Projekti Sovjetik i bombës bërthamore
Projekti Sovjetik i bombës bërthamore ishte programi i klasifikuar i kërkimit dhe zhvillimit që u autorizua nga Josif Stalini në Bashkimin Sovjetik për të zhvilluar armë bërthamore gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore.[1][2]
Megjithëse komuniteti shkencor sovjetik diskutoi mundësinë e një bombe bërthamore gjatë gjithë viteve 1930, duke shkuar deri në bërjen e një propozimi konkret për të zhvilluar një armë të tillë në vitin 1940,[3][4][5] programi në shkallë të plotë nuk u nis dhe u prioritizua derisa Gjermania naziste pushtoi Bashkimin Sovjetik.
Për shkak të heshtjes së dukshme të botimeve shkencore mbi temën e ndarjes bërthamore nga shkencëtarët gjermanë, amerikanë dhe britanikë, fizikani rus Georgy Flyorov dyshoi se fuqitë aleate kishin zhvilluar fshehurazi një "superarmë" që nga viti 1939. Flyorov i shkroi një letër Stalinit duke e nxitur atë të fillonte këtë program në vitin 1942. Përpjekjet fillestare u ngadalësuan për shkak të pushtimit gjerman të Bashkimit Sovjetik dhe mbetën të përbëra kryesisht nga grumbullimi i inteligjencës nga rrjetet e spiunazhit sovjetik që punonin në Projektin Manhattan të SHBA-së.[6]
Pasi Stalini mësoi për bombardimet bërthamore të Hiroshimës dhe Nagasakit, programi u ndoq në mënyrë agresive dhe u përshpejtua përmes mbledhjes efektive të inteligjencës rreth projektit gjerman të armëve bërthamore dhe Projektit Amerikan Manhattan. Përpjekjet sovjetike mblodhën gjithashtu shkencëtarë gjermanë të kapur për t'iu bashkuar programit të tyre dhe u mbështetën në njohuritë e transmetuara nga spiunët tek agjencitë e inteligjencës sovjetike.[7]
Më 29 gusht 1949, Bashkimi Sovjetik kreu fshehurazi testin e parë të suksesshëm të armëve (Rrufeja e parë, bazuar në modelin amerikan "Fat Man") në Semipalatinsk-21 në Kazakistan. Stalini së bashku me zyrtarët politikë dhe shkencëtarët sovjetikë u kënaqën nga testi i suksesshëm. Një Bashkimi Sovjetik i armatosur bërthamor i dërgoi fqinjët e tij rivalë perëndimorë, dhe veçanërisht Shtetet e Bashkuara në një gjendje frike të paprecedentë. Nga viti 1949 e tutje, Bashkimi Sovjetik prodhoi dhe testoi armë bërthamore në një shkallë të gjerë. Aftësitë bërthamore që ndihmuan në zhvillimin e këtyre testeve ishin vendimtare për projektimin dhe ruajtjen e statusit të tij global. Në total, Bashkimi Sovjetik kreu 715 teste të armëve bërthamore gjatë gjithë rrjedhës së Luftës së Ftohtë. Një Bashkimi Sovjetik i armatosur me armë bërthamore e përshkallëzoi Luftën e Ftohtë me Shtetet e Bashkuara në mundësinë e luftës bërthamore dhe futi në doktrinën e shkatërrimit të siguruar reciprokisht.[8]
Shiko edhe
RedaktoReferime
Redakto- ^ Sublette, Carey. "The Soviet Nuclear Weapons Program". nuclearweaponarchive.org. nuclearweaponarchive, part I. Marrë më 21 prill 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Swift, John. "The Soviet-American Arms Race". www.historytoday.com. History Today. Marrë më 21 prill 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "История – описание | ННЦ ХФТИ".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "ILTPEr – LTP in Kharkov".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Харьков-1940: атомная прелюдия".
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Sublette, Carey. "The Soviet Nuclear Weapons Program". nuclearweaponarchive.org. nuclearweaponarchive, part I. Marrë më 21 prill 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Strickland, Jeffrey (2011). Weird Scientists: the Creators of Quantum Physics (në anglisht). New York: Lulu.com. fq. 549. ISBN 9781257976249. Marrë më 21 prill 2017.
- ^ Kristensen, Hans M.; Norris, Robert S. (2006). "Global nuclear stockpiles, 1945-2006". Bulletin of the Atomic Scientists. 62 (4): 64–66. Bibcode:2006BuAtS..62d..64N. doi:10.2968/062004017. S2CID 145147992.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)