Desni
Desni ili gingiva (lat. gingivae) su deo mastikatorne sluzokože koja prekriva alveolarne nastavke gornje i donje vilice. Deli se na slobodnu (marginalnu) i pripojnu gingivu.
| Desni | |
|---|---|
| |
| Presjek zuba i potpornog aparata, sa gingivom | |
| Latinski | Gingivae |
| Gray's | subject #242 1112 |
| MeSH | Gingiva |
Slobodna gingiva
urediSlobodna gingiva nije pripojena za poglogu i ona poput kragne obavija vrat zuba. Obično je svetloljubičaste boje, talasasta je i visoka oko 0,5-2 mm. Prostor između gingive i zuba naziva se gingivalni sulkus. To je kapilarni prostor čiji spoljašnji zid gradi slobodna gingiva, unutrašnji zid čini gleđ zuba, a dno sulkusa pripojni epitel. Pripojni epitel je pločastoslojevit epitel sastavljen od 10-20 slojeva ćelija, a njegova visina iznosi 0,25-1,35 mm. On je za zub fiksiran pomoću epitelnog pripoja, koga sačinjavaju specijalizovana membrana i hemidezmozom.
Interdentalna gingiva
urediDeo slobodne gingive lokalizovan između površina dva susedna zuba se naziva interdentalna ili gingivalna papila. Ona popunjava trouglaste prostore (lat. tremata) između zuba.
Pripojna gingiva
urediU apikalnom smeru slobodna prelazi u pripojnu gingivu koja je čvrsto pripojena za podlogu, i nešto je rezilijentnija (ugibljivija) i crvenija u odnosu na slobodnu gingivu. Prelaz između njih je označen tzv. „gingivalnom brazdom“.[1]
Na desnima se razlikuju spoljašnja i unutrašnja strana, i slobodna ivica. Spoljašnja strana odgovara tremu (vestibulumu) usne duplje i ona prelazi u sluzokožu usana i obraza. Unutrašnja strana se nalazi u pravoj usnoj duplji i ona se nastavlja na sluzokožu nepca i podjezične regije. Slobodna ivica je nazupčena, a zupci predstavljaju pomenute međuzubne papile koje popunjavaju prostore između zuba.
Sluzokoža desni se odlikuje debljinom i prisustvom brojnih vezivnih vlakana. Izgrađena je od lagano orožnalog višeslojnog pločastog epitela,[2] a manjim delom i od epitela parakeratotičnog tipa.[3] Mastikatorna sluzokoža je inače gusta i čvrsto fiksirana u usnoj duplji, pa može da podnese jake sile trenja koje nastaju u toku ingestije. U desnima nisu prisutne nikakve žlezde, ali je zato odlikuje bogatstvo sudovnih papila (visine 0,7 mm) zbog čega su desni podložne krvarenju.[4]
Vaskularizacija i inervacija
uredi
A: zub
B: desni (gingiva)
C: alveolarna kost
D: periodoncijum
U gornjoj vilici krv dospeva u desni preko sledećih arterija: a. alveolaris superior posterior, a. infraorbitalis i a. palatinae major. Desni donje vilice su snabdevene preko: a. alveolaris inferior, a. facialis i a. sublingualis.[5]
Venski sudovi koji odvode krv iz desni se ulivaju u gornjovilične i facijalne vene.
U inervisanju gornje gingive učestvuju grane gornjeg zubnog spleta i ogranci živaca n. nasopalatinus i n. palatinus major. U donjoj vilici se uključuju donji zubni splet i grane n. buccalis, n. mentalis i n. lingualis (koji inerviše čitavu unutrašnju stranu desni donje vilice.[4]
Upala desni
urediMeđu najrasprostanjenijim bolestima savremenog čoveka su karijes i parodontopatija. Bolesti parodonta su često spore i neprimetne, a prvi simptomi se odnose na upalu zubnog mesa (gingivitis). Gingivitis nastaje kao posledica loše oralne higijene, taloženja zubnog plaka i drugih mekih naslaga, zubnog kamenca i sl. Takođe može da se javi u trudnoći, menopauzi, za vreme puberteta, kao posledica anemije i šećerne bolesti i kao nuspojava upotrebe nekih medikamenata. Gingivitis se manifestuje otečenim desnima koje spontano ili na najmanji dodir krvare, promenom boje sluzokože (iz ružičaste u crvenu), bolom i dr.
Gingivitis se najčešće javlja u detinjstvu, periodu adolescencije i kod žena (usred hormonalnih varijacija u predmenstrualnom ciklusu i trudnoći).[6] To je reverzibilan proces, koji se uspešno leči uklanjanjem uzroka bolesti i sprovođenjem pravilnog režima oralne higijene. Ako je gingiva duže vreme otečena i upaljena, dolazi do recesije (povlačenja) desni, gubitka koštane mase (resorpcije), ogoljavanja vratova zuba i stvaranja „parodontalnih džepova“.[7] Dakle ima hroničan progresivan tok, koji se kod nelečenih slučajeva uglavnom završava potpunim gubitkom potpornih struktura zuba, njegovim klimanjem i gubitkom.[8]
Reference
uredi- ↑ Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje ("Službeni glasnik“ Beograd, 2000.) ISBN 86-7549-175-1
- ↑ Prof. dr Vjekoslav Duančić: „Osnove histologije čovjeka“ VIII izdanje ("Medicinska knjiga“ Beograd-Zagreb 1983.)
- ↑ Z. Anđelković, LJ. Somer, M. Perović, V. Avramović, LJ. Milenkova, N. Kostovska, A. Petrović: „Histološka građa organa“ ("Bonafides“ Niš 2001) ISBN 86-7434-003-2
- ↑ 4,0 4,1 Dr Slavoljub V. Jovanović, dr Nadežda A. Jeličić: „Anatomija čoveka – glava i vrat“ ("Savremena administracija“ Beograd 2000.) ISBN 86-387-0604-9
- ↑ Susan Standring, ur. (2009) [1858]. Gray's anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice, Expert Consult. illustrated by Richard E. M. Moore (40 izd.). Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-06684-9.
- ↑ Redovno skidajte zubni kamenac Arhivirano 2011-09-14 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 14. 8. 2007.
- ↑ Parodontološki tretmani Arhivirano 2007-09-27 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 14. 8. 2007.
- ↑ Paradentoza Arhivirano 2007-09-28 na Wayback Machine-u, Pristupljeno 14. 8. 2007.
Vanjske veze
uredi- Periodontal disease Arhivirano 2007-08-13 na Wayback Machine-u (en)
- Gums, gum diseases, shrinking or receding gums Arhivirano 2007-08-25 na Wayback Machine-u (en)
- Upala desni u trudnoći