Ustanak dekabrista (ruski: Восстание декабристов) je naziv za oružani sukob koji se 26. decembra 1825. (po gregorijanskom kalendaru) zbio u ruskoj carskoj prijestolnici Sankt Peterburg tokom neuspjelog pokušaja državnog udara kojim su, pretežno liberalni oficiri Carske garde, okupljeni u tajno društvo Savez spasa, pokušali svrgnuti cara Nikolaja I i na njegovo mjesto postaviti velikog kneza Konstantina. Do puča je došlo tokom ustavne krize izazvane smrću cara Aleksandra I, odnosno odbijanja Konstantina, koji je tada kao namjesnik vladao Kongresnom Poljskom, preuzme rusku carsku krunu. Pobunjenici su okupili 3000 vojnika Carske garde na Senatskom trgu i takvom demonstracijom snage natjerati Nikolaja da odustane od preuzimanja prijestolja. Slaba organizacija, kao i oklijevanje i odustajanje pobunjeničkih vođa, je omogućilo Nikolaju da prikupi tri puta više sebi odanih trupa iz drugih jedinica peterebruškog garnizona. Nakon višesatnih pregovora o mirnom rješenju, kao i smrtnog ranjavanja generala Mihaila Miloradoviča koji je pobunjenike pokušao smiriti svojim autoritetom, Nikolaj je naredio napad na njih. Pobunjenici su razbijeni, a potom pohvatani. Nekoliko dana kasnije je na jugu Rusije ugušen pobuna Černigovskog puka, koju su vodili istomišljenici peterburških pobunjenika. Nakon gušenja ustanka su pobunjenici prozvani dekabristima (po ruskoj riječi za decembar).Uslijedila su masovna suđenja pobunjenicima, nakon kojih je došlo do pogubljenja i izgona u Sibir. Dekabristički ustanak je za posljedicu imao gušenje liberalizma u redovima ruske elite, odnosno jačanje konzervativne carske autokracije, koja će se u Rusiji održati do početka 20. vijeka.
Savez spasa (Dekabristi)
