Albanologjia
Albanologjia është një degë ndërdisiplinore e shkencave humane që ka për synim studimin e gjuhës, zakoneve, letërsisë, artit, kulturës dhe historisë së shqiptarëve. Për studimin e këtyre fushave përdoren metodologjitë shkencore të letërsisë, gjuhësisë, arkeologjisë, historisë dhe kulturës. Megjithatë, gjuha shqipe është pika kyçe e kërkimit të këtyre studimeve.
Historia
RedaktoPas letrës së Lajbnicit me perceptimin e tij mbi gjuhën shqipe dhe prejardhjen kelte të ilirëve,[1] pas tij Johann Erich Thunmann, i cili mbështeste teorinë e autoktonisë së shqiptarëve, përpiloi një histori mbi gjuhën shqipe dhe vllehe[2] si dhe paraqiti teorinë e prejardhjes ilire.[3][4] Diplomatët austro-hungarezë në viset shqiptare në Perandorinë Osmane ishin edhe studjuesit Johann Georg von Hahn dhe Theodor A. Ippen.[5] Hahn do të emërtohej ati i studimeve albanologjike,[2] dhe mbronte teorinë pellazgjike të prejardhjes shqiptare.[1] Filologu Franz Bopp më 1854 qe i pari i cili përmes etimologjive i njohu origjinën indo-evropiane gjuhës shqipe.[6]
Më tej mbledhjet në folklorin arvanitas nga mjeku Karl Reinhold, Holger Pedersen që botoi folklorin e mbledhur ndër shqiptarët e Korfuzit,[7] dhe në bazë të studimeve të mëtejshme të Gustav Meyer i cili çoi më tej detajet përkuese të shqipes me familjen e gjuhëve indoevropiane.[8]
Në shekullin XX kjo fushë studimesh u thellua nga austro-hungarezët Baron Nopça, Milan Shuflaj,[9] Konstantin Jireçek, Lajos Thallóczy[5] dhe Carl Patsch. Punë e cila u çua më tej nga Baronesha Godin,[10] Margaret Hasluck,[11][12] Papas Petrota, jezuitët Kordinjano e Valentini dhe filologu gjerman Hans Krahe.
Në trojet shqiptare ekzistojnë institucione të veçanta, që merren me studime albanologjike. Në Tiranë ato kryhen nga disa institute kërkimore -shkencore: Instituti i Gjuhësisë dhe Letërsisë, Instituti i Historisë, Instituti i Kulturës Popullore, Qëndra e Kërkimeve Arkeologjike dhe Qendra e Studimit të Arteve.
Një rol të rëndësishëm për dekada ka luajtur dhe luan Universiteti i Tiranës
Në Prishtinë Instituti Albanologjik i Prishtinës është qendra e studimeve albanologjike. Kontributet e tyre albanologët nga Kosova, i publikojnë në revistën "Gjurmime albanologjike", që ka tri seri: serinë e shkencave historike, serinë e shkencave filologjike dhe serinë e folklorit dhe etnologjisë. Në Tiranë, ashtu edhe në Prishtinë ekziston një rreth i gjerë bashkëpunëtorësh shkencorë: studiues të historisë, gjuhës, letërsisë, etnologjisë dhe të tjerë, të cilët realizojnë projekte të rëndësishme studiuese nga këta lëmenj.
Në Maqedoni perfaqesohet nga disa institucione e të cilat janë ende ne fillimet e tyre.
Mbetet ende i pa skeduar roli i qendrave jo shqiptare albanologjike në botë. [13] [14]
Shih edhe
RedaktoLidhje të jashtme
RedaktoReferime
Redakto- ^ a b D'Istria, Dora (2006). "The Albanian nationality on the basis of popular songs". Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770–1945. Central European University Press. 2: 171.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Elsie, Robert (2010). Historical Dictionary of Albania. Scarecrow Press. fq. 159–160. ISBN 978-0-8108-7380-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Schwandner-Sievers, Stephanie; Fischer, Bernd Jürgen: (2002) Albanian Identities: Myth and History, Indiana University Press, fq. 75. ISBN 0-253-34189-2
- ^ Stipčević, Aleksandar: (1977) The Illyrians: history and culture, Noyes Press, fq. 73 ISBN 978-0-8155-5052-5
- ^ a b Kressing, Frank; Kaser, Karl (2002). Albania: a country in transition: aspects of changing identities in a South-East European country. Nomos. fq. 30. ISBN 9783789076701.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hamp, Eric. "Albanian language". britannica.com. Enciklopedia Britannica. Marrë më 3 tetor 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Pipa, Arshi (2013) [1978]. Trilogia Albanica I: Albanian folk verse: Structure and genre [Trilogjia Albanika I: Vargu folklorik shqip: ndërtimi dhe gjinitë]. Tiranë: Princi. fq. 12. ISBN 9789928409065.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Philip Baldi (1983). An Introduction to the Indo-European Languages. SIU Press. fq. 87–88. ISBN 978-0-8093-1091-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Malltezi, Luan (1990). "Who was Milan Sufflay". New Albania. 6: 21.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Messing, Gordon M. (1950). "An Historical Albanian-English Dictionary by Stuart E. Mann". Languages. 26 (3): 422.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Fischer, Bernd (2006). "Is it true that Albanians collaborated with Nazi Germany". përmbledhur nga Di Lellio, Anna (red.). The Case for Kosova: Passage to Independence. Vëll. 1. Anthem Press. fq. 72. ISBN 9781843312451.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Elsie, Robert (2004). "The Rediscovery of Folk Literature in Albania". History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures and Disjunctures in the 19th and 20th Centuries. Vëll. 3. John Benjamins Publishing. fq. 338. ISBN 9789027234551.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Albanische Sprache, Literatur und Volkskunde (7.43)
- ^ Spiro J. Shetuni (2011). Albanian Traditional Music: An Introduction, with Sheet Music and Lyrics for 48 Songs. McFarland. fq. 17. ISBN 978-0-7864-8630-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)