Gjergji Guxeta
At Gjergji Guxeta (Hora e Arbëreshëvet, 1682 - Partinik, 1756), ishte prift bizantin, i nderuar, figurë e njohur e krishterimit greko-katolik.
 | |
| Lindi | 1682 |
| Vdiq | 1756 Partinik (Partinico), Siçili |
| Kombësia | shqiptar |
| Profesioni | Prift |
Ai ishte Apostulli i Arbëreshëve të Siçilisë, themeluesi i Oratorit së Shën Filipit Nerit në Horën e Arbëreshëvet për priftërinjtë beqarë arbëreshë të ritit bizantin (grek) dhe promovoi, me Papa Antonio Brancato (Ndon Brankati), themelin e Kolegjit të Mërisë për të rinjtë femra arbëreshe, gjithashtu në Horën e Arbëreshëvet. Ai punoi vazhdimisht në mbrojtje të ritit lindor dhe në identitetin kulturor e gjuhësor të popullit të tij. Ishte një pararendës i madh i apostolatit për kthimin e kishave të ndara të Lindjes në unitetin katolik.
Ai ishte themeluesi i Seminari Arbëresh i Palermos (1734), ku të rinjtë u trajnuan sipas traditave të tyre. Ky institut fetar dha një mbështetje vendimtare për ruajtjen dhe zhvillimin e trashëgimisë fetare dhe kulturore të komunitetit arbëresh të Siçilisë, duke u bërë një vatër e vërtetë e studimeve shqiptare, e pa krahasueshme apo e gjetur, deri në shekullin e tetëmbëdhjetë, në asnjë vend tjetër europian apo ballkanik për shumëllojshmërinë dhe larminë e veprimtarive të tij intelektuale dhe shoqërore. Emri i saj lidhet edhe me zbulimin e parë të tekstit më të vjetër të njohur shqip, Meshari i Gjon Buzukut, në vitin 1740.
Personaliteti i tij ngjall interes në fushën fetare, kulturore dhe letrare. Kauza e tij për lumturimin ka vazhduar që nga viti 1934.
Jetëshkrim
RedaktoFigura e tij dhe veprat e tij kanë nxjerrë në pah kontributin e madh të ideve nga të cilat ajo ka zhvilluar procesin e ndërtimit të identitetit që ende i jep një imazh të qartë të shqiptarëve për të pranisë njëjës dhe të jashtëzakonshme e tyre shekullore në Itali.
Veprimi i tij intelektual dhe ekumenike, dispiegatasi gjatë një sezoni të madhe historike dhe kulturore të rëndësishme të shekullit tetëmbëdhjetë, është i një rëndësie jetike për komunitetin shqiptar të Sicilisë, për Kishën në Sicili dhe në Evropë për disa kohë.
Figura, veprat dhe idetë e Atit Gjergji Guxeta për rëndësinë e tyre të shquar dhe paradigmatik, si në një shpresë morale, historike, kulturore dhe fetare, të sjellë, jo fshehur, ata mund të japin një kontribut të Kauzës të lumnimit të saj.
Kanonizim
RedaktoLutja për lumturimin e të Nderuarit At Gjergji Guxeta:
«I Bekuar je, o Zot, Perëndia i Atravet tanë, përçë në Klishën Tënde ngrëjte Shërbëtorin Tënd, At Gjergjin Guxeta, të kushtuar, me shpirt profetik dhe plot dashuri apostolike, në favor të popullit Tënd. Na te parkalsesjëm me përulësi sa te lavdërosh në tokë, në mënyrë çë te thërresjëm si ndërmjetësuesin tënë pranë thronit Tend qiellor. Për hir të Isu Krishtit, Birit Tënd të vetëmilerë, me të cilin je i bekuar bashkë me Shpirtin tënd i Gjithëshejtë, të Mirë dhe Jetëdhënës, nani e përherë dhe në jetë të jetëvet. Ashtù kloft.»
Punon kryesore
Redakto- De Albanensium Italie rite excolendis ut sibi totique S. Ecclesie
- Cronica della Macedonia fino ai tempi di Skanderbeg
- Etimologico
- De Albanensium Italie rite excolendis ut sibi totique S. Ecclesie (ribotim italisht, L'osservanza del rito presso gli Albanesi d'Italia perché giovino a se stessi e a tutta la Chiesa, Palermo 2007) [Respektimi i ritit në mesin e arbëreshëve të Italisë, sepse ajo do të shërbejë për të ndihmuar veten dhe të gjithë Kishën]
- Del diritto che hanno i serenissimi re di Sicilia sopra l'Albania, onde ben possono intitolarsi re e despoti, cioè signori di essa, Napoli 1740
Pamje të lidhura me Guxetën
Redakto-
Hyrja ballore e ish Oratorisë së Sh. Filipit Neri (Rritiri) në Horën e t'Arbëreshëvet, ngjitur me Kishën e Shën Gjergjit Dëshmor I Math -
Klisha-Shejtërore e Shën Mërisë së Dhitrjes, rrethuar nga Kolegji Shën Mërisë -
Kryekisha e Shën Dhimitrit Dëshmor i Math ku prehen eshtrat e At Guxetës -
-
I. Marabitti (1771), monument i At Guxeta -
Burimi Kanalli i ri, i ndërtuar për interesin e At Guxetës -
Spiridione Marino (2009), statujë bronzi në sheshin kryesor të Horës së Arbëreshëvet -
