Kuáskim
Kuáskim lii vaalij hiäimun kullee stuorrâ peivipiätulodde.
| Kuáskim Aquila chrysaetos (Linnaeus, 1758) |
|
|---|---|
 |
|
| Tile | LC (eellimvuáimálâš)[1] |
| Tile Suomâst | VU (hiäjulum)[2] |
 |
|
 |
|
Tieđâlâš luokittâllâm |
|
| Doomeen | Sellâvááimusliih Eucarya |
| Kodde | Elleekodde Animalia |
| Uáiviráiđu | Savosuonâsiih Chordata |
| Vyeliráiđu | Čielgitávtáliih Vertebrata |
| Luokka | Lodeh Aves |
| Lahko | Piätulodeh Accipitriformes |
| Hiäimu | Väälih Accipitridae |
| Vyelihiäimu | Accipitrinae |
| Suuhâ | Kuáskimeh Aquila |
| Šlaajâ | chrysaetos |
Stuárudâh já tobdomeerhah
muteKuáskim kulá merâkuáskimáin Suomâ stuárráámussáid piätuluddijd. 80–93 cm kukkosii lode suájákejij koskâ lii 190–225 cm. Ores tiäddá 3–4 kg já niŋálâs 3,7–6 kg. Puáris kuáskim lii kuovgisruškâd, já ton uáivičokke já niske láá fiskislágáneh. Suájáin láá tevkis já kuovgis sárgáh. Nuorâ lode suájáh láá tevkisránáseh já oovtâivnásiih. Kuáskim jyelgih láá fiskâdeh já ton njune lii čappâd.[3]
Lavdâm já eellimpiirâs
muteKuáskim lii maailm arktâsij kuávlui lodde. Vala 1800-lovo loopâst kuáskim pessij masa ubâ Suomâst. Tot pessee tuše vijđes meccikuávluin, nuuvtpa taan ääigi stuárráámus uási Suomâ kuáskimijn pessejeh Oulu taavaabeln. Kuáskim lii lamaš rávhuidittum Suomâst ive 1962 rääjist. Suullân 350–478 paarrâd pessejeh Suomâst ihásávt.[4] Kuáskim tálvástâl Maadâ-Suomâst, Baltiast, Ukrainast já Maadâ-Ruošâst. Čohčâvarrim álgá čohčâmáánu loopâst já kiđđâvarrim njuhčâmáánust.[3]
Lasanem
muteKuáskim pessee vuossâmuu keerdi 4–5-ihásâžžân. Ton stuorrâ piervâl lii táválávt peesist, mut motomin meiddei heŋgâpäävtist. Niŋálâs mannee njuhčâ-vyesimáánust 2–3 mane já láálá taid 42–45 peivid. Uđâgááh kirdeškyetih 68–77 peeivi ahasâžžân.[3]
Raavâd
muteKuáskim lii piätulodde, mii porá njomâtteijeid, luudijd sehe haaškâid.[3]
Käldeeh
mute- ↑ IUCN Red List Čujottum 4.9.2021 (eŋgâlâskielân)
- ↑ Valkama, Jari: Kuáskim – Aquila chrysaetos Suomen Lajitietokeskus. 2019. Čujottum 30.3.2022. (suomâkielân)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Luontoportti.fi Čujottum 4.9.2021 (suomâkielân)
- ↑ Metsä.fi Čujottum 4.9.2021 (suomâkielân)