Shareecada

Shareecada (Af-Carabi: الشريعة) waa xeer diineed oo ka mid ah dhaqanka Islaamka, lagana soo minguuriyay caqiidada diinta Islaamka, waxaana saldhig u ah ilaha xurmada leh ee Islaamka, gaar ahaan Qur'aanka iyo Xadiiska. Afka Carabiga ereyga shareecadu waxa uu tilmaamayaa sharciga Ilaahay ee aan is beddelin oo ka soo horjeeda fiqhiga oo tilmaamaya tafsiirrada aadanaha. Sida shareecada loo dabaqo wakhtigan casriga ah waxa ay ahayd arin ay isku hayaan muslimiinta asal-raaca ah iyo kuwa casriga ah.

Aragtida soo jireenka ah ee fiqhiga Islaamku waxay aqoonsanaysaa afar ilood oo sharciga ah: Qur'aanka, Sunnada (xadiis saxiix ah), tusaale ahaan, iyo ijmaac (consensus fiqhi). Mabda’aha kala duwan ee fiqhiga – oo ay ugu horreeyaan kuwa Xanafi, Maaliki, Shaafici, Xanbali, iyo Jacfari—waxay soo saareen habab lagu soo saaro axkaamta Shareecada ee ilaha kitaabka iyagoo isticmaalaya hab loo yaqaan ijtihaad. Fiqhiga dhaqameedku waxa uu tilmaamayaa labada waaxood ee ugu waaweyn fiqhiga, cibaadada (cibaadada) iyo muamalat (xidhiidhka bulshada), kuwaas oo si wada jir ah u koobaya maaddooyin kala duwan. Axkaamteedu waxay khuseeyaan halbeegyada akhlaaqda inta ay khusayso halbeegyada fiqhiga, waxayna u qoondeeyaan ficillada mid ka mid ah shanta qaybood: Waajibka, lagu taliyay, la oggol yahay, la neceb yahay, iyo xaaraan. Sharcigu waxa uu qarniyo badan ku soo unkamay fatwooyin ay soo saareen culimada aqoonta u leh, waxaana taariikh ahaan lagu dabaqi jiray maxkamadaha shareecada oo ay fulinayaan garsoorayaal uu soo magacaabay suldaanku, taas oo ay kaabayaan shuruuc badan oo dhaqaale, dembiyeed iyo maamul oo ay soo saareen madaxda Muslimiinta.

Wakhtigan casriga ah, shuruucdii soo jireenka ahayd ee dunida Islaamka waxa si wayn u bedelay sharciyo ay dhiiri galiyeen moodooyinka reer Yurub. Sidoo kale, nidaamka garsoorka iyo waxbarashada sharciga ayaa la keenay hab waafaqsan dhaqanka Yurub. Iyadoo dastuurrada dalalka Muslimiinta u badan ay ka kooban yihiin tixraacyo shareecada, xeerarkeeda ayaa inta badan lagu ilaaliyaa oo keliya sharciga qoyska. Sharci-dajiyayaashii sameeyay shuruucdan waxay doonayeen inay casriyeeyaan iyaga oo aan ka tagin aasaaskii xeer-dhaqameedka. Baraaruga Islaamka dabayaaqadii qarnigii 20-aad waxa uu keenay baaqyo ka soo yeeray dhaq-dhaqaaqa islaamiga ah oo ku baaqayay in si buuxda loogu dhaqmo shareecada Islaamka, oo ay ku jiraan ciqaabo jireed, sida in dhagax lagu dilo. Xaaladaha qaarkood, tani waxay keentay dib-u-habayn dhaqameed, halka waddamo kale ay ka dhaceen dib-u-tarjumid garsoor oo Shareecada ah oo ay ku baaqeen dib-u-habeynta horumarka.

Qarnigii kow iyo labaatanaad, doorka shareecada waxa uu noqday mawduuc si weyn loogu muransan yahay adduunka oo dhan. Soo saarista shuruuc ku salaysan shareecada ayaa lagu tilmaamay inay sabab u tahay colaadaha ka jira qaar ka mid ah wadamada Afrika, sida Nigeria iyo Sudan, waxaana qaar ka mid ah maamulada Waqooyiga Ameerika ay soo saareen mamnuucida ku dhaqanka shareecada, iyadoo la xaddiday sharciyada diimaha iyo kuwa shisheeye. Waxaa jira doodo aragtiyeed oo socda oo ku saabsan in Shareecada waafaqsan tahay dimuqraadiyadda, xuquuqda aadanaha, xorriyadda fikirka, xuquuqda haweenka, xuquuqda khaniisiinta, iyo bangiyada. Maxkamadda Yurub ee Xuquuqda Aadanaha ee Strasbourg ayaa dhowr kiis ku xukuntay in Shareecada aysan waafaqsanayn mabaadi'da aasaasiga ah ee dimoqraadiyadda. Qaar ka mid ah dhaqamada soo jireenka ah waxay ku lug leeyihiin xad-gudubyo waaweyn oo ka dhan ah xuquuqda aadanaha, gaar ahaan marka la eego haweenka iyo xorriyadda diinta.

Shareecada waa luuqad

Shareecada luuqa ahaan waa isha biyaha socda ee dadku u diyaargaroobaan inay xoolahooda waraabiyaan, iyadoo laga duulayo odhaahdii Carabtu, geela waa xalaal haddii sharciga biyaha la helo. Ibnu Faaris wuxuu yidhi: Shareecada oo ah isha biyaha uu ka helo qofka cabba, taasna wuxuu ka soo qaatay sharciga diinta iyo sharciga. Ibnu Manzoor wuxuu yidhi: Carabtu sharci kuma sheegaan ilaa ay biyuhu noqdaan tiro aan kala go’ lahayn, oo muuqda oo gaar ah, oo aan lagu waraabin gardarada. Xadiisna wuxuu ku sugnaaday: Markaa buu awrkiisa sharciyeeyay, yacni wuxuu galay sharciga biyaha. Iyo xadiithka laxawsado: ilaa aan ka soo galo xumerus, yacni biyo ayaan ka galayaa.

Ilaha sharciga Islaamka

Shareecada Islaamku waxay axkaamteeda ka soo qaadatay Qur’aanka kariimka ah, sunnaha nebiga iyo waxay culimadu isku raaceen mid ka mid ah axkaamta waayaha ka dib geeridii Nebi Muxamed bin Cabdilaahi (NNKH). ), sida is-afgaradka ballan-qaadkii Abuu Bakar ee ahaa khaliifadii, iyo in laga tusaale qaato in la caddeeyo qodob-hoosaad tusaale ahaan Xukunka asalka ah ee sabab guud oo dhexdooda ah; Sida in la caddeeyo dembiga lagu baabi’inayo lacagta agoonta ee lagu gubayo, iyadoo la barbar dhigayo dembiga lagu baabi’inayo cunidda, ee Qur’aanka lagu sheegay; Ururi burburka mid walba. Marka laga soo tago koox cadeymo ah oo la isku haysto, sida: oggolaanshaha, danaha la diray, marmarsiiyo xannibidda, dembi la'aanta asalka ah, caado la aasaasay, iyo odhaahdii saxaabigii; Maadaama aanu ka hor imanayn qoraal sharci ah, oo aanay jirin wax ka hor imanaya odhaah kale oo saxaabi ah

Samee xuduud

Mushkiladaha jira waxaa ka mid ah in culimada fiqhiga, culimada iyo qaar kale ay ku koobaan fikradda odhaahda “ku-dhaqanka shareecada” oo kaliya in la dhiso Xuddud, Xuduud waa ciqaab uu sharci-yaqaanku go’aamiyo ee ku saabsan dembiyada gaarka ah, ka dib wuxuu Muslimiinta ka codsaday inay raadiyaan tuhun si ay u ilaaliyaan. ka saar codsigooda oo ay ka hortagaan hirgelintooda. Marka uu midkood go’aansado in ku dhaqanka shareecada Islaamku ay tahay dhisidda Xuddud, waxa uu markaa isku muquurinayaa arrin qayb ah oo la inooga baahan yahay, intii suurtogal ah, in aan la dabaqin.

Haddaba, fahamka saxda ah ee weedha (ku-dhaqanka shareecada) waa taabba-gelinta nolosha iyo in danta dadka la iska tuuro si cadaalad iyo cadaalad ku dhisan. Diyaarada ay dadku ku safraan ayaa ah mid shareecada ka timid, iyo garoonka ay diyaaraddu ka duushay iyo garoonka ay ku soo degtay, adeega iyo hawo nadiif ah oo nadiif ah oo qofku ku raaxaysanayo waa ku dhaqanka shareecada, iyo gaadhiga. , iyo laamiyada laamiyada ah ee ay dadku isticmaalaan iyo adeegyada ku xeeran waa shareecada, iyo Buundooyinka tunnel-ku waa shareecada, taraafikada iyo nalalka kala haga isu socodka dadka iyo nabadgelyadooda waa shareecada. , nimanka nabad-sugidda ah ee dadka nabad-gelyada ilaalinayana waa shareecada, jaamacadaha, machadyada iyo dugsiyaduna waxay ka soo jeedaan ku-dhaqanka shareecada, wax kasta oo dadka u fududaynaya baahidoodana waa shareecada, markaa wax walba waxay ka timid shareecada: ku dhaqanka Xuddunta, ka shaqaynta danta dalka iyo dadka, wanaagga farista, xumaantana ka reebta

Heshiiska Sharciyada Jannada

Culimadu waxay si wada jir ah isugu raaceen in xeerarka samaawiga ahi markay ka soo degeen Abuuraha ay isku raacaan laba arrimood:

1. Arrimaha caqiidada, marka laga hadlayo qirashada inuu jiro Abuuraha, Bixiye, Tirtiraha, iyo Geerida, ee abuuray adduunkan, oo dejinaya sharcigeeda, soona diray rususha iyo waxay xanbaarsan yihiin, iyo sidoo kale baaqa ah in la mideeyo Eebbe iyo oo aan la shariik yeelin, oo loo toosin cibaadada Eebbe kaligii oo aan ogolayn in lagu toosiyo cid aan Eebbe ahayn.

1. Ku baaqidda akhlaaqda wanaagsan, sida oofinta ballamaha iyo qandaraasyada, daacadnimada hadalka iyo camalka, oofinta ammaanada.. iyo waxyaabo kale oo ay ku baaqayaan shuruucdan.

• Laakiin waxay ku kala duwan yihiin xagga xukunnada wax ku oolka ah ee cibaadada, wax kala iibsiga, xukunnada, markhaatifurka, ciqaabta dembiyada, iyo nidaamka dhaxalka. Sharci kastaa wuxuu leeyahay qodobbo u gaar ah.