Mandžurci

Mandžurci (mandžurski: Manju; pojednostavljeni kineski: 滿族; tradicionalni kineski: 满族; pinyin: Mǎnzú) su tunguski narod porijeklom iz dijela sjeveroistočne Azije zvanog Mandžurija. Za vrijeme mandžurskog osvajanja u 17. vijeku, osvojili su Kinu, tada pod dinastijom Ming, koju su zamijenili vlastitom dinastijom Qing. Ta dinastija je vladala Kinom do tzv. Xinhai revolucije godine 1912, nakon koje je utemeljena Republika Kina.

Jedan od mandžurskih tjelohranitelja cara Qianloga (1760) s prepoznatljivom kapom

Mandžurci su se uglavnom asimilirali u Han Kineze, a tokom tog procesa je došlo do značajnih kulturnih i drugih promjena u obje etničke grupe. Danas je mandžurski jezik gotovo izumro, a njime govori samo manjih broj starijih ljudi u seoskim sredinama sjeveroistočne Kine, kao i nekoliko naučnika; oko 10.000 ljudi govori Sibeom (Xiboom), modernim mandžurskim dijalektom koji se govori u regiji Ili u Xinjiangu. Posljednjih nekoliko godina, međutim, ponovno se javio interes za mandžursku kulturu i među Mandžurcima i među Han Kinezima. Danas postoji veliki broj Kineza koji imaju barem nekoliko Mandžuraca među precima, ali se oni uglavnom izjašnjavaju kao Kinezi. Usvajanje preferencijalne politike prema etničkim manjima (prednost pri upisu na univerzitete i zapošljavanju u državnim službama) je također potaklo kineske građane miješanog kinesko-mandžurskog porijekla da se izjašnjavaju kao Mandžurci.

Porijeklo

Mandžurci su potomci Jurčena, koji su u 12. vijeku bili osvojili veliku oblast sjeveroistočne Azije i ustanovili dinastiju Jin (Zlatnu dinastiju) koja je vladala Mandžurijom i sjevernom polovicom Kine sve do osvajanja i uništenja od strane Mongola pod Džingis Kanom. Ime Mandžurci je formalno usvojio Nurhači, poglavica Jianzhou Jurčena godine 1635, iako neki drže da je u upotrebi bilo još 1605. Nurhači se rodio u današnjoj Sjevernoj Koreji blizu Paektu/Changbai planina. Nurhačijev sin Hong Taiji je odlučio da će se Jurčeni ubuduće zvati Mandžurcima te je zabranio korištenje izraza Jurčen.

Mandžurski jezik pripada tunguskoj jezičnoj grupi, koja sama pripada spornoj altajskoj jezičnoj porodici (te je osnovu te hipoteze srodan korejskom, te mongolskim i turskim jezicima).

Porijeklo i rano značenje izraza Mandžurci nije dovoljno istraženo, iako se čini da je predstavljalo stari izraz za Jianzhou Jurčene. Jedna teorija tvrdi da je naziv došao od Bodhisattve Mañjuśrīja (Bodhisattve Mudrosti), za koju je Nurhači tvrdio da je inkarnacija. Druga teorija tvrdi da su Mandžurci, kao i drugi tunguski narodi, ime preuzeli od zajedničke tunguske riječi *mangu(n), 'velika rijeka'. Prije 17. vijeka, preci Mandžuraca su uglavnom bili stočari, lovci, ribolovci uz povremeno bavljenje zemljoradnjom i svinjogojstvom.

Drevna religija Mandžuraca je oblik šamanizma koji ima neke sličnosti s mongolskim šamanizmom, što je najvidljivije u štovanju nebeske boginje kojoj je sagrađen poznati "Hram neba" ili "Tian Tan" u Pekingu, danas više turistička atrakcija nego mjesto za vjerske obrede. Usprkos činjenice da je oskvrnavljen (s mandžurskog duhovnog gledišta), Tian Tan je i dalje zadržao historijsku, kulturnu i duhovnu važnost za nacionalno svjesne Mandžurce.

Osim Nebeske Boginje, mandžurski panteon je također sadržavao bogove zemlje i sunca, te boginju mjeseca - kojima su sagrađeni hramovi u Pekingu nalik na Hram Neba. Od sva četiri glavna božanstva, Boginja Mjeseca je bila najvažnija. Ta četiri primarna božanstva su predsatvljena s četiri odgovarajuće boje koje su postale četiri originalne boje u mandžurskom sistemu zastava. Crvena je bila boja sunca. Žuta je bila boja zemlje. Plava je bila boja nebeske boginje, dok je bijela pripada boginji mjeseca.

U političkom smislu Glavna Žuta zastava je bila od velike važnosti za vladajući Aisin Gioro (kineski Aixinjueluo) koji su imali Glavnu žutu zastavu. Zbog važnosti koje je u mandžurskom duhovnom životu imala Boginja Mjeseca, Bijela zastava je imala veliku važnost i pripadnost toj zastavi je značila povezanost s vjerskim pitanjima. Za ženu rođenu pod Bijelom zastavom se smatralo da je duhovno obdarena. Šamani ili kandidati za šamane su morali biti pod bijelom zastavom - ili po rođenju ili usvajanjem nakon strogih testova duhovne sposobnosti. Jednom kada se zaredio, mandžurski šaman se smatrao svetim vazalom velike mudrosti.

Natpis na pekinškom Zabranjenom gradu, na kineskom (lijevom) i mandžurskom (desno)

Osnivanje dinastije Qing

Godine 1616. mandžurski vođa Nurhači (1559-1626) je ustanovio Kasnu dinastiju Jin (後金 Hòu Jīn) / Amaga Aisin Gurun, od strane podanika nazivanu Mandžurskom Državom (manju gurun), te ujedinio mandžurska plemena, ustanovivši (ili barem proširivši) mandžurski Sistem zastava, vojnu strukturu koja je mandžurske snage učinila superiornim brojčano nadmoćnim kineskim snagama na bojnom polju. Godine 1636. Nurhačijev sin Hong Taiji je reorganizirao mandžurske snage, popunivši ih Mongolima, Korejcima i savezničkim Kinezima te promijenio ime države u Qing, te formalno promijenio ime naroda u Mandžurce.

Nurhači je kasnije osvojio oblast oko Mukden (današnjeg Shenyanga) i od nje stvorio novu prijestolnicu Carstva Qing godine 1621. Kada su godine 1644. Peking osvojili pobunjeni seljaci pod Li Zichengom , Carstvo Ch'ing je napalo matičnu Kinu i premjestilo prijestoolnicu iz Mukdena (fortificiranog grada iz vremena zaraćenih država) u Peking.

Iz političkih razloga rani mandžurski carevi su se ženili s potomcima velikih mongolskih kanova, tako da bi njihovi potomci (kao car Kangxi) mogli biti viđeni kao legitimni nasljednici mongolske dinastije Yuan. Za vrijeme dinastije Qing, mandžurske vlasti su se trudile sačuvati mandžursku kulturu i jezik. Ti napori uglavnom nisu uspjeli, jer su Mandžurci postupno preuzeli običaje i jezik većinskih Han Kineza, pa se do 19. vijeka, mandžurski rijetko govorio čak i na Carskom dvoru. Mandžurskim se, pak, još uvijek pisalo kako bi se održala komunikacija između cara i službenika Zastava sve do kraha dinastije. Dinastija Qing je također održavala sistem dvojnih službi u kojoj je svaka važnija služba morala uz kineskog imati i mandžurskog službenika. Zbog relativnog malog broja Mandžuraca, to je osiguralo da većina njih budu vladini službenici.

Pred kraj dinastije Qing, Mandžurci su bili prikazivani kao strani kolonizatori od strane kineskih nacionalista kao što je Sun Yat-Sen, iako su njegovu republikansku revoluciju bili podržavali mnogi reformski orijentirani mandžurski službenici i oficiri. Taj prikaz je relativno brzo nestao nakon revolucije 1911 i nova Republika Kina je nastojala Mandžurce predstaviti kao integralni dio kineske nacije.

Mandžukuo

Godine 1931. Japanci su u Mandžuriji stvorili marionetsku državu zvanu Mandžukuo pod carem Puyiom. Međutim, u to doba u Mandžuriji su većinsko stanovništvo sačinjavali Han Kinezi, a čak i među samim Mandžurcima taj projekt nije izazvao neko veliko oduševljenje. Država je ukinuta nakon završetka drugog svjetskog rata, a teritorija je vraćena Kini.

Veze

Eksterni linkovi

Mandžurska etnička manjina (Kineska vladina stranica)