Indeksi i zhvillimit njerëzor

Indeksi i Zhvillimit Njerëzor (HDI ose Human Development Index ) është një statistikë e përbërë nga tregues të ndryshëm që shërben si indikator i renditjes së vendeve sipas nivelit të "zhvillimit njerëzor" dhe i ndan ato në vende të zhvilluara (zhvillim i lartë), vende në zhvillim (zhvillim mesatar), dhe vende të pazhvilluara (zhvillim i ulët). Statistika përbëhet nga statistikat e Jetëgjatësisë, Edukimit dhe PKB (Prodhimi Kombëtar Bruto).

World map representing the inequality-adjusted Human Development Index categories (based on 2018 data, published in 2019).

0.800–1.000 (very high)   0.700–0.799 (high)   0.550–0.699 (medium)

0.350–0.549 (low)   Data unavailable

Origjina e HDI

Origjina e HDI duhet gjetur në Raportin e Zhvillimit Njerëzor (HDR) që gjendet në Programin për Zhvillim të Kombeve të Bashkuara (UNDRP). Këto programe u filluan në vitin 1990 nga Mahbub ul Haq dhe ka qëllimin e caktuar: "për të zhvendosur fokusin e zhvillimit ekonomik nga llogaritja e të ardhurave kombëtare drejt politikave të përqendruara ndaj popullit.".

Për të krijuar HDR, Haq mblodhi bashkë një grup të njohur ekonomistësh si : Paul Streeten, Frances Stewart, Gustav Ranis, Keith Griffin, Sudhir Anand, and Meghnad Desai. Por ishte puna e Amartya Sen që dha thelbin e konceptit. Haq ishte i sigurt se një përzierje e matësve të zhvillimit njerëzor do të duhej për të bindur publikun, akademikët dhe politik-bërësit kështu që ata mund të vlerësonin zhvillimin jo vetëm nga ana ekonomike por gjithashtu edhe nga përmirësimet në mirëqenien e njerëzve. Sen fillimisht e kundërshtoi këtë ide, por ai e ndihmoi Haq për të krijuar Indeksin e Zhvillimit Njerëzor (HDI). Sen ishte i shqetësuar për shkak se ishte e vështirë të kapje tërë kompleksitetin e faktorëve njerëzorë në një tregues të vetëm por Haq e bindi atë se vetëm një numër i vetëm mund të tërhiqte vëmendjen e politik-bërësve nga përqendrimi ekonomik deri në mirëqenien e njerëzve.

HDI është përdorur nga Organizata e Kombeve të Bashkuara që nga viti 1990.

Tre dimensionet e HDI VOLL HD

HDI kombinon tre dimensione:

• Jetëgjatësia në lindje, një tregues i shëndetit dhe jetëgjatësisë së popullatës.
• Dija dhe edukimi, të matura nga shkalla e analfabetizmit të të rriturve dhe disa statistika të tjera.
• Standardi i jetesës, të matura nga prodhimi kombëtar bruto për frymë.

Metodologjia

Tendenca e HDI mes viteve 1975 dhe 2004

OECD   Qendrore dhe Evropa lindore, dhe CIS (ish vendet e Bashkimit Sovjetik   Amerika Latine dhe Karaibet   Azia Lindore

Arabia   Azia Jugore   Afrika Sub-Sahariane

Formula që përcakton HDI është shpallur nga Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara (UNDRP) Në përgjithësi, për të transformuar një variabël të papërpunuar, le të themi $x$, në një tregues pa njësi ndërmjet 0 dhe 1, përdoret formula e mëposhtme:

• $x$-index = ${\frac {x-\min \left(x\right)}{\max \left(x\right)-\min \left(x\right)}}$

ku $\min \left(x\right)$ dhe $\max \left(x\right)$ janë vlerat më të ulëta dhe më të larta që variabla $x$ mund të marrë, respektivisht.

HDI pastaj përfaqëson një shumë uniformë ⅓ e kontribuar nga secili prej këtyre treguesve:

• Treguesi i Jetëgjatësisë = ${\frac {LE-25}{85-25}}$
• Treguesi i Edukimit = ${\frac {2}{3}}\times ALI+{\frac {1}{3}}\times GEI$
  • Treguesi i Analfabetizmit i të Rriturve = ${\frac {ALR-0}{100-0}}$
  • Raporti Bruto i Rregjistrimeve (në shkollë) = ${\frac {CGER-0}{100-0}}$
• GDP = ${\frac {\log \left(GDPpc\right)-\log \left(100\right)}{\log \left(40000\right)-\log \left(100\right)}}$

Raporti i 2009

Raporti i 2009 u lëshua në 5 tetor 2009 dhe mbulon periudhën e vitit 2007. U titullua "Kapërcimi pengesave: Ndryshimi dhe zhvillimi njerëzor". Vendet e para në HDI u grupuan në një kategori te re të quajtur "Zhvillim Njerëzor Shumë i Lartë". Ato janë:

1. Norvegjia 0.971 ( 1)
2. Australia 0.970 ( 2)
3. Islanda 0.969 (▼ 2)
4. Kanadaja 0.966 (▼ 1)
5. Irlanda 0.965 ()
6. Hollanda 0.964 ()
7. Suedia 0.963 ()
8. Franca 0.961 ( 3)
9. Japonia 0.960 ()
10. Zvicra 0.960 ()
11. Luksemburgu 0.960 (▼ 3)
12. Finlanda 0.959 ( 1)
13. Shtetet e Bashkuara të Amerikës 0.956 (▼ 1)

14. Austria 0.955 ( 2)
15. Spanja 0.955 ()
16. Danimarka 0.955 (▼ 2)
17. Belgjika 0.953 ()
18. Italia 0.951 ( 1)
19. Lihtenshtajni 0.951 (▼ 1)
20. Zelanda e Re 0.950 ()
21. Mbretëria e Bashkuar 0.947 ()
22. Gjermania 0.947 ()
23. Singapori 0.944 ( 1)
24. Hong Kongu 0.944 (▼ 1)
25. Greqia 0.942 ()
26. Koreja e Jugut 0.937 ()

27. Izraeli 0.935 ( 1)
28. Andora 0.934 (▼ 1)
29. Sllovenia 0.929 ()
30. Brunei 0.920 ()
31. Kuvaiti0.916 ()
32. Qipro 0.914 ()
33. Katari 0.910 ( 1)
34. Portugalia 0.909 (▼ 1)
35. Emiratet e Bashkuara Arabe 0.903 ( 2)
36. Republika Çeke 0.903 ()
37. Barbados 0.903 ( 2)
38. Malta 0.902 (▼ 3)

70. Shqipëria 0.814 ()

Shih edhe

• Lista e shteteve sipas Indeksit të Zhvillimit Njerëzor