Palatin

Palatin; Mons Palatinus
	Karta Sedam rimskih brežuljakaKarta Sedam rimskih brežuljaka
Država	Italija
Grad	Rim

Palatin (latinski: Mons Palatinus, talijanski: Monte Palatino) je najvažniji od sedam rimskih brežuljaka, koji se uzdiže 40 metara južno od Rimskog Foruma, visoko 51 m, dijametra 1.740 m.^[1]

Na Palatinu je osnovan grad Rim, to su potvrdila arheološka iskapanja koja su otkrila nalaze od prahistorije do ruševina palača rimskih careva.^[1]

Palatin (lat. Palatium ili Palatinus mons) je glavni od sedam rimskih brežuljaka i jedan od najstarijih delova italijanskoga grada Rima. To je brdo visoko oko 70 metara, s jedne strane se spušta ka Rimskom forumu, a s druge strane na Circus Maximus.

Legenda

Prema antičkim rimskim legendama, na Palatinu je vučica pronašla Romula i Rema i, nahranivši ih, održala u životu ove božanske blizance. Ova legenda o osnivanju Rima dalje kaže da je dvojicu blizanaca pronašao pastir Faustul te ih odgojio, zajedno sa svojom ženom Akom Larencijom. Nakon što su odrasli, Romul je odlučio na ovom mestu osnovati nov grad – Rim.

Istorija

Avijariji na Palatinu iz 17. veka

Arheološki su nalazi potvrdili da je najstarije naselje na teritoriji Rima bilo jednostavno selo, sastavljeno od koliba sa slamnatim krovom, koje se nalazilo na Palatinu, te da je to naselje nastalo negde u 10. ili 9. veku stare ere.

Mnoge istaknute ličnosti iz doba Rimske republike (509–31. st. e.) imali su na Palatinu svoje vile, među njima i Hortenzije, Ciceron, Marko Licinije Kras, Milon i Marko Antonije. Takođe, još uvek se mogu videti ostaci carskih palata: Avgustove (živeo 63. st. e.–14. n. e.), Tiberija (živeo 42. st. e.–37. n. e.) i Domicijana (51–96. n. e.). Avgust je na Palatinu, pored svoje kuće, dao sagraditi i hram Apolona Palatinskoga.

Na Palatinu se održavala i svetkovina nazvala Luperkalije (Lupercalia), i upravo je na ovom mestu Evandar u Vergilijevoj Eneidi (knjiga VIII) pokazao Eneji Luperkalovu pećinu.

Prema Titu Liviju, Palatin je svoje ime dobio po arkadskom naselju Palantiju (Pallantium). S druge strane, današnja reč "palata" potiče od Palatium. Naime, car Avgust je otkupio Hortenzijevu kuću koja je postala središtem cele grupe zgrada koje su oko nje potom izgrađene i koje su skupno nazvane palatia, dakle u množini. Neron je dao da se sagrade važni dodaci pre i nakon velikog požara 64. godine nove ere. Kada je vizantijski car Justinijan zauzeo Italiju u 6. veku nove ere, ova je palata postala sedište vizantijskog namesnika.

Opljačkan od Vandala 455. godine, Palatin je, iako i dalje nastanjen, postepeno propadao. Oko 1000. godine bio je već potpuno pust i u ruševinama. U periodu od 11. do 13. veka rimski Frangipani imali su na Palatinu svoj kaštel. U 16. veku veku uredio je kardinal Farnese na Palatinu čuveni vrt. Godine 1920. počinju prva arheološka iskopavanja.

Lokalitet

Masivni potporni zidovi koji su proširili područje Palatina za izgradnju carskog kompleksa građevina

Poslednjih godina renovira se jedna građevina na Palatinu, za koju se veruje da je bila kuća Avgustove supruge Livije (živela 58. st. e.–29. n. e.). Pored ove zgrade nalazi se Kibelin hram, koji još uvek nije potpuno iskopan te nije otvoren za javnost. Iza ove strukture nalazi se tzv. Tiberijeva kuća, izgrađena tako da izgleda usečena u brdo.

Na Rimski forum gleda Flavijevska palata, koja je najvećim delom izgrađena tokom vladavine Flavijevske dinastije (69–96. n. e.), tj. careva Vespazijana, Tita i Domicijana. Ova palata, koju je nekoliko kasnijih careva proširivalo i nadograđivalo, prostire se preko celog Palatina i s druge strane brežuljka gleda na Circus Maximus. Veći deo palate koji se vidi s mesta Circus-a izgrađen je tokom vladavine Septimija Severa (živeo 146–211. n. e.).

Severova palača se naslanja Domicijanov stadion, koji predstavlja strukturu sličnu tipičnom rimskom cirkusu, ali je previše mala da bi se u njoj održavale utrke dvokolica. Stoga se namena ove strukture ne može pouzdano utvrditi, ali je ona možda bila mesto za nadmetanja u trčanju ili neka druga sportska takmičenja.

Palatin je danas pretvoren u veliki muzej pod otvorenim nebom i može se posećivati tokom dana. Ulaz na Palatin je blizu Titovog slavoluka na Rimskom forumu.

Iskopavanja

Tokom Avgustove vladavine jedna oblast na Palatinu bila je prekopana u svrhu neke vrste arheološkog istraživanja, i tom su prilikom nađeni komadi grnčarije i alata iz vremena bronzanog doba. Avgust je to mesto proglasio "prvobitnim rimskim naseljem". Moderna arheološka istraživanja precizno su identifikovala ovaj lokalitet s nalazima iz bronzanog doba, koji potiču iz vremena pre osnivanja Rima. Na Palatinu danas postoji muzej u kojem su izloženi nalazi iz prerimskim vremena.

Tamo je 1820. godine otkriven žrtvenik nepoznatom božanstvu, za koji se ranije mislilo da je posvećen Aju Lokuciju.

Jula 2006. godine arheolozi su otkrili Palatinsku kuću, za koju veruju da je bilo mesto rođenja prvoga rimskog cara, Avgusta. Arheolozi su otktili deo hodnika i druge fragmente jedne strukture za koje veruju da predstavljaju "veoma staru aristokratsku kuću". Ova dvospratnica je, kako se čini, bila sagrađena oko jednog atrija, sa zidovima oslikanim freskama i podovima prekrivenim mozaicima, a nalazi se na padini Palatina koja se spušta prema Koloseumu i Konstantinovom slavoluku. Kuće na Palatinu iz doba republike nadzidane su palatama iz kasnijih vremena, nakon velikog požara u Rimu 64. godine nove ere, ali izgleda da to nije bio slučaj s ovom kućom. Primamljivo je zaključiti da je ova kuća ostavljena netaknutom iz nekog posebno važnog razloga. U prizemlju kuće nalazile su se tri prodavnice, koje su izlazile na Sveti put (Via Sacra).