Pulia

Pulia Puglia
Flamuri Stema
Popullsia
• Gjithsej	4,090,195
{{{postal_code_type}}}	70121-70132 Bari
Faqja zyrtare	www.regione.puglia.it

Pulia (ita. Puglia) është rajon në juglindje të Italisë me 4.090.195 banorë.

Pulia kufizohet në veri-perëndim me Molisen, në perëndim me Kampanian dhe Bazilikatën dhe laget nga Deti Adriatik në lindje dhe Deti Jon në veri dhe në jug.

Puglia është rajoni më lindor i Italisë, pika më lindore është Punta Palascìa në Otranto, rreth 80 km nga brigjet e Shqipërisë.

Kryeqytet i Pulias është Bari.

Gjeografia

Pulia ndodhet në cepin jug-lindor të gadishullit italian. Ajo ka një sipërfaqe prej 19.000 kilometra katrorë që është kryesisht fushore dhe kodrinore. Zonën qendrore të rajonit e zë pllaja Murge, një pllajë e madhe karstike, gjysmë e thatë. Zonat e vetme malore, janë kepi i Garganos dhe malet Dauni, që nuk i kalojnë 1 150 m lartësi dhe ndodhen në veri të Pulias. Puglia është një rajon shumë të thatë.

Lumenjtë e pakët të saj janë të rrëmbyeshëm dhe ndodhen në Tavoliere delle Puglie, një pllajë në këmbët e kepit Gargano, që është një nga fushat më të mëdha dhe më pjellore në Itali. Ujrat e shirave depërtojnë në shtratin gëlqeror dhe formojnë rryma ujore nëntokësore që rishfaqen në sipërfaqe në afërsi të bregdetit. Ujrat nëntokësore janë të bollshme, gjë që ka krijuar shumë shpella dhe gropa. Shpellat në Castellana Grotte janë veçanërisht spektakolare.

Ekonomia

Në krahasim me vendin në tërësi, ekonomia e Pulias është karakterizohet në pjesën më të madhe nga bujqësia dhe shërbimet dhe pak nga industria.

Në 20 vitet e fundit, baza industriale e ekonomisë së rajonit ka ndryshuar rrënjësisht. Krahas shumë uzinave të mëdha me kapital-intensive, siç janë Grupi Riva | ILVA që prodhojnë çelik ​​në Taranto dhe Eni produkte të naftës në Brindisi dhe Manfredonia - një rrjet i firmave të vogla dhe të mesme është zgjeruar gradualisht, dhe sigurojnë tani rreth 70 për qind të vendeve të punës në rajon. Shumica e firmave të tilla janë të financuara nga kapitali lokal. Si rezultati kësaj janë zhvilluar zona tepër të specializuara, që prodhojnë jo vetëm për vendin, por edhe për eksport: përpunimi i ushqimit dhe automjeteve në krahinën e Foggia; këpucë, tekstile, dru dhe mobilje në Barletta zonë në veri të Barit; dru dhe mobilje në zonën Murge në perëndim, inxhinieri, gome, dru, mobilje dhe softuerë kompjuteri rreth Barit, tekstil dhe veshje në Monopoli - Putignano në jug; dhe këpucë dhe tekstile në zonën e Casaranos.

Në disa nga këto sektorë - sidomos tekstile, veshje, këpucë, automjetet dhe produkte ushqimore - rajoni ka arritur një shkallë të konsiderueshme të konkurrencës me prodhuesit e huaj. Një kontribut i madh në konkurrencën e ekonomisë së rajonit buron nga ekzistenca e qendrave të rëndësishme të kërkimeve dhe zhvillimit si Tecnopolis-CSATA pranë Barit, Qendra për kerkime dhe materiale të reja pranë Brindizit dhe qendrat e reja të zhvillimit të softuerit, pranë Barit.

Rajoni ka një rrjet të mirë të rrugëve, por rrjeti hekurudhor është disi i papërshtatshme, veçanërisht në jug. Tetëqind kilometrat e bregdetit të Pulias janë mbushur me porte, të cilat e bëjnë këtë rajon një terminal i rëndësishëm për transportin dhe turizmin me Shqipërinë, Greqinë dhe Mesdheun lindor.

Qeverisja dhe politika

Ndarja Administrative

Pulia është e ndarë në gjashtë provinca.

Provinca	Sipërfaqja (km²)	population_total	Dendësia (inh./km²)
Provinca e Barit	3,821	1,256,821	328,9
Provinca e Barletta-Andria-Tranit	1,543	392,237	254,2
Provinca e Brindizit	1,839	402,973	219.1
Provinca e Foxhias	6,965	641,000	92.0
Provinca e Leçes	2,759	812,690	294.5
Provinca e Tarantos	2,437	580,497	238.2

Kultura

Tavoliere delle Puglie

Gjuha

Gjuha zyrtare kombëtare (që nga viti 1861) është gjuha italiane. Megjithatë, si pasojë e historisë së saj të gjatë dhe të ndryshme, gjuhë të tjera historike janë folur në këtë rajon për shekuj me radhë. Në zonat veriore dhe qendrore fliten disa dialekte të gjuhës napolitane, për shembull dialekti Bari, i folur në zonën e Barit ose Foxhiano pranë Foxhias. Në pjesën jugore të rajonit fliten dialektet e gjuhës siciliane të quajtura Tarantino dhe Salentino. Në xhepat e të izoluara të pjesës jugore të Salentos flitet një dialekt i greqishtes moderne i quajtur Griko nga disa mijë njerëz. Një dialekt i rrallë i gjuhës franko-provansal që quhet Faetar flitet në dy qytete të izoluara në provincën e Foxhias. Në disa fshatra flitet një dialekt arbëresh i gjuhës shqipe nga një komunitet i vogël që nga shekulli i 15-të kur një valë e refugjatëve u vendosën aty. Gjuha Mesapike e folur dikur në rajon u zhduk nga shekulli i parë para krishtit për shkak të romanizimit kulturor të kësaj zone që ndodhi pas pushtimit përfundimtar të rajonit nga romakët gjatë shekullit të 3-të para krishtit.

Lidhje të jashtme

• Centro Studi Naturalistici ONLUS