1. - Konkordat između Španjolske Fernanda VI i katoličke crkve Benedikta XIV: monarh ima praktičnu kontrolu nad crkvom (→ regalizam).
- 29. 1. - Slučaj Elizabeth Canning: londonska sluškinja se ponovo pojavila nakon skoro meseca dana nestanka, tvrdi da su je dve žene držale na jednom tavanu - sudski procesi protiv žena, a zatim i protiv Canningove sledeće godine izazivaju veliku pažnju javnosti.
- 1. 3. - Švedska uvela gregorijanski kalendar.
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 5. 4. - Pod pritiskom katoličkih biskupa, naročito zadarskog nadbiskupa Karamana, mletačka vlada naredila generalnom providuru da iz Dalmacije protera episkopa Simeona Končarevića - on odlazi iz Benkovca u Popinu, u habsburškoj Lici, odakle nastavlja upravu do oko 1757.[1]
- 22. 4. - Crnogorski vladika Vasilije traži u Rusiji od grofa Bestuževa Rjumina da Crnogorci, kao i Primorci i Brđani, budu stavljeni pod ruski protektorat.[2]
- 1. 5. - Carolus Linnaeus izdaje botaničku knjigu Species plantarum na kojoj se temelji današnja klasifikacija biljaka.
- 2. 5. - Naredba Marije Terezije o uslovima za gradnju i opravak crkava.[3]
- 13. 5. - Wenzel Anton von Kaunitz-Rietberg postaje državni kancelar Habsburške monarhije (do 1792). On je raniji ambasador u Francuskoj, zalaže se za savez sa tom zemljom i sa Rusijom protiv Pruske (→ Diplomatska revolucija 1756).
- 17. 5. - Prvi broj biltena Correspondance littéraire, philosophique et critique Friedricha Melchiora Grimma upućenog raznim nemačkim suverenima, u čemu mu anonimno pomažu Denis Diderot i Louise d'Épinay. Grimm je ove godine napisao i pamflet Le petit prophète de Boehmischbroda kojim hvali italijansku operu na račun francuske (→ Querelle des Bouffons).
- 29. 5. - Ukazom ruske carice, puk. Rajko Preradović i potpuk. Jovan Šević biće naseljeni sa doseljenim Srbima na istoku dan. Ukrajine[4] - Slavjanoserbija traje do 1764., prostire se između Bahmuta i Luganska, doseljavaju se i pripadnici drugih nacija (Jovan Horvat je prošle godine dobio Novu Srbiju u centralnom delu dan. Ukrajine). Broj srpskih naseljenika nije mnogo veći od 3.000.[5]
- 7. 6. - Zakonom osnovan Britanski muzej sa bibliotekom (otvoreni 1759).
- jun - Poglavica Mohawka Hendrick Theyanoguin objavljuje da je prekinut Lanac zaveta sa Britancima, jer smatra da im je oteta zemlja u koloniji Njujork.
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- polovinom god. - Iseljenički talas Srba iz Habsburške monarhije u Rusiju znatno je oslabio, zajedničkim naporima vlasti i srpske crkve.[6]
- 7. 7. (26. 6. po j.k.) - Beogradski mitropolit Vikentije Stefanović posetio manastir Dečane.
- 7. 7. - U Velikoj Britaniji na snagu stupa Zakon o jevrejskoj naturalizaciji, po kojem Jevreji mogu postati državljani, i bez pričešća - zakon je opozvan sledeće godine zbog izliva antisemitizma.
- leto - Francuzi ulaze u Ohajsku zemlju, grade utvrđenja Presque Isle (na obali jezera Erie, danas Erie, Pennsylvania i južnije Fort Le Boeuf (dan. Waterford). Dogodine grade dalje na jugu Fort Machault, te Fort Duquesne na mestu Pittsburgha.
- 25. 8. - Georges-Louis Leclerc de Buffon je primljen u Académie française: drži Govor o stilu sa čuvenom frazom Le style c'est l'homme même, "Stil, to je sam čovjek".
- avgust? - Varaždinski general grof Petaci došao s vojskom u Marču i proterao pravoslavne monahe, koji prelaze u Lepavinu - ogorčenje u narodu.[7]
- rujan - Bosanski vezir Mehmed-paša Kukavica stigao u Tešanj - tamo se odriču kolovođe pobune Abdurahmana Muharemije, koji ubrzo gine kod Zvornika.[8]
- 16. 9. - Sremski Karlovci su proglašeni za slobodnu varoš - komunitet. Ove godine i Bukovac, Slavonski Brod i Stara Gradiška.[9]
- 19. 9. (8. 9. po j.k., Mala Gospojina) - Navodno proplakala ikona Bogorodice u Neštinu.[10]
- 20. 9. - Sporazum sa Austrijom o proširenju konvencionog talira na Bavarsku, tj. Bavarski carski okrug - talir se zatim širi po jugu Nemačke.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- oktobar - Nakon perioda prve zabrane, od prošle godine, nastavlja se izdavanje Encyclopédie - izašao je treći tom.
- 31. 10. - Robert Dinwiddie, britanski viceguverner Virdžinije šalje vojnu ekspediciju na zapad u Ohio kako bi zahtjevao odlazak Francuza iz područja. Na čelu ekspedicije je 21-godišnji major virdžinijske milicije George Washington, zadatak mu je i kontakt sa Irokeškom konfederacijom radi informacija.
- 12. 11. - Požar u ruskoj Letnjoj palati, izgorelo 4.000 haljina carice Jelisavete.
- 11. 12. - Washington je primljen u francuskom Fort Le Boeuf, uručuje poruku kojom se zahteva odlazak iz zemalja na reci Ohajo, "notorno poznatih kao imovina britanske krune" - francuski kapetan šalje natrag poruku da su "prava Luja XV na tu zemlju neosporna". Francuski i indijanski rat počinje sledećeg maja.
Kroz godinu
uredi- Ukinuta Petrinjska kapetanija Banske krajine, prema odluci još iz 1703.[11]
- Serbellonijev regulament u Slavonskoj i Srijemskoj krajini, s ciljem poboljšanja materijalnog stanja krajišnika.[12]
- Marija Terezija daje Zaštitni patent Srbima.
- Zemaljski bataljon u bivšoj Pomoriškoj krajini podeljen na šest četa - mokrinsko-kikindski, melenačko-vranjevački, elemirsko-tarški i neki drugi krajevi.[13]
- Beogradski janičari presreli kod Kolara vojsku "raznih prognanika, buntovnika i arbanaške ekšije" i sprečili ih da dođu u Beograd.[14]
- Zabeležena smrt jednog monaha u Gračanici - prvi zapis o monasima u tom manastiru od 1724.[15]
- Matej Karaman: Identità della lingua litterale Slava e necessità di conservarla ne’ libri sacri (odgovor na Rusićevu kritiku rusificiranog Misala iz 1741); ćirilični Bukvar slavenskij pismeny (nakon glagoljaškog 1739); Expositio alphabeti Illyrici glagolitici et cirilliani.
- Sedište Vojvodstva Braunschweig-Lüneburg se posle više od tri stoleća vraća u grad Braunschweig.
- Sagrađena je prva pravoslavna Crkva sv. Spiridona u Trstu[16] (zamenjena današnjom građevinom 1869).
- Kratka seljačka buna u Hódmezővásárhelyu.
- Antikvar Robert Wood objavljuje opis ruševina Palmire.
- William Hogarth: knjiga The Analysis of Beauty.
- Giovanni Battista Tiepolo završio plafonsku fresku u Palači u Würzburgu, najveću na svijetu: 19 × 32 m, zakrivljenih 677 kvm.
- U Veneciji je izvedena Goldonijeva komedija La locandiera ili "Mirandolina".
Rođenja
uredi- 12. 2. - François Paul de Brueys d'Aigalliers, francuski admiral († 1798)
- 9. 3. - Jean-Baptiste Kléber, arhitekt, francuski general († 1800)
- 17. 3. - Aleksije Vezilić, pesnik († 1792)
- 1. 4. - Joseph de Maistre, filozof konzervativizma († 1821)
- 28. 4. - Franz Karl Achard, proizvođač šećera iz repe († 1821)
- 8. 5. - Miguel Hidalgo y Costilla, meksički revolucionar († 1811)
- 13. 5. - Lazare Carnot, matematičar, francuski političar († 1823)
- 4. 7. - Jean-Pierre Blanchard, balonista († 1809)
- 10. 8. - Edmund Randolph, guverner Virginije, državni sekretar i prvi ministar pravde SAD († 1813)
- 17. 8. - Jozef Dobrovski, češki slavista († 1829)
- 19. 8. - Matvej Platov, ruski general († 1818)
- 18. 10. - Jean-Jacques-Régis de Cambacérès, francuski državnik († 1824)
- 20. 11. - Louis-Alexandre Berthier, maršal Francuske († 1815)
- 3. 12. - Samuel Crompton, pronalazač mehaničkog razboja († 1827)
- Quang Trung, vijetnamski car († 1792)
Smrti
uredi- 14. 1. - George Berkeley, filozof subjektivnog idealizma (* 1685)
- 27. 1. - Ivan Ranger, slikar (* 1700)
- 17. 3. - Atanasije Rašković, starovlaški knez, habsburški pukovnik (* 1697)
- 15. 5. - Episkop kostajnički Arsenije
- 8. 6. - Federiko Benković, talijanski i hrvatski barokni slikar i grafičar (* 1667)
- 19. 8. - Balthasar Neumann, arhitekta i vojni inženjer (* 1687)
- 18. 9. - Hristofor Žefarović, slikar, bakrorezac, pesnik (* ca. 1690)
Reference
uredi- ↑ Istorija s. n. IV-2, 51
- ↑ Historija n. J. II, 1265
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 262
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 246
- ↑ Austriski porazi. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 243
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 219
- ↑ Historija n. J. II, 1329
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 257
- ↑ Сузе и звезде: О плачу Богородичиних чудотворних икона у бароку. rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1027-28
- ↑ Historija n. J. II, 1047-48
- ↑ Historija n. J. II, 1158
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 319
- ↑ Историја манастира Грачанице. rastko.rs
- ↑ Боравак Доситеја Обрадовића у Трсту. rastko.rs
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)