1970.
godina
Godina 1970 (MCMLXX) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak.
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 19. vijek – 20. vijek – 21. vijek |
Decenija: | 1940-e 1950-e 1960-e – 1970-e – 1980-e 1990-e 2000-e |
Godine: | 1967 1968 1969 – 1970 – 1971 1972 1973 |
Gregorijanski | 1970.. (MCMLXX) |
Ab urbe condita | 2723. |
Islamski | 1389–1390. |
Iranski | 1348–1349. |
Hebrejski | 5730–5731. |
Bizantski | 7478–7479. |
Koptski | 1686–1687. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 2025–2026. |
• Shaka Samvat | 1892–1893. |
• Kali Yuga | 5071–5072. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4606–4607. |
• 60 godina | Yang Metal Pas (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11970. |
Podrobnije: Kalendarska era |
1970: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
Događaji
urediJanuar/Siječanj
uredi- 1. 1. - Na snazi je novi Opći rimski kalendar.
- 1. 1. - Unixova era započela u 00:00:00 UTC.
- 2. 1. - Poslednji studijski nastup Beatles-a.
- 3. 1. - Gen-puk. Viktor Bubanj imenovan za načelnika Generalštaba JNA (do 1972), nakon Miloša Šumonje.
- 5. 1. - Tonghajski zemljotres u Junanu, Kina, poginulo preko 15.000 osoba - činjenice su dugo bile sakrivene jer u zemlji je Kulturna revolucija.
- 5. 1. - Prva epizoda sapunice All My Children u SAD - 10.712 epizoda do 2011.
- 6. 1. - Jugoslovenski konzul u Njujorku Aleksa Kapičić zatražio politički azil u SAD, u poverljivoj izjavi za FBI opisuje proceduru za eliminaciju pripadnika neprijateljske emigracije, kao i otmica u tršćanskom području, npr. Krunoslava Draganovića[1].
- 7. 1. - Rat iscrpljivanja: prvi napad iz operacije Priha, Izraelsko vazduhoplovstvo je do aprila izvelo 21 napad na egipatske položaje.
- 8. 1. - Jugoslovenska vlada izražava neslaganje sa novim izdanjem istorije KPSS, u kojem se krivica za raskid 1948. pripisuje jugoslovenskoj strani.
- 11. 1. - Specijalni izveštaj OECD o Jugoslaviji (pridružena članica): očekuje se brz ekonomski rast na osnovu reformi, opasnost je inflacija[2].
- 12. 1. - Bijafra kapitulirala nakon 2,5 godine Nigerijskog građanskog rata - veliki broj mrtvih od gladi. U sukobu su se prvi put pročule humanitarne nevladine organizacije, doktori će, među kojima Bernard Kouchner, osnovati Lekare bez granica 1971.
- 16. 1. - Muamer el Gadafi, koji je prošlog septembra uzeo vlast u Libiji, postaje premijer - samo do 1972, kasnije će biti poznat kao Bratski vođa i vodič revolucije.
- 16 - 17. 1. - Deseta sjednica CK SK Hrvatske - partija smatra da je unitarizam opasniji od nacionalizma. Biće smenjen Miloš Žanko, koji je optužen za unitarizam i čije su teze o porastu nacionalizma u Hrvatskoj odbačene. (→ Hrvatsko proljeće)
- U Sloveniji i Hrvatskoj ne govore o separatizmu, ali se smatraju superiornijim od ostatka SFRJ - imućniji su, imaju 70% industrijske proizvodnje (jedna slovenačka firma je čak otvorila pogon u Austriji), glavnina prihoda o turizma i gastarbajtera ide u Hrvatsku, "nema više straha od etikete šoviniste".[3].
- 21. 1. - Prvi komercijalni let Boeinga 747 - avion Clipper Victor firme Pan Am.
- 22. 1. - Rat iscrpljivanja, izraelska Operacija Rhodes: uspešan prepad na egipatsko ostrvo Shadwan, 70 mrtvih i 62 zarobljena Egipćana. Istovremeno, Nasser je obezbedio protivvazdušno naoružanje i pojačano vojno prisustvo od Sovjeta.
- 25. 1. - Prikazana filmska ratna satira MASH.
- 26. 1. - 27. 2. - Tito na turneji po Africi (Tanzanija, Zambija, Etiopija, Kenija, Sudan, UAR tj. Egipat, Libija).
- 26. 1. - Oluja prve četvrtine: počinju veliki protesti na Filipinima protiv ekonomske krize, predvođeni studentima, traju do marta.
- početkom godine - Strahovanja od sovjetske intervencije u Jugoslaviji[4]
- 30. 1. - Suočen s gubitkom na izborima, premijer Lesotoa Leabua Jonathan ih poništava, raspušta skupštinu i suspenduje ustav (zbačen vojnim udarom 1986).
Februar/Veljača
uredi- 1. 2. - Benavideska železnička katastrofa kod Buenos Airesa, 142 mrtvih (pominje se i 236).
- 4. 2. - Pretpremijera filma Patton.
- 5. 2. - Vrhovni sud SR Srbije preinačio kaznu piscu Zoranu Gluščeviću sa šest meseci zatvora (osuđen prošlog oktobra) na tri meseca uslovno - pisao je članak "uvredljiv za SSSR" (presudu čekao na slobodi).
- 6. 2. - Zaključen trogodišnji trgovački sporazum između Evropske ekonomske zajednice i SFRJ, prvi sporazum za nekom istočnom zemljom - glavna stavka je jugoslovenska govedina[5].
- 8. 2. - NY Times pred desetu godišnjicu Stepinčeve smrti: razvio se popularni kult, vlasti ga ne ometaju[6].
- 10. 2. - Lavina u Val-d'Isèreu, francuska Savoja, pogodila hotel, 39 mrtvih.
- 10. 2. - U Jordanu izbija prvi sukob palestinskih komandosa sa vladom.
- 11. 2. - Japan lansirao svoj prvi satelit, Ōsumi (četvrta zemlja koja je to samostalno uradila).
- 13. 2. - Black Sabbath izdao svoj prvi, istoimeni album - u početku loše primljen, uglavnom ga pominju kao prvi heavy metal album.
- 13. 2. - Podmetnut požar u jevrejski dom za stare u Münchenu, sedam žrtava.
- 13. 2. - Prištinski univerzitet osamostaljen od Beogradskog: održana osnivačka skupština a dva dana kasnije svečana sednica Skupštine univerziteta (dan PU je 15. februar).
- 13. 2. - Švicarska popularne fantastike Erich von Däniken osuđen je zbog prijevara na tri i pol godine zatvora. Ipak, njegove teorije o vanzemaljcima su tako popularne da Spiegel govori o "denikitisu", ove godine je prikazan i dokumentarac prema njegovom romanu.
- februar - Predsednik Tito na afričkoj turneji (priprema za samit nesvrstanih); u Etiopiji razgovarao sa američkim državnim sekretarim Rodžersom[4].
- 17. 2. - Ubistvo MacDonaldovih: u Fort Braggu ubijeni žena i dve kćerke vojnog lekara Jeffreya R. MacDonalda - tvrdi da su to učinili hipici, ali on je 1979. osuđen na tri doživotne robije.
- 18. 2. - Suđenje Čikaškoj sedmorici: oslobođeni optužbe za zaveru radi izazivanja nereda u Čikagu 1968.
- 18. 2. - Operacija Barrel Roll: Amerikanci prvi put koriste bombardere B-52 u Laosu, nedelju dana nakon početka tamošnje komunističke ofanzive Kampanja 139.
- 21. 2. - Švedska Grangesberg Company naručila od Uljanika dva broda za prevoz rude i nafte od 265.000 tona, vrednosti 50 miliona dolara.
- 21. 2. - Swissair Flight 330: eksplozija bombe dovodi do udesa švajcarskog aviona i 47 žrtava, za šta su okrivljeni Palestinci. Istog dana bomba je eksplodirala i u avionu Austrian Airlinesa, ali on je uspeo sleteti.
- 22. 2. - Prva epizoda "Naše malo misto".
- 23. 2. - Gvajana postaje Kooperativna Republika unutar Komonvelta nacija, premijer Forbes Burnham je poveo izrazito levu politiku.
- 26. 2. - U Senegalu uvedena funkcija premijera, prvi je Abdou Diouf (do 1980, zatim predsednik do 2000).
Mart/Ožujak
uredi- 1. 3. - Izbori u Austriji: socijaldemokrati su prvi put posle rata najjača stranka, Bruno Kreisky će u aprilu formirati prvu socijalističku vladu od 1920. (kancelar do 1983).
- 1. 3. - Međunarodno nepriznata Rodezija se formalno proglašava republikom (1965. se jednostrano otcepila od UK).
- 3. 3. - Milovanu Đilasu oduzet pasoš malo pre putovanja u SAD - "Komunist" tvrdi da je to jedinstven slučaj[7], ali pasoš je oduzet i pjesniku Zlatku Tomičiću[8], a sledećeg meseca i Veri Mihajlov, majci disidenta Mihajla (Đilasov pasoš vraćen tek 1987).
- 3 - 8. 3. - Svetsko prvenstvo u umetničkom klizanju u Ljubljani.
- 4. 3. - Mihajlo Mihajlov pušten iz zatvora posle tri i po godine, godinu dana ranije - objavljivanje mu zabranjeno četiri godine po izlasku[9].
- 5. 3. - Stupio na snagu Ugovor o neširenju nuklearnog oružja.
- 5. 3. - Prikazan film katastrofe Airport.
- 6. 3. - Prilikom sklapanja bombe namenjene vojnicima u New Jersey-u, poginula trojica Weathermen-a u New Yorku.
- 7. 3. - Pušten u rad prvi blok TE Nikola Tesla kod Obrenovca snage 210 MW - do 1979. još četiri bloka, biće to najveća elektrana na Balkanu.
- 7. 3. - Nesreća sa smrtnim ishodom vodi ukidanju tramvajskog prometa u Dubrovniku.
- 10. 3. - Bračni par Christel i Eckhard Wehage izvršio samoubistvo nakon neuspešne otmice istočnonemačkog aviona radi bekstva na zapad.
- 11. 3. - Prvi iračko-kurdski rat: kurdska pobuna se završava pat-pozicijom nakon skoro devet godina borbi, postignut sporazum o autonomiji (ali novi rat sledi 1974-75, kao i periodične pobune nakon toga).
- 14. 3. - Eksplozija u rudniku Breza, stradalo 50 radnika[10].
- mart - Simpozijum u Krapinskim Toplicama "Odnos klase i nacije u savremenom socijalizmu" - legitimisanje nacionalizma.
- 18. 3. - Kambodža: proamerički desničarski general Lon Nol zbacio princa Norodoma Sihanouka; kasnije tokom meseca dolazi do krvavih demonstracija u unutrašnjosti koje su ugušene s nekoliko stotina žrtava; pojačava se Kambodžanski građanski rat. Sihanouk osniva u Pekingu Kraljevsku vladu nacionalnog jedinstva Kambodže (GRUNK).
- 18. 3. - Počinje dvosedmični štrajk poštanskih radnika u SAD, predsednik Nixon šalje vojnike u njujoršku poštu.
- 19. 3. - Ostpolitik: dvojica nemačkih premijera, Willy Brandt i Willi Stoph, sastali se u Erfurtu (i opet u maju u Kasselu), čime počinje dijalog dve Nemačke.
- 21. 3. - Eurosong 1970, pobeđuje irska numera, a Eva Sršen iz SFRJ predzadnja.
- 21. 3. - Održan prvi San Diego Comic-Con.
- 26. 3. - U Južnoj Africi stupio na snagu Zakon o državljanstvu Bantu domovina - narednih godina će biti proglašeno deset samoupravnih ili nominalno nezavisnih bantustana, svi ukinuti 1994.
- 28. 3. - Gediski zemljotres na zapadu Turske, preko 1.000 mrtvih - grad Gediz će biti premešten.
- 29. 3. - 5. 4. - U Beogradu održan prvi šahovski "Meč stoleća - SSSR protiv ostatka sveta", SSSR pobeđuje sa 20,5 prema 19,5.
- 31. 3. - Prethodnica japanske Crvene armije otela avion u Tokiju.
April/Travanj
uredi- 1. 4. - Početak emitovanja Studija B u Beogradu, prva radio-stanica van državnih medija.
- 1. 4. - Zakonom u SAD predviđena zabrana reklamiranja cigareta na TV od 1. 1. 1971.
- 4. 4. - KGB u Magdeburgu uništio ostatke Adolfa i Eve Hitler, porodice Goebbels, gen. Hansa Krebsa i Hitlerovih pasa.
- 7. 4. - 42. dodjela Oscara: ceremonija prvi put prenošena satelitom ali slabo interesovanje. Najbolji film je "Ponoćni kauboj", jedini dobitnik rangiran sa "X", ukupno tri nagrade od sedam nominacija, Butch Cassidy and the Sundance Kid četiri od 10; u užem izboru za najbolji strani film bila je "Bitka na Neretvi".
- 8. 4. - Rat iscrpljivanja: masakr u Bahr el-Baqaru, izraelski avioni bombardovali osnovnu školu, misleći da je egipatski vojni objekt i ubili 47 osoba, od čega 38 đaka.
- 8. 4. - Eksplozija gasa na gradilištu metroa u Osaki, 79 mrtvih.
- 10. 4. - Paul McCartney objavio da su se Beatles-i razišli i najavio svoj solo album.
- 11. 4. - Apollo 13 lansiran na Mesec.
- 13. 4. - Na Apollu 13 eksplodirao rezervoar kiseonika, zbog čega se četiri dana kasnije vraćaju na Zemlju u dramatičnim okolnostima.
- 14. 4. - Postignut sporazum o završetku Severnojemenskog građanskog rata, pobedom republikanaca - Saudi Arabija ubrzo priznaje Arapsku Republiku Jemen.
- april - Odlučeno da se povećaju ulaganja u Kosovo, u proteklih pet godina investirano je 800 miliona dolara, tj. Fond za nerazvijena područja je dao 2,5 milijarde dolara niskokamatnih kredita južnim krajevima[11].
- 16. 4. - Bogdan Oreščanin imenovan za prvog ambasadora u NR Kini nakon 12 godina.
- 16. 4. - Još jedna tragedija u francuskim Alpima: odron pogodio dečiji sanatorijum na platou d'Assy, 71 žrtva.
- 19. 4. - U sovjetskom AvtoVAZu proizvedeni prvi automobili - VAZ-2101 Žiguli, tj. Lada, verzija Fiata 124.
- 19. 4. - Opšti izbori u Kolumbiji, na predsedničkim pobeđuje Misael Pastrana Borrero, ali pristalice gen. G. R. Pinille tvrde da je to prevara - nastaće gerilski Movimiento 19 de Abril.
- 22. 4. - U SAD obeležen prvi Dan Zemlje.
- 24. 4. - NR Kina lansirala svoj prvi satelit, Dong Fang Hong I.
- 24. 4. - Gambija proglasila republiku, premijer Dawda Jawara postaje predsednik koji je i šef vlade (do 1994).
- 26. 4. - Stupila na snagu konvencija kojom je osnovana Svetska organizacija za intelektualnu svojinu, sedište u Ženevi.
- 27. 4. - NY Times: "Italijani, Austrijanci i Jugosloveni [tj. Slovenci i Hrvati] su među najljubaznijim susedima u Evropi" (trgovina u Trstu, otvorene granice, poslovni dogovori)[12].
- 29. 4. - Kambodžanska kampanja: počinje američka invazija Kambodže, u poteri za Viet Congom, što izaziva velike antiratne proteste u SAD (Nixon objavio sutradan).
- april-maj - U Rovinju i Zagrebu održan šahovski Turnir mira - pobedio Bobby Fischer.
Maj/Svibanj
uredi- 1. 5. - Demonstracije povodom Suđenja Crnim panterima u New Havenu.
- 1. 5. - Formirana Naučna redakcija TV Beograd.
- 2. 5. - Predsednik Tito otvorio novi aerodrom Rijeka.
-
Tito na novom aerodromu
- 4. 5. - Pucnjava na Kent Stateu: Nacionalna garda Ohio-a ubila četvoro studenata i ranila devetoricu tokom protesta zbog invazije na Kambodžu.
- 6. 5. - Kriza sa oružjem: dvojica ministara Republike Irske smenjena zbog navodne umešanosti u krijumčarenje oružja za IRA-u u Severnoj Irskoj.
- 8. 5. - Neredi radnih kaciga: pro-Nixonovi građevinski radnici napali u New Yorku đake i studente koji su protestovali zbog ubistava na Kent State-u, povređeno 70 osoba.
- 8. 5. - Poslednji izdati (pretposlednji snimljeni) album The Beatles-a: Let It Be.
- 8. 5. - Eksplozija ispred ulaza u rezidenciju jugoslovenskog ambasadora u Briselu.
- 10 - 24. 5. - U Jugoslaviji se održava Svetsko prvenstvo u košarci, domaćin osvaja prvu titulu; Krešimir Ćosić je u timu prvenstva.
- ca. 12. 5. - Počinju velike poplave u Rumuniji, do sredine juna, najgore u modernoj istoriji zemlje sa preko 200 mrtvih i preko pola milijarde dolara štete. U istom periodu, poplave Dunava i Tise nanose štetu i u Vojvodini[4].
- 12 - 13. 5. - Izraelski upad u južni Liban, odgovor na aktivnost palestinske gerile.
- 14. 5. - Novinarka Ulrike Meinhof pomaže Gudrun Ensslin u operaciji oslobađanja Andreasa Baadera (→ Frakcija Crvene Armije).
- 14. 5. - Drugi dan demonstracija na Državnom univerzitetu u Džeksonu, Misisipi, policija ubila dvojicu demonstranata.
- 16. 5. - Izraelsko vazduhoplovstvo potopilo egipatski razarač El Qaher.
- 19. 5. - Počinje Operacija Freedom Deal, nastavak Operacije Menu, američka vazdušna operacija protiv severnovijetnamskih snaga i Crvenih Kmera u Kambodži (traje do 1973).
- 22. 5. - Napad na avivimski školski autobus na severu Izraela, 12 mrtvih od čega 9 dece.
- 24. 5. - Na Koli, SSSR, počinje projekt Kolske superduboke bušotine (do 1989 stigli na 12.262 m dubine) .
- 25. 5. - Šefka Hodžić u Tuzli osuđena na smrt zbog ubistva trudne prijateljice prethodnog oktobra, iz koje je uzela nerođenu bebu (kasnije smanjeno na 20 godina zatvora).
- 25. 5. - Tupoljev Tu-144 (sovjetski "konkord") leteo 2,26 Mach na opitnom letu.
- 29. 5. - Argentinski Montonerosi kidnapovali bivšeg predsednika Aramburua, koji je 1955. oborio Peróna, i ubili ga tri dana kasnije nakon osude revolucionarnog tribunala.
- 29. 5. - Nakon pobede na izborima, levičarka Sirimavo Bandaranaike je ponovo premijerka Cejlona (Šri Lanke, do 1977, i opet 1994-2000).
- 31. 5. - Veliki peruanski zemljotres (Ancashki) - podmorski zemljotres izazvao klizište koje je odronilo severnu padinu Huascarána, zatrpalo mesta Yungay i Ranrahirca i odnelo do 70.000 života.
- 31. 5. - Električna vuča na pruzi Zagreb–Beograd.
- 31. 5. - Posvećena metropolitanska Katedrala u Brasíliji.
- 31. 5. - 21. 6. - U Meksiku se održava Svetsko prvenstvo u fudbalu (nema Jugoslavije).
Jun/Juni/Lipanj
uredi- 1. 6. - Lansiran sovjetski Sojuz 9, dvočlana posada će provesti rekordnih 18 dana u orbiti.
- 2. 6. - Norveška objavljuje da ima velika naftna nalazišta u Severnom moru.
- 4. 6. - Tonga stekla nezavisnost od Velike Britanije.
- c. 5. 6. - Enver Hoxha izjavio u Tropoji da želi dobre odnose sa Jugoslavijom (odn. u Bajram Curiju 30. maja[13]). NR Albanija je ovog meseca potpisala i trgovački ugovor sa Grčkom, sa kojom je formalno još uvek u ratu.
- 6. 6. - Izbija još jedan sukob između palestinske gerile i jordanske vlade, kralj Husein je ponovo pomirljiv.
- 7. 6. - Željko Franulović u finalu French Opena.
- 7. 6. - Princeza Margaret i lord Snowdon u poseti Brionima nakon što su obišli Jugoslaviju.
- 8. 6. - Vojni puč smenjuje prethodnu vojnu huntu u Argentini - gen. Roberto M. Levingston predsednik od 18. 6. do sledećeg marta.
- 11. 6. - Evakuacija stranih vojnih baza u Libiji. Ove godine je i oduzeto 40.000 hektara zemlje u vlasništvu libijskih Italijana, nacionalizovan je deo naftne industrije i znatno uvećani prihodi od nafte.
- 12. 6. - Nacionalni demokratski front za oslobođenje Omana i Arabijskog zaliva (NDFLOAG) izvodi prve akcije u Omanu (katalizator za zbacivanje sultana).
- jun - Rasprave o projektu mauzoleja na Lovćenu: zabranjene studentske novine koje su ga nazvale "nečuvenim vandalizmom"[14].
- 15. 6. - Operacija Venčanje: 16 sovjetskih "otkaznika", Jevreja kojima je odbijeno iseljenje, pokušalo da otme avion - SSSR će zbog međunarodne osude morati da uveća kvote za emigraciju.
- 16. 6. - Franjo Kuharić, do sada administrator, imenovan je zagrebačkim nadbiskupom (do 1997, kardinal od 1983).
- 18. 6. - Izbori u UK: konzervativci se neočekivano vraćaju na vlast posle šest godina, Edward Heath postaje novi premijer (do 1974) umesto Wilsona.
- 21. 6. - Nikola Tavelić je prvi hrvatski svetac, u bazilici svetog Petra je prisutno preko 10.000 Hrvata, najveća skupina iz neke komunističke zemlje do tada[15].
- 21. 6. - Finale Svetskog prvenstva u nogometu: Brazil - Italija 4:1.
- 22. 6. - Filozofski fakultet BU: 14 studenata počelo štrajk glađu iz solidarnosti sa štrajkom rudara u Kaknju "i ostalim gladnim ljudima u Jugoslaviji"[16] (prva javna demonstracija od 1968).
- 22. 6. - Obnovljen Ugovor o uzajamnoj saradnji i sigurnosti između SAD i Japana, što izaziva demonstracije u Japanu.
- 23. 6. - U SAD prikazan film Kelly's Heroes.
- 25. 6. - Predsednik SIV Mitja Ribičič u poseti Moskvi.
- 26. i 27. 6. - Koncerti grupe Blood, Sweat & Tears u Bukureštu okončani neredima. Na turneji su svirali i u Jugoslaviji i Poljskoj.
Jul/Juli/Srpanj
uredi- 1. 7. - U Zapadnom Pakistanu vraćena podela na četiri provincije.
- 1. 7. - Portugalski kolonijalni rat: Portugalci započinju Operaciju Gordijev čvor, najveću u Mozambiku, kojom postižu izvesne uspehe.
- 2. 7. - Deveta sednica Predsedništva SKJ: odlučnije nastaviti s politikom ubrzanog razvoja nerazvijenih područja (za SAP Kosovo 1966-70 izdvojeno oko 20 miliijardi dinara, tj. 4,19% jugoslovenskog GDP)[17].
- 3. 7. - Dan-Air Flight 1903: avion pao blizu Girone u Španiji, 112 mrtvih.
- 5. 7. - Air Canada Flight 621: avion uništen pri sletanju na aerodrom Toronto, 109 mrtvih.
- 11. 7. - Prvi tunel ispod Pirineja.
- 12. 7. - Thor Heyerdahlev papirusni čamac Ra II stigao za 57 dana od Maroka do Barbadosa.
- jul - Hustonov plan sigurnosnih operacija protiv levih radikala i antiratnog pokreta: predsednik Nixon ga prihvata i prosleđuje FBI, CIA, DIA, NSA - mada ga je kasnije opozvao, neke mere su primenjene.
- 21. 7. - Završena Visoka Asuanska brana, podignuta uz pomoć SSSR (jezero dostiže puni kapacitet 1976).
- 23. 7. - Dvorskim pučem zbačen sultan Omana Said bin Taimur, nasleđuje ga sin Kabus ibn Said el Said (do 2020).
- 23. 7. - Naser odlučio da prihvati američki plan za primirje i pregovore, čemu se 26-og pridružuje Jordan i 31-og Izrael - u Jordanu će ovo biti povod za sukob u septembru.
- 23. 7. - Ubačen suzavac u britanski parlament.
- 24. 7. - Referendumom odobren novi ustav u Maroku, sa jednodomnim parlamentom, čime je okončano pet godina vanrednog stanja i lične vlasti Hasana II.
- 26. 7. - 2. 8. - 17. Filmski festival u Puli, Velika zlatna arena za film "Lisice"[18].
- 27. 7. - S Jave se proširila epidemija kolere u veći dio Azije.
- 27. 7. - Umro António de Oliveira Salazar, ne znajući da ga je pre dve godina, nakon moždanog udara, nasledio Marcelo Caetano (portugalski režim Estado Novo srušen 1974).
- 30. 7. - Operacija Rimon 20: velika vazdušna bitka između izraelskih i sovjetskih aviona zapadno od Sueckog kanala, oboreno pet sovjetskih aviona. Ipak, i Izraelci narednih dana trpe od PVO.
Avgust/August/Kolovoz
uredi- 5. 8. - Prva sinhronizacija HE Đerdap 1 (hidroenergetski plovidbeni sistem), snage po 1026 MW sa jugoslovenske i rumunske strane, najveći takav objekt na Dunavu i u jugoistočnoj Evropi.
- 7. 8. - Rat iscrpljivanja između Egipta i Izraela okončan primirjem (Sporazum iz Camp Davida i mirovni ugovor 1978-79).
- 9. 8. - Prva epizoda "Ljubav na seoski način".
- 11. 8. - Imenovan novi ambasador NR Kine u SFRJ, Tseng Tao.
- 12. 8. - Moskovski ugovor: zapadnonemački kancelar Willy Brandt u poseti Moskvi, potpisan ugovor o odricanju od upotrebe pretnje i sile, priznanju granica i dve Nemačke.
- 14. 8. - Objavljeno da SFRJ i Vatikan obnavljaju pune diplomatske odnose, diplomate su nadbiskup Mario Cagna i Vjekoslav Cvrlje[4] (odnosi prekinuti 1952. zbog imenovanja Alojzija Stepinca za kardinala).
- 16. 8. - Pljačka banke na "jugu Jugoslavije", odneto 12.000 dolara, što je ocenjeno kao "krađa veka"[19].
- ca. avgust? - Otapanje odnosa SFRJ i Albanije: razgovori o usklađivanju RTV frekvencija i saradnji tiranskog i prištinskog univerziteta[4].
- 17. 8. - Maronit Suleiman Frangieh izabran u skupštini za predsednika Libana jednim glasom razlike koji je obezbedio Druz Kamal Jumblatt (mandat počinje 23. 9.).
- 23. 8. - 6. 9. - Drugi plenum Devetog CK KP Kine u Lushanu: otvara se sukob između Mao Tse-tunga i njegovog zamenika Lin Biaoa (završen Linovom pogibijom godinu dana kasnije). Istaknuta potreba obnavljanja raspuštenih komiteta i sazivanja novog kongresa partije (1975).
- 24. 8. - Predstavljen Citroën GS.
- 24. 8. - Kombi-bomba razorila Sterling Hall univerziteta Wisconsin–Madison, jedna žrtva.
- 26. 8. - Ženski štrajk za jednakost u SAD, veliko okupljanje u New Yorku (→ Drugi talas feminizma).
- 26 - 30. 8. - Isle of Wight Festival pohađa najmanje 600.000 ljudi, što ga čini najvećim takvim događajem ikad.
- 29. 8. - Chicanoski moratorijum: veliki protest u Los Angelesu, četvoro mrtvih u sukobima s policijom.
- 29. 8. - Prvi let putničkog aviona McDonnell Douglas DC-10, u saobraćaju od 1971).
Septembar/Rujan
uredi- 1. 9. - Nekoliko pokušaja ubistva jordanskog kralja Huseina - počinje Crni septembar.
- 1. 9. - Firma Occidental Petroleum koja posluje u Libiji pristala uvećati cenu nafte za 30 centi (prvo povećanje od osnivanja OPEC 1960), davaće 55% profita Libiji koja dobija i kontrolu nad budućom cenom - tokom meseca ovo je primenjeno i na druge kompanije u Libiji, njenim primerom će poći i druge zemlje OPEC[20].
- 4. 9. - Marksist Salvador Allende Gossens dobio relativnu većinu na predsjedničkim izborima u Čileu - Kongres prema ustavu bira između dva kandidata sa najvećim brojem glasova (24. 10.).
- 5. 9. - Vijetnamski rat: počinje operacija Jefferson Glenn u centralnoj provinciji Thừa Thiên-Huế - zaštita instalacija u Huếu i Da Nangu, traje do oktobra sledeće godine.
- 5. 9. - Austrijski vozač Jochen Rindt poginuo na treningu u Monzi - posthumno postaje svetski šampion.
- 6 - 9. 9. - Pripadnici Narodnog fronta za oslobođenje Palestine oteli 4 od 5 ciljanih putničkih aviona, tri dovezli na Dawson's Field u Jordanu i jedan u Kairo.
- 8 - 10. 9. - III konferencija Pokreta nesvrstanih u Lusaki, Zambija (beogradski Energoprojekt za 107 dana izgradio Konferencijsku dvoranu i 62 vile).
- 11. 9. - Tornado pogodio Veneciju i zaleđe, 47 mrtvih.
- 11. 9. - U SAD predstavljen kontroverzni Ford Pinto.
- 11. 9. - Operacija Tailwind, tajni američko-južnovijetnamski upad u Laos.
- 12. 9. - Palestinski otmičari u Jordanu digli u vazduh tri oteta aviona (bez putnika).
- c. 12. 9. - Nikola Pilić u dublu sa Francuzom Bartesom osvojio US Open.
- 16. 9. - Jordanska vojska započela napad na objekte palestinskih organizacija u zemlji.
- 18. 9. - Jimi Hendrix umro u Londonu; Black Sabbath izdaju drugi album, Paranoid.
- 18. 9. - Sirijske oklopne snage ušle u Jordan (povukli se 22. 9. nakon početnih uspeha).
- 19. 9. - Prvi Glastonbury Festival.
- 19. 9. - Grčki student Kostas Georgakis se zapalio u Đenovi, protestujući protiv grčke vojne hunte.
- 20. 9. - Sovjetska Luna-16 se spustila na Mesec, četiri dana kasnije se vraća sa uzorkom tla.
- 21. 9. - Tito izjavio u Zagrebu da će ga naslediti kolektivno predsedništvo[21][22].
- 22. 9. - Prvi premijer Malezije Tunku Abdul Rahman prinuđen na ostavku (posledica prošlogodišnjih etničkih nemira), sledi Abdul Razak Hussein (do 1976) koji će dogodine pokrenuti Novu ekonomsku politiku.
- 25. 9. - Na proširenoj sednici Izvršnog biroa Predsedništva SKJ prihvaćena Titova ideja o konstituisanju kolektivnog predsedništva.
- 27. 9. - Samit Arapske lige u Kairu, kralj Husein priznao prava palestinskih organizacija, mir postignut Naserovim naporima.
- 28. 9. - Umro Gamal Abdel Naser, egipatski predsednik, nasleđuje ga Sadat (zvanično od 17. 10., pa do 1981).
- 30. 9. - 2. 10. - Tokom evropske turneje, predsednik SAD Ričard Nikson posetio Jugoslaviju - Beograd i Zagreb ("Živjela Hrvatska, živjela Jugoslavija!") i Kumrovec[23] (Tito propustio Naserovu sahranu[4], otišao Kardelj).
Oktobar/Listopad
uredi- 4. 10. - Janis Joplin umrla u Los Angelesu od prevelike doze.
- 4. 10. - Edvard Kardelj izjavljuje da će kolektivno rukovodstvo imati novog predsedavajućeg svake godine (podrazumeva se, posle Tita)[24].
- 5. 10. - Protesti i neredi u Splitu jer je prekinuta utakmica Hajduk - OFK Beograd registrovana 0:3.[25]
- 5. 10. - Oktobarska kriza u Kvebeku nakon što je tamošnji "oslobodilački front" kidnapovao britanskog diplomatu.
- 5. 10. - Public Broadcasting Service počinje emitovanje u SAD, umesto Nacionalne obrazovne televizije.
- 6 - 7. 10. - Generali se smjenjuju u Boliviji: Rogelio Miranda prinudio Candíju na ostavku, ali trijumfuje lijevo orijentirani general Juan José Torres (do sljedećeg augusta).
- 6 - 11. 10. - Tito u poseti zapadnoj Evropi (Belgija, Luksemburg, SR Nemačka).
- 8. 10. - Aleksandar Solženjicin dobio Nobelovu nagradu za književnost - primiće je 1974, nakon proterivanja iz SSSR.
- 9. 10. - Proglašena Kmerska Republika, na čelu je proamerički general Lon Nol, traje do 1975.
- 10. 10. - Fidži nezavisan od UK.
- 11. 10. - U obračunu sa pobunjenicima u Čadu gine 11 francuskih vojnika.
- 13. 10. - Kanada priznaje NR Kinu.
- 15. 10. - Aeroflot Flight 244: litvanski nacionalista Pranas Brazinskas oteo Aeroflotov avion i odveo ga u Tursku; u pucnjavi poginula stjuardesa (prva uspešna otmica aviona u SSSR).
- oktobar - Povodom suđenja Vladimiru Mijanoviću, jednom od lidera demonstracija 1968., štrajkuju Filozofski i Filološki fakultet u Beogradu, kao i Likovna i Akademija za pozorište, film i televiziju[26].
- 16. 10. - Oktobarska kriza: u Kanadi uvedeno opsadno stanje nakon otmica i pokušaja ubojstava od strane separističke organizacije pokrajine Quebeck FLQ.
- 16. 10. - U Vancouveru održan dobrotvorni koncert Amchitka, kojom će biti finansirana kampanja protiv nuklearne probe na istoimenom aleutskom ostrvu sledeće godine - početak pokreta Greenpeace.
- 20. 10. - Prikazan "Tko pjeva zlo ne misli", kojeg se smatra najboljim hrvatskim filmom.
- 20 - 23. 10. - Tito u poseti Holandiji i Francuskoj.
- 21. 10. - Američki vojni avion prinudno sleteo kod Lenjinakana u sovjetskoj Armeniji, Sovjeti pustili oficire, uključujući dvojicu generala.
- 22. 10. - Komandant čileanske armije René Schneider ranjen tokom pokušaja otmice, umire tri dana kasnije - vanredno stanje u zemlji (urotu je pomagala CIA).
- 22 - 27. 10. - 17. svetski šampionat u umetničkoj gimnastici u Ljubljani; Miroslav Cerar osvojio zlatnu medalju na konju s hvataljkama.
- 24. 10. - Kongres izabrao Salvadora Aljendea za predsednika Čilea (mandat od 4. 11., do prevrata 1973).
- 25. 10. - Krste Crvenkovski, član Izvršnog biroa Predsedništva CK SKJ, izjavio u Zagrebu da "ne vidi perspektivu za razvoj Srba u Hrvatskoj i Turaka odn. Albanaca u Makedoniji..." (oštro reaguju Srbi i pripadnici JNA).
- 26. 10. - Početak gradnje Željezničke pruge TAZARA (ili Tan-Zam) - veza Zambije sa svijetom preko Tanzanije umjesto bijele Rodezije ili J. Afrike, gradi se s učešćem NR Kine do 1975.
- 28. 10. - Zbog kolere u istočnoj Slovačkoj Mađarska zatvorila granicu sa Čehoslovačkom.
- 28. 10. - Gary Gabelich vozio preko 1001 km/h raketno vozilo Blue Flame u Bonevilu, Juta.
- 29 - 31. 10. - Prva konferencija SKJ[27]: potrebno doneti ustavne odredbe kojima će se obezbediti pun uticaj radnika na sve odluke o dohotku, priprema amandmana poverena komisiji na čelu sa Edvardom Kardeljom[28].
- 30. 10. - Jak monsun u Vijetnamu izaziva poplave, ljudske žrtve i praktično pauzira rat.
- 30. 10. - Milovan Đilas u NY Timesu: marksističko-lenjinistička ideologija je istrošena, republičke birokratije traže izlaz u birokratskom nacionalizmu, ekonomska i ideološka kriza su se pretvorili u državnu[29][30].
- oktobar, krajem - Predsednik SIV Mitja Ribičič: "od početka 1968. važan deo savezne potrošnje potiče iz monetarne emisije", "potrošnja prevazilazi realne mogućnosti proizvodnje", "preterane investicije prevazilaze raspoloživa sredstva"; razmišlja se o formiranju berze kapitala kako bi se rešila nelikvidnost[31].
- 31. 10. - Jaser Arafat potpisao sporazum od pet tačaka kojim se kontrola Jordana vraća kralju Huseinu, ali neke organizacije to ne priznaju.
-
Tito u Nemačkoj
-
Tito u Holandiji
Novembar/Studeni
uredi- 1. 11. - Požar u noćnom klubu Cinq-Sept na jugoistoku Francuske, stradalo 146, uglavnom mladih osoba.
- 1. 11. - Islamski fundamentalista se zaleteo u poljsku delegaciju na aerodromu Karači, na čelu sa predsednikom Spychalskim, poginuo zamenik ministra ino. poslova Zygfryd Wolniak.
- novembar, početkom - Problemi prosperiteta: cene u SFRJ zamrznute na šest meseci, potrošački krediti ograničeni usled inflatornog pritiska; Savezna skupština se od proletos nije mogla dogovoriti oko novog petogodišnjeg plana[32]. Zemlju istovremeno opterećuju veliki troškovi odbrane, socijalnog staranja i ambicioznih kapitalnih investicija, rezultat su inflacija, deficit budžeta i platnog bilansa[33].
- 3. 11. - U Los Angelesu umro bivši jugoslovenski kralj Petar II Karađorđević.
- 3. 11. - Sredomandatni izbori u SAD: uprkos kampanji predsednika Nixona i potpredsednika Agnewa, demokrati zadržavaju, umanjenu, većinu u Senatu i povećavaju je u Domu. Jimmy Carter je guverner Georgije, a Ronald Reagan dobija drugi mandat u Kaliforniji.
- 4. 11. - U Kaliforniji otkrivena devojčica Genie (13) koja je odrasla u nametnutoj izolaciji.
- 4. 11. - Andrej Saharov i još dvojica osnivaju Komitet ljudskih prava u SSSR.
- 6. 11. - Italija priznala NR Kinu i uspostavila s njom diplomatske odnose.
- 9. 11. - Umro Charles de Gaulle.
- 10. 11. - Vijetnamizacija: prvi put za pet godina u prethodnoj sedmici bez izveštaja o poginulim vojnicima SAD u Jugoistočnoj Aziji.
- 12. 11. - Vjekoslav Cvrlje predao akreditive u Vatikanu.
- 13. 11. - "Korektivna revolucija" u Siriji: ministar odbrane Hafez al-Assad preuzima vlast (do smrti 2000).
- 13. 11. - U istočnom Pakistanu ciklon brzine 190 km/h izazvao plimni val koji je odnio 300 - 500 tisuća ljudskih života. Više od tri miliona stanovnika izgubilo imovinu. Najsmrtonosniji tropski ciklon takođe pokreće lanac događaja koji vodi nezavisnosti Bangladeša.
- 13. 11. - Ustavni sud Crne Gore zaključio da postojeća Njegoševa kapela na Lovćenu nije hram i da nema osnova da se zaustavi odluka o gradnji mauzoleja (odgovor na predstavku Mitropolije crnogorsko-primorske od 27. 4.).
- 17. 11. - Sovjetski Program Luna, letjelica Luna-17: Lunohod-1 je prvi robot na daljinsko upravljanje koji je spušten na neko drugo svemirsko tijelo.
- 17. 11. - Douglas Engelbart patentira prvi kompjuterski miš.
- 17. 11. - The Sun objavljuje prvu obnaženu Devojku sa treće strane.
- 18. 11. - Potpredsednik SIV Nikola Miljanić daje ostavku. U pripremi je program ekonomske stabilizacije za 1971.
- 20. 11. - U Londonu održano natjecanje Miss World 1970, praćeno kontroverzama: protesti feministkinja, The Angry Brigade postavila bombu pod vozilo BBC-ja, optužbe za nameštaljku (Jugoslaviju predstavljala Tereza Đelmiš iz Subotice).
- 21. 11. - Eritrejski rat za nezavisnost: Eritrejski oslobodilački front ubio etiopskog generala Teshome Erghetua u zasedi, etiopska vojska će za ovo izvršiti represalije u selima Ona i Besik-Dira.
- 21. 11. - Operacija Ivory Coast: američki specijalci pokušali osloboditi zarobljenike iz kampa Sơn Tây, ali oni su ranije premešteni.
- 22. 11. - Operacija Zeleno more: portugalski amfibijski napad na Conakry, glavni grad Gvineje - oslobođeni portugalski zarobljenici iz kolonijalnih ratova, ostali ciljevi nisu ostvareni. Inače, Portugal troši skoro polovinu budžeta na kolonijalni rat u afričkim kolonijama.
- 22. 11. - Matica hrvatska se povukla iz saradnje na Rečniku srpskohrvatskog jezika.
- 23. 11. - Na Dan zahvalnosti i 350-godišnjicu iskrcavanja Hodočasnika, Američki indijanski pokret zauzeo repliku Mayflowera.
- 24. 11. - Savezno izvršno veće odobrilo niz ekonomskih mera za ograničenje uvoza, odbijena devalvacija.
- 25. 11. - Japanski pisac Yukio Mishima sa svojim pristalicama zauzeo štab japanske vojske; pošto nije pridobio vojnike za svoje stavove počinio seppuku.
- 26. 11. - Istočnopakistanski lider Mujibur Rahman optužuje centralnu vladu za nemar nakon prirodne katastrofe.
- 27. 11. - Drugog dana svog putovanja po zemljama Azije i Oceanije papa Pavao VI. umalo je stradao u atentatu u Manili. U svećenika prerušeni kolumbijski slikar pokušao je nožem ubiti vrhovnog crkvenog poglavara. Očito duševno bolesni čovjek stavljen je pod psihijatrijski nadzor.
- 29. 11. - Isdalska žena: kod Bergena u Norveškoj pronađen leš žene čiji identitet ostaje misterija.
Decembar/Prosinac
uredi- 1. 12. - U Italiji ozakonjen razvod.
- 1. 12. - Narodna Republika Južni Jemen postaje Demokratska Narodna Republika Jemen.
- 2. 12. - U SAD osnovana Agencija za zaštitu životne sredine (EPA).
- 4. 12. - Predsednik Tito pustio u saobraćaj autoput kroz Beograd: mostarska petlja, most Gazela, Terazijski tunel. Otvorena i nova robna kuća u podzemnom prolazu u Nušićevoj sa "Dragstorom". Tokom godine je premeštena železnička pruga Beograd-Zemun, tako da je preseljena Železnička stanica Zemun.
- 7. 12. - Kniefall von Warschau: nemački kancelar Willy Brandt klekao pred spomenikom žrtvama Varšavskog geta. Potpisan je Varšavski ugovor: nenasilje i prihvatanje granice Poljske na Odri i Nisi (ratifikovano u Nemačkoj 1972, konačno potvrđeno 1990)
- 7. 12. - Prvi izbori u Pakistanu od 1945: ubjedljiva pobjeda Awami lige na izborima u Istočnom Pakistanu, pobornika autonomije Bengala, dovela je do duboke krize između Istočnog i Zapadnog Pakistana, koja je naredne godine eskalirala u Bangladeški oslobodilački rat.
- 7/8. 12. - Neuspješni Borgheseov puč: neofašistički plemić Junio Valerio Borghese je prinuđen na bijeg iz Italije.
- 9. 12. - Odložena Titova poseta Italiji i Vatikanu, nakon tamošnjih komentara o tršćanskoj Zoni B.
- 12. 12. - NASA lansirala satelit Uhuru, prvu svemirsku rentgensku opservotoriju (radi do 1973).
- 14 - 19. 12. - U Poljskoj je, prilikom demonstracija protiv povećanja cijena u Gdanjsku i drugim gradovima, u sukobima s policijom poginulo 20 osoba.
- 15. 12. - Venera-7 ušla u orbitu Venere - lender je prva sonda koja je sletela na drugu planetu.
- 15. 12. - Feribot Namyong‐Ho potonuo u Korejskom moreuzu, 308 mrtvih.
- 16. 12. - Etiopska vlada proglasila vanredno stanje u oblasti Eritreja, gde je aktivan oslobodilački front (koji pomažu sovjetski blok i Kina, a vladu SAD).
- 16. 12. - Prikazana romantična drama Love Story, najunosniji film iz ove godine.
- decembar - U inostranstvu radi oko 850.000 Jugoslovena, lokalne vlasti i preduzeća pokušavaju navesti potrebne radnike na povratak[34].
- 20. 12. - Władysław Gomułka, Prvi sekretar Poljske ujedinjene radničke partije, dao ostavku nakon krvavih nemira, zamenjuje ga Edward Gierek (do 1980). Usljedile su daljnje promjene u partijskom i državnom vrhu.
- 20. 12. - Neredi u Kozi: stanovnici Okinawe se bune protiv američkog vojnog prisustva.
- 21. 12. - Prvi let Grumman F-14 Tomcat, u službi SAD 1974-2006.
- 22. 12. - Otvoren Sportski centar "Olimp" na beogradskoj Zvezdari.
- 22. 12. - Kongres SAD usvojio Cooper–Churchov amandman kojim se ograničava upotreba oružanih snaga u ratu, uprkos predsednikovoj volji.
- 23. 12. - Završena Sjeverna kula newyorškog Svjetskog trgovačkog centra, sa 417 m, 104 kata, najviša zgrada na svijetu do 1974.
- 23. 12. - Régis Debray, nekada Che Guevarin saborac, pušten iz bolivijskog zatvora nakon međunarodne kampanje - odlazi u Čile.
- 24. 12. - Revizija belgijskog ustava, uvedene tri kulturalne zajednice (valonska, flamanska i nemačka) i tri regiona.
- 27. 12. - Dva umerena potresa kod Banjaluke, nema štete.
- 28. 12. - Burgoski proces: trojica Baska osuđena na smrt, što izaziva proteste (Franko menja kaznu u 30 godina zatvora).
- 28. 12. - Savezna skupština podržala predlog predsednika Tita za promenu ustava radi uvođenja kolektivnog rukovodstva.
Kroz godinu
uredi- Planeta ima 3.692.492.000 stanovnika.
- Procenjuje se da u Beogradu ima 200 narkomana[35].
- Dragan Džajić igrač godine, po anketi "Novosti".
- Osnovana navijačka grupa Grobari.
- Izgrađena HE Sklope u Lici [1] Arhivirano 2014-10-08 na Wayback Machine-u.
- Nesvrstanost: 1.500 jugoslovenskih stručnjaka radi u 80 siromašnih zemalja sveta, što donosi i ekonomske koristi u vidu ugovora za gradnju i trgovine - 60 građevinskih firmi ima 8.600 radnika u 40 zemalja, u prvih devet meseci dogovoreno 50 poslova vrednih 100 miliona dolara[36].
- Oko 600 (?!) Jugoslovena godišnje gine od zaostalih bombi i mina[37].
- "Jugoslavija, slobodna ali vezana, cveta na sopstvenim kontradikcijama"[38].
- Benzin u SFRJ najjeftiniji u Evropi?: 40 centi za imperijalni galon običnog, odn. 49 za premijum (što bi u novcu iz 2017. bilo 56 odn. 69 centi za litar), drugde na zapadu prosek je 60 i 69 centi za američki galon[39].
- Vrhunac nafte: krivulja proizvodnje u SAD prelazi maksimum.
- U službu ulazi LGM-30 Minuteman III, prva MIRV raketa, sa više bojevih glava.
- U Japanu nestala zloglasna Sada Abe.
- U Engleskoj otkriven Sweet Track, možda najstariji umjetni put na svijetu, iz oko 3800. pne.
- Knjiga Future Shock futuriste Alvina Tofflera o mnogo promena za malo vremena.
1970. u temama
uredi- Rukovodstvo SFRJ:
- Predsednik Republike: Josip Broz Tito
- Predsednik Saveznog izvršnog veća: Mitja Ribičič
- Predsednik Savezne skupštine: Milentije Popović
- Televizija: TV serije: "Ljubav na seoski način", "Deset zapovesti", "Rođaci", "Levaci" (1970-71), "Maksimetar" (1970-72), "Mirina TV stupica", "Po e zëm, po e zëm" (TV Beograd); "Naše malo misto" (1970-71), "Fiškal", "Ljubav na bračni način".
- Neki domaći filmovi: "Tko pjeva zlo ne misli", "Lisice", "Lilika", "Bube u glavi", "Prirodna granica", "Crveno klasje (Rdeče klasje)" (→ Kategorija:Filmovi 1970.).
Rođenja
urediJanuar/Siječanj
uredi- 1. 1. - Michelle Gildernew, sjevernoirski političar
- 1. 1 - Eamonn Walker, britanski glumac
- 2. 1. - Milan Pavlović, glumac
- 3. 1. - Matt Ross, američki glumac
- 4. 1. - Maria Kuhlberg, švedska glumica
- 5. 1. - Domagoj Ivan Milošević, hrvatski političar
- 7. 1. - Magnus Ringman, švedski novinar
- 10. 1. - Alisa Marić, šahovski velemajstor
- 11. 1. - Mustafa Sandal, kantautor, muzičar
- 12. 1. - Kristin Bengtsson, švedski nogometaš
- 13. 1. - Marco Pantani, italijanski biciklista († 2004)
- 13. 1. - Ivana Mihić, glumica
- 17. 1. - Genndy Tartakovsky, animator
- 20. 1. - Branka Katić, srpska glumica
- 21. 1. - Alen Bokšić, hrvatski nogometaš
- 23. 1. - Arijan Komazec, košarkaš
- 24. 1. - Matthew Lillard, američki glumac
- 24. 1. - Edita Majić, časna sestra karmelićanka, bivša hrvatska kazališna i filmska glumica
- 29. 1. - Paul Ryan, američki političar
- 31. 1. - Minnie Driver, glumica
Februar/Veljača
uredi- 3. 2. - Warwick Davis, britanski glumac
- 8. 2. - Alonzo Mourning, košarkaš
- 14. 2. - Simon Pegg, britanski glumac
- 15. 2. - Muamer Zukorlić, glavni muftija IZ u Srbiji, političar († 2021)
- 16. 2. - Vladan Lukić, fudbaler
- 26. 2. - Predrag Danilović, srpski košarkaš
- 28. 2. - Daniel Handler, američki pisac
- 28. 2. - Noureddine Morceli, atletičar
Mart/Ožujak
uredi- 1. 3. - Hala Gorani, TV novinarka
- 6. 3. - Dragan Lukić Luky, pjevač, glazbenik
- 5. 3. - John Frusciante, gitarista Red Hot Chili Peppers
- 5. 3. - Aleksandar Vučić, premijer Srbije
- 7. 3. - Rachel Weisz, glumica
- 7. 3. - Aleksandar Diklić, kompozitor, TV reditelj, producent
- 10. 3. - Selma Alispahić, bosanskohercegovačka pozorišna i filmska glumica
- 12. 3. - Anna Björk, švedska glumica
- 16. 3. - Joakim Berg, švedski kompozitor i pjevač
- 18. 3. - Queen Latifah, muzičarka
- 19. 3. - Suzana Zlatanović, Luna Lu, novinarka, autorka
- 20. 3. - Edoardo Ballerini, američki glumac
- 22. 3. - Vlatka Pokos, hrvatska pjevačica i voditeljica
- 24. 3. - Lara Flynn Boyle, američka glumica
- 27. 3. - Niša Saveljić, fudbaler
- 28. 3 - Vince Vaughn, američki glumac
- 31. 3. - Alenka Bratušek, premijerka Slovenije
April/Travanj
uredi- 8. 4. - Aleksandar Stanković, TV novinar
- 8. 4. - Andrej Plenković, hrvatski premijer
- 11. 4. - Whigfield, danska pevačica
- 13. 4. - Rick Schroder, američki glumac
- 14. 4. - Faruk Šehić, bosanskohercegovački književnik
- 17. 4. - Catherine Sénart, kanadska glumica
- 21. 4. - Nicole Sullivan, glumica, komičarka
- 22. 4. - Ante Tomić, književnik, novinar
- 24. 4. - Saša Janković, zaštitnik građana u Srbiji
- 25. 4. - Jason Lee, američki glumac
- 25. 4. - Jason Wiles, američki glumac
- 26. 4. - Melania Trump, manekenka, Prva dama SAD
- 29. 4. - Andre Agassi, američki teniser
- 29. 4. - Jari Kainulainen, finski muzičar, basista u Stratovarius
- 29. 4. - Uma Thurman, američka glumica
- 30. 4. - Kokan Mladenović, srpski pozorišni reditelj
- 30. 4. - Halit Ergenç, glumac
Maj/Svibanj
uredi- 2. 5. - Bojan Pajtić, srpski političar
- 5. 5. - Zorana Mihajlović, srpska političarka
- 5. 5. - Aleksandar Čović, Aco Regina, pevač
- 8. 5. - Luis Enrique, fudbaler, trener
- 8. 5. - Naomi Klein, spisateljica, aktivistkinja
- 15. 5. - Ronald i Frank de Boer, holandski nogometaši
- 16. 5. - Gabriela Sabatini, argentinska teniserka
- 17. 5. - Nebojša Dugalić, glumac
- 18. 5. - Tina Fey, američka glumica, komičarka, producentica i spisateljica
- 22. 5. - Naomi Campbell, britanska glumica i fotomodel
- 23. 5. - Jigal Amir, atentator
- 27. 5. - Joseph Fiennes, britanski glumac
- 28. 5. - Glenn Quinn, irski glumac
Jun/Juni/Lipanj
uredi- 4. 6. - Izabella Scorupco, švedska glumica, fotomodel i pjevačica
- 4. 6. - Deborah Compagnoni, skijašica
- 7. 6. - Cafu, brazilski nogometaš
- 8. 6. - Seu Jorge, brazilski glumac
- 8. 6. - Gabrielle Giffords, američka političarka
- 13. 6. - Mila Elegović, glumica
- 13. 6. - Rivers Cuomo, američki muzičar, pjevač u Weezer
- 14. 6. - Ivica Kirin, hrvatski političar
- 15. 6. - Žan Tabak, hrvatski košarkaš, trener
- 16. 6. - Phil Mickelson, golfer
- 19. 6. - Rahul Gandhi, indijski političar
- 21. 6. - Goran Stojićević Karamela, zabavljač
- 26. 6. - Paul Thomas Anderson, američki režiser
- 26. 6. - Chris O'Donnell, američki glumac
- 26. 6. - Sean Hayes, američki glumac
Jul/Juli/Srpanj
uredi- 1. 7. - Tajči, pjevačica
- 8. 7. - Beck, američki kantautor, muzičar
- 8. 7. - Mira Škorić, pevačica
- 19. 7. - Nicola Sturgeon, škotski političar
- 21. 7. - Al' Dino, bosanskohercegovački pjevač, tekstopisac i kompozitor
- 27. 7. - Dejan Udovičić, vaterpolista, trener
- 30. 7. - Christopher Nolan, britanski režiser i producent
- 31. 7. - Ben Chaplin, američki glumac
Avgust/August/Kolovoz
uredi- 4. 8. - John August, američki scenarista
- 7. 8. - Michael DeLuise, američki glumac
- 13. 8. - Alan Shearer, britanski nogometaš
- 17. 8. - Jim Courier, teniser
- 20. 8. - John Carmack, američki programer
- 23. 8. - River Phoenix, američki glumac († 1993)
- 25. 8. - Claudia Schiffer, model
- 26. 8. - Melissa McCarthy, glumica, komičarka
- 26. 8. - Vladan Glišić, srpski političar
- 31. 8. - Nikola Gruevski, premijer Makedonije
- 31. 8. - Rania Al Abdullah, kraljica-supružnica Jordana
Septembar/Rujan
uredi- 1. 9. - Vanna, hrvatska pjevačica
- 8. 9. - Neko Case, američka pjevačica i tekstopisac
- 18. 9. - Boris Pingović, glumac
- 23. 9. - Snežana Pajkić, atletičarka, evropska šampionka
- 30. 9. - Dragan Mićanović, glumac
Oktobar/Listopad
uredi- 1. 10. - Moses Kiptanui, atletičar
- 8. 10. - Alem Korkut, bosanskohercegovački likovni umjetnik
- 8. 10. - Matt Damon, američki glumac
- 9. 10. - Savannah (porno glumica) († 1994)
- 10. 10. - Goran Navojec, hrvatski filmski i kazališni glumac
- 15. 10. - Biljana Srbljanović, dramski pisac
- 16. 10. - Mehmet Scholl, fudbaler
- 19. 10. - Željka Čižmešija, klizačica
- 24. 10. - Mustafa Zvizdić, bosanskohercegovački književnik
- 25. 10. - Damir Mršić, bosanskohercegovački košarkaš
- 29. 10. - Phillip Cocu, fudbaler
- 29. 10. - Edwin van der Sar, golman
- 30. 10. - Dragan Hamović, književnik
- 31. 10. - Linn Berggren, pevačica Ace of Base
- 31. 10. - Viktor Jelenić, vaterpolista
Novembar/Studeni
uredi- 1. 11. - Igor Cvitanović, hrvatski nogometaš
- 6. 11. - Ethan Hawke, glumac
- 8. 11. - Zehnija Bulić, bošnjački književnik
- 8. 11. - Tom Anderson, suosnivač Myspace
- 12. 11. - Tonya Harding, klizačica
- 13. 11. - Tvrtko Stipić, hrvatski operni pjevač
- 13. 11. - Leontina Vukomanović, pevačica, kompozitorka
- 16. 11. - Jamie Babbit, američka rediteljka
- 22. 11. - Dr Iggy, srpski dens muzičar
Decembar/Studeni
uredi- 1. 12. - Sarah Silverman, glumica, komičarka
- 3. 12. - Christian Karembeu, fudbaler
- 11. 12. - Nenad Pralija, hrvatski nogometni vratar
- 12. 12. - Jennifer Connelly, glumica
- 14. 12. - Vladimir Grbić - Vanja, srpski odbojkaš
- 20. 12. - Nicole de Boer, kanadska glumica
- 29. 12. - Dejan Nebrigić, srpski pisac, LGBT aktivista († 1999)
Smrti
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 5. 1. - Max Born, fizičar, nobelovac (* 1882)
- 7. 1. - Svetislav Stančić, hrvatski pijanist, skladatelj i pedagog (* 1895.)
- 15. 1. - Grga Antunac, kipar (* 1906)
- 19. 1. - Hamza Humo, bosanski književnik (* 1895)
- 27. 1. - Erich Heckel, njemački slikar i grafičar (* 1883)
- 29. 1. - B. H. Liddell Hart, vojni istoričar (* 1895)
- 2. 2. - Bertrand Russell, engleski filozof, matematičar, nobelovac za književnost (* 1872)
- 15. 2. - Lord Hugh Dowding, britanski vazduhoplovni maršal (* 1882)
- 22. 2. - Fehim Bajraktarević, orijentalista (* 1889)
- 25. 2. - Mark Rothko, američki umjetnik (* 1903)
- 26. 2. - Stanoje Simić, političar, diplomata (* 1893)
- 23. 3. - Tito Strozzi, hrvatski glumac, redatelj i prevoditelj (* 1892.)
- 29. 3. - Vera Brittain, spisateljica, pacifistkinja (* 1893)
- 30. 3. - Heinrich Brüning, bivši kancelar Nemačke (* 1885)
- 31. 3. - Semjon Timošenko, maršal SSSR (* 1895)
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 16. 4. - Richard Neutra, američki arhitekta (* 1892)
- 26. 4. - Gypsy Rose Lee, zabavljačica (* 1911)
- 9. 5. - Tošo Dabac, fotograf (* 1907)
- 12. 5. - Nelly Sachs, njemačka književnica, nobelovka (* 1891)
- 12. 5. - Mihailo Dinić, istoričar (* 1899)
- 12. 5. - Władysław Anders, poljski general, političar u emigraciji (* 1892)
- 14. 5. - Billie Burke, glumica (* 1884)
- 22. 5. - Bojan Stupica, režiser, scenograf i glumac (* 1910)
- 22. 5. - Josip Novak, filmski režiser (* 1902)
- 2. 6. - Bruce McLaren, vozač F1, konstruktor (* 1937)
- 2. 6. - Albert Lamorisse, filmski režiser, izumitelj igre Risk (* 1922)
- 3. 6. - Adrian Conan Doyle, engleski književnik (* 1910)
- 3. 6. - Hjalmar Schacht, nacistički ministar ekonomike (* 1877)
- 3. 6. - Aníbal Milhais, portugalski heroj iz I sv. rata (* 1895)
- 7. 6. - E. M. Forster, engleski pisac (* 1879)
- 8. 6. - Abraham Maslow, psiholog (* 1908)
- 11. 6. - Aleksandar Kerenski, bivši premijer Rusije (* 1881)
- 15. 6. - Robert Morrison MacIver, škotski sociolog
- 21. 6. - Sukarno, bivši predsjednik Indonezije (* 1901)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 4. 7. - Barnett Newman, američki umjetnik
- 11. 7. - Većeslav Holjevac, zagrebački gradonačelnik koji je proširio grad južno od Save (* 1917.)
- 13. 7. - Lazar Drljača, slikar (* 1882)
- 13. 7. - Roger Edens, američki kompozitor, filmski producent i glumac
- 27. 7. - António de Oliveira Salazar, bivši šef vlade Portugala (* 1889)
- 1. 8. - Frances Farmer, glumica (* 1913)
- 18. 8. - Soledad Miranda, glumica (* 1943)
- 30. 8. - Abraham Zapruder, poslovni čovjek poznat po tome što je snimio Zapruderov film
- 1. 9. - François Mauriac, francuski književnik, nobelovac, akademik (* 1885)
- 3. 9. - Vince Lombardi, igrač američkog fudbala, trener (* 1913)
- 8. 9. - Percy Spencer, američki izumitelj mikrovalne peći
- 9. 9. - Lojze Dolinar, vajar (* 1893)
- 10. 9. - Emilijan Piperković, episkop timočki (* 1886)
- 14. 9. - Jerolim Miše, slikar (* 1890)
- 16. 9. - Leonid Bajdak, ruski i jugoslovenski pilot (* 1894)
- 17. 9. - France Bevk, književnik (* 1890)
- 18. 9. - Jimi Hendrix, američki rock-muzičar (* 1942)
- 25. 9. - Erich Maria Remarque, njemački književnik (* 1898)
- 28. 9. - Gamal Abdel Nasser, predsednik Egipta (* 1918)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 1. 10. - Petar Konjović, kompozitor i muzikolog, akademik (* 1883)
- 4. 10. - Janis Joplin, američka pjevačica (* 1943)
- 10. 10. - Édouard Daladier, bivši premijer Francuske (* 1884)
- 16. 10. - Vilko Vinterhalter, publicista, političar (* 1909)
- 19. 10. - Unica Zürn, njemačka književnica
- 19. 10. - Lazaro Cardenas, bivši predsednik Meksika (* 1895)
- 21. 10. - John T. Scopes, učitelj na suđenju zbog evolucije (* 1900)
- 24. 10. - Richard Hofstadter, američki istoričar (* 1916)
- 25. 10. - René Schneider, komandant čileanske armije (* 1913)
- 26. 10. - Vladimir Zečević, sveštenik, društveno-politički radnik (* 1903)
- 3. 11. - Petar II Karađorđević, bivši kralj Jugoslavije (* 1923)
- 3. 11. - Fleming Lynge, danski pisac
- 9. 11. - Charles de Gaulle, francuski državnik, predsjednik 1959-1969 (* 1890)
- 21. 11. - Čandrasekara Venkata Raman, fizičar, nobelovac (* 1888)
- 25. 11. - Yukio Mishima, japanski pisac (* 1925)
- 29. 11. - Mate Hraste, jezikoslovac, akademik JAZU (* 1897)
- 9. 12. - Artjom Mikojan, konstruktor aviona (* 1905)
- 15. 12. - Leonid Šejka, srpski slikar (* 1932)
- 15. 12. - Ernest Marsden, fizičar (* 1889)
- 18. 12. - Mladen Iveković, društveno-politički radnik, diplomata (* 1903)
- 30. 12. - Sonny Liston, bokser (* 1930-31?)
Kroz godinu
uredi- Stanoje Simić, diplomata (* 1893)
Nobelove nagrade
uredi- Fizika: Hannes Alfvén (fundamentalni rad i otkrića u magnetohidrodinamici sa plodnim primenama u različitim delovima fizike plazme) i Louis Néel (fundamentalni rad i otkrića u vezi antiferomagnetizma i ferimagnetizma koji su doveli do važnih primena u fizici čvrstog stanja)
- Kemija: Luis Federico Leloir (otkriće šećernih nukleotida i njihova uloga u biosintezi ugljenih hidrata)
- Fiziologija i medicina: Bernard Katz, Ulf von Euler i Julius Axelrod (otkrića u vezi humoralnih transmitera u nervnim terminalima i mehanizam za njihovo pohranjivanje, otpuštanje i inaktivaciju)
- Književnost: Aleksandar Solženjicin (etička snaga kojom je sledio nezamenjive tradicije ruske književnosti)
- Mir: Norman Borlaug ("otac zelene revolucije")
- Ekonomija: Paul Samuelson (naučni rad kroz koji je razvio statičku i dinamičku ekonomsku teoriju i aktivno doprineo podizanju nivoa analize u ekonomskoj nauci)
Reference
uredi- ↑ Assassinations of Anti-Tito Yugoslav Emigres Arhivirano 2017-02-13 na Wayback Machine-u. cia.gov (PDF file) FBI New York January 19 1970
- ↑ Inflation Is Called A Yugoslav Threat. nytimes.com JAN. 12, 1970
- ↑ Croatia and Slovenia Assert Regional Identity. nytimes.com FEB. 5, 1970
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Collier's Year Book za 1970. (Microsoft Encarta 2004)
- ↑ Common Market and Yugoslavia Agree On 3‐Year Trade Treaty. nytimes.com FEB. 7, 1970
- ↑ Croats Venerate Cardinal Steninac Without Official Interference as Yugoslav‐Vatican Relations Ease. nytimes.com FEB. 8, 1970
- ↑ Retrogression in Belgrade. nytimes.com APRIL 4, 1970
- ↑ Letters to the Editor of The Times. nytimes.com APRIL 11, 1970
- ↑ Mihajlov Ends Yugoslav Prison Term. nytimes.com MARCH 5, 1970
- ↑ 14. marta 1970.. rmubreza.ba
- ↑ Belgrade Invests in Impoverished South. nytimes.com JULY 8, 1970
- ↑ Italians, Austrians and Yugoslays in the Trieste Area Are Some of the Friendliest Neighbors in Europe. nytimes.com APRIL 29, 1970
- ↑ ALBANIA EXTENDS DIPLOMATIC TIES. nytimes.com AUG. 23, 1970
- ↑ Elaborate Plans for Prince's Tomb Stir Yugoslays. nytimes.com JULY 13, 1970
- ↑ Pope Proclaims a Martyr the First Croat Saint. nytimes.com JUNE 22, 1970
- ↑ U Prištini traže nezavisno Kosovo. novosti.rs 26. februar 2017.
- ↑ Bajec, Dolničar, 1981, str. 259
- ↑ 17. Pulski filmski festival Arhivirano 2020-03-22 na Wayback Machine-u. arhiv.pulafilmfestival.hr
- ↑ Yugoslav Bank Robbed. nytimes.com AUG. 19, 1970
- ↑ Ronald Bruce St John (5 September 2013). Libya: Continuity and Change. Routledge. str. 88–89. ISBN 978-1-136-82405-0.
- ↑ Tito Declares a Collective Body Will Replace Him as President. nytimes.com SEPT. 22, 1970
- ↑ Yugoslavia After Tito. nytimes.com SEPT. 26, 1970
- ↑ President Nixon's Successful Visit to Yugoslavia Arhivirano 2016-03-07 na Wayback Machine-u, S.Stanković, OSA-RFE
- ↑ YUGOSLAVS PLAN ROTATION OF RULE; Post-Tito Joint Presidency to Get New Head Annually. nytimes.com OCT. 5, 1970
- ↑ "Borba", 6. okt. 1970, str. 8
- ↑ Juni '68, Studentski protest u Beogradu Arhivirano 2014-12-21 na Wayback Machine-u, p. 22. Biblioteka grada Beograda
- ↑ Fototeka 31. oktobar 1970[mrtav link]. foto.mij.rs
- ↑ Bajec, Dolničar, 1981, str. 244
- ↑ After Tito —A Weaker Yugoslavia. nytimes.com OCT. 30, 1970
- ↑ Letters to the Editor. nytimes.com OCT. 10, 1970
- ↑ Wall St. in Yugoslavia?. nytimes.com NOV. 15, 1970
- ↑ Yugoslavs Are Juggling the Problems of Prosperity. nytimes.com NOV. 6, 1970
- ↑ Inflation in Yugoslavia. nytimes.com NOV. 19, 1970
- ↑ YUGOSLAVIA. WOOS WORKERS ABROAD. nytimes.com DEC. 20, 1970
- ↑ A RISE IN DRUG USE ALARMS YUGOSLAVS. nytimes.com JULY 25, 1972
- ↑ Yugoslavia Is Gaining the Trust of the Developing Nations Through Her Policy of Noncommitment. nytimes.com NOV. 29, 1970
- ↑ Yugoslav War Toll Still High. nytimes.com MAY 24, 1970
- ↑ Yugoslavia, Free Yet Bound, Thrives on Her Own Contradictions.. nytimes.com SEPT. 30, 1970
- ↑ Field Of Travel. nytimes.com APRIL 12, 1970
- Literatura
- Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.
Vanjske veze
uredi- Što je značio Nixonov usklik "Živjela Hrvatska"?, Tvrtko Jakovina, Filozofski fakultet Zagreb (Google Docs, Quick View fajl sa sajta: hrcak.srce.hr/file/31939)
- Twenty Years of Yugoslavia's Self-Management System Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, Slobodan Stanković, Open Society Archives - Radio Free Europe
- Yugoslavia -- Three Articles: On Russia, Albania And Bulgaria Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, Slobodan Stanković, OSA-RFE
- Yugoslav Marxist Philosopher Defends Dubcek, Attacks Soviet Invasion of Czechoslovakia Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, S.Stanković, OSA-RFE
- Yugoslav-Soviet Communique Confirms Principles of Belgrade 1955 Declaration Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, Zdenko Antić, OSA-RFE
- Rumania and Yugoslavia will be Affected by Britains Airbus Decision Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, Harry Trend, OSA-RFE
- Foreign Investment in Yugoslavia Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, S.Stanković, OSA-RFE
- Adria Oil Pipeline Hits Snags Arhivirano 2011-07-04 na Wayback Machine-u, Harry Trend, OSA-RFE
- Yugoslavia's Relations with Vatican to be Fully Normalized Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, Z.Antić, OSA-RFE
- World Bank Aids Yugoslavia's Economic Development Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, OSA-RFE