Gudžarat
| Gudžarat | |
|---|---|
| Gudžarat - ગુજરાત | |
| Država: | Indija |
| Glavni grad: | Gandinagar |
| Površina: | 196.024 km² |
| Stanovništvo: | 50.596.992 (2001) |
| Gustina stanovništva: | 258 stan./km² |
| Jezik: | gudžarati i hindi |
| Religija: | |
| Veb-sajt: | www.gujaratindia.com Arhivirano 2018-10-02 na Wayback Machine-u |
| Mapa | |
 | |
Gudžarat je savezna država Indije sa površinom od 196.024 km² i 50.596.992 stanovnika (stanje: 1. jan. 2001). Gudžarat je industrijski najrazvijenija država Indije. Ostvaruje 19.8% ukupne indijske industrijske proizvodnje. Gudžarat se graniči sa Pakistanom, te indijskim državama Radžastanom na severoistoku, Madja Pradešom na istoku i Maharaštrom na jugu. Arapsko more je na zapadnoj obali države. Glavni grad Gudžarata je planski grad Gandinagar, koji je zamenio bivši glavni grad Ahmedabad, koji je i dalje komercijalni centar Gudžarata. Surat predstavlja svetski centar rezanja i brušenja dijamanata. Tu se reže i brusi 90% svetske proizvodnje dijamanata ili 55% svetske vrednosti dijamanata, što Indiji donosi 8 milijardi $.
Istorija
urediMnoga naselja Harapa civilizacije nađena su u Gudžaratu. Najznačajnija je bila trgovačka luka Lotal. Obalni gradovi Gudžurata služili su kao luke i trgovački centri tokom Maurja i Gupta carstava. Kada je propalo Gupta carstvo u 6. veku Gudžarat je napredovao kao nezavisno Hindu carstvo. Maitraka dinastija je vladala od 6. do 8. veka. Prve persijske zoroastrijske izbeglice stižu 775. Arapski vladari Sinda osvojili su 770. glavni grad Gudžarata Valabi i time je okončan period dinastije Maitraka. Solanki klan od Radžputa vladao je Gudžaratom od 960. do 1243. Gudžarat je postao centar indijske okeanske trgovine. Mahmud al Gazni je razorio 1026. Somnat hram u Gudžaratu. Sultan Delhija Ala ud din Kildži razorio je Anhilvaru (Patan) i osvojio Gudžarat, koji postaje deo Delhijskog sultanata. Kada je Timur Lenk osvojio Delhi i oslabio sultanat, muslimanski guverner Gudžarata uspostavlja Gudžaratski sultanat, koji ostaje nezavistan do 1576. Glavni grad Gudžarata postaje Ahmedabad. Kambaj postaje najvažniji trgovački centar. Mogulski car Akbar Veliki osvaja 1576. Gudžarat, koji postaje deo Mogulskog carstva. Marate su osvojile istočni i središnji Gudžarat u 18. veku, koji je tada postao deo carstva Marata.
Portugal je bio prva kolonijalna sila, koja je stigla u Gudžarat, osvajajući nekoliko enklava na obali Gudžarata (Daman i Diu i Dadra i Nagar Haveli). Britanska istočnoindijska kompanija uspostavila je 1614. fabriku u Suratu, što je bila njihova prva baza u Indiji. Tokom Drugog Anglo-Maratskog rata Britanska istočnoindijska kompanija zauzima veliki deo Gudžarata od Marata. Mnogi lokalni vladari priznaju britanski suverenitet u zamenu za autonomiju. Gudžarat dolazi pod upravu Bombajskog Predsedništva. Najveći broj boraca za indijsku slobodu i nezavisnost dolazi iz Gudžarata. Odatle su Mahatma Gandi, Sardar Patel, Morardži Desaj, Narhari Parik i Mahadev Desaj. Moderna država Gudžarat nastaje 1960. od dela Bombajske države u kojem se govorilo gudžaratski, a maratski deo je postao deo Maharaštre. Razorni zemljotres je pogodio Gudžarat 26. januara 2001. Bilo je oko 20.000 mrtvih i 200.000 ranjenih.
Geografija
urediNajzapadnija je indijska država. Na zapadu i jugozapadu je Arabijsko more, a Pakistan je na severu. Radžastan je severoistočno, Madja Pradeš je istočno, a Maharaštra je južno. Reljef je nizak, a klima je različita u različitim delovima. Na severozapadu je pustinjska klima, a velika vlaga postoji u južnim distriktima zbog monsuma. Na reci Narmadi izgrađena je najveća brana u Indiji, tako da su vodom opskrbljeni sušni delovi Gudžarata. Gudžarat ima 1600 kilometara obale.
Najveće reke su Narmada, Sabarmati, Mahi, Tapi, Purna i Darmanganga. Postoje brojni nacionalni parkovi. Najveći gradovi su Ahmedabad, Vadodara, Surat, Radžkot, Bavnagar, Džamnagar i Džunagad. Ahmedabad je komercijalni centara i šesti najveći grad u Indiji.
Ekonomija
urediGudžarat je industrijski najrazvijenija država Indije. Ostvaruje 19.8% ukupne indijske industrijske proizvodnje. Gudžarat predstavlja najprosperitetniju državu Indije sa GDP po stanovniku 2,47 puta većim od proseka Indije. Surat predstavlja glavni indijski centar globalne trgovine dijamantima. Surat predstavlja svetski centar rezanja i brušenja dijamanata prvenstveno zbog jeftine radne snage, zbog koje se isplati rezati i brusiti i jako malene dijamante. Tu se reže i brusi 90% svetske proizvodnje dijamanata ili 55% svetske vrednosti dijamanata, što Indiji donosi 8 milijardi $. Na oko 50 kilometara od Bavnagara u Kambejskom zalivu nalazi se najveći svetski centar rezanja starih brodova. Stari brodovi iz celog sveta se tu dovoze i režu se na komade. Od 1994. do 2002. Gudžarat je ostvario izuzetno visoke stope rastu od 12.4% godišnje. Izvoz Gudžarata je 21% indijskog izvoza.
Školstvo i nauka
urediGudžarat ima 13 univerziteta.Indijska organizacija istraživanja kozmosa nalazi se u Ahmedabadu i prvi je kozmički istraživački centar u Indiji. Vikram Sarabaj je osnovao 1947. fizičku istraživačku laboratoriju u Ahmedabadu, koja je bila kolevka kozmičkih istraživanja u Indiji.
Demografija
urediSlužbeni jezik je gudžarati jezik. Dominantna religija je hinduizam, a postoje i značajni procenti pripadnika islama, zoroastrejstva i hrišćanstva. Većina ljudi u Gudžaratu su vegetarijanci. Pošto je država razvijenija od ostalih delova Indije ima mnogo doseljenika iz drugih delova Indije, koji su došli da tu rade. Postojala je duga istorija tolerancije, sve do nasilja 2002. u Gudžaratu, kada je bilo 1.000 mrtvih .
