Prisilni nestanak

Prisilni nestanak (španski: desaparición forzada) je izraz kojim se opisuje praksa kojom se neka osoba potajno otima i pritvara od strane države ili neke sa njom direktno ili indirektno povezane organizacije (paravojne formacije), a nakon čega vlasti odbijaju pružiti bilo kakve informacije o njenoj sudbini i time sa sebe nastoje skinuti odgovornost za njenu dalju sudbinu, odnosno obaveze poštovanja njenih ljudskih i građanskih prava, uključujući pravo na život.

Izložba sa fotografija osoba koje su "prisilno nestale" za vrijeme Prljavog rata i vojne diktature u Argentini 1970-ih i 1980-ih.

Prisilni nestanci su se kao izraz počeli koristiti u drugoj polovici 20. vijeka prije svega u kontekstu političke represije, odnosno kao sredstvo kojom se neki režim nastoji na relativno "jednostavan" način ukloniti stvarne ili potencijalne opozicionare, odnosno kao izuzetno efikasno sredstvo psihološkog rata pri čemu neizvjesnost sudbine nestalih osoba izaziva više straha u javnosti od njihove otvorene likvidacije, odnosno spriječava da se te osobe pretvore u mučenike koje bi tako regrutirale nove pristaše. Istovremeno, režimima i vlastima koje prakticiraju nestanke se omogućava da kroz tzv. plauzibilnu porecivost (engl. plausible deniability) zadrže krinku poštovanja osnovnih standarda ljudskih prava ili liberalne demokracije. Ta je praksa posebno došla do izražaja za vrijeme Hladnog rata u Latinskoj Americi i brojnim drugim zemljama Trećeg svijeta koje su bile u savezu sa SAD i Zapadnim blokom te su se, usprkos represije koja je svojim intenzitetom i brojem žrtava znala nadmašivati totalirarne komunističke režime, smatrali dijelom tzv. slobodnog svijeta.

Prisilni nestanci se danas najčešće spominju u kontekstu tzv. rata protiv terorizma prilikom koga su američke i druge zapadne sigunrosne službe potajno otimale osobe osumnjičene za terorizam po svijetu te ih dovodile na dalji "tretman" u zatvor u Guantanamu, odnosno kroz postupak tzv. izvanredne predaje (engl. extraodrinary rendition) slale u zemlje čije bi sigurnosne službe (kao što je bio slučaj s Mubarakovim Egiptom ili Asadovom Sirijom) za njihov račun nastojale od tako otetih osoba obavještajne i druge podatke dobiti mučenjem.

Povezano

• Strahovlada
• Eskadron smrti
• Nacht und Nebel
• Olovne godine
• Karavan smrti

Vanjske veze

• Amnesty International: Day of the Disappeared
• International Committee Against Disappearances
• Stranica za nestale osobe Arhivirano 2022-01-20 na Wayback Machine-u Međunarodnog odbora Crvenog križa (en)
• UN Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances
• Video Reports from Argentina: The trials of those who carried out disappearances Arhivirano 2010-04-26 na Wayback Machine-u
• Human Rights First; Behind the Wire: An Update to Ending Secret Detentions (2005) Arhivirano 2010-06-21 na Wayback Machine-u
• "Nieto Recuperado" - Born to Parents Disappeared by Argentina's Dictatorship, Kidnapped and Raised by a Military Family, a "Recovered Grandchild" Finds His Way Home – video report by Democracy Now!