Yonne
Yonne ( Frëngjisht: [jɔn] ; Shqip: Jona ) është një departament në rajonin Bourgogne-Franche-Comté në Francë . E ka marrë emrin nga lumi Yonne, i cili rrjedh përmes tij. Një nga tetë departamentet përbërëse të rajonit Bourgogne-Franche-Comté, ndodhet në pjesën veriperëndimore të tij, në kufi me Île-de-France . Jona u krijua në 1790 gjatë Revolucionit Francez . Prefektura e saj është Auxerre, me nënprefektura në Avallon dhe Sens . Numri i tij INSEE dhe kodi postar është 89.
Jonë
Yonne | |
|---|---|
 Pallati i peshkopit në Auxerre, i cili pret gjithashtu prefekturën e Jonës | |
 Flamuri  Stema | |
 Vendndodhja e Jonës në Francës | |
| Shteti | Francë |
| Rajoni | Bourgogne-Franche-Comté |
| Prefektura | Auxerre |
| Nënprefekturat | Avallon Sens |
| Sipërfaqja | |
| • Gjithsej | 7.427 km2 (2,868 sq mi) |
| Popullsia (Janar 2020) | |
| • Gjithsej | 334.156 |
| • Vendi | 70 |
| • Dendësia | 45/km2 (120/sq mi) |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Numri i departamentit | 89 |
| Qarqet | 3 |
| Kantonet | 21 |
| Komunat | 423 |
| ^1 French Land Register data, which exclude estuaries and lakes, ponds and glaciers larger than 1 km2 | |
Jona është departamenti i katërt më i populluar i Bourgogne-Franche-Comté, me një popullsi prej 335,707 banorësh (2019). [1] Qyteti i tij më i madh është prefektura e tij Auxerre, me një popullsi prej rreth 35,000 brenda kufijve të qytetit dhe 68,000 në zonën urbane.
Historia
RedaktoDëshmia e parë e njerëzve në këtë zonë gjendet në Grottes d'Arcy-sur-Cure, ku janë gjetur piktura që datojnë 28,000 vjet më parë. Gjuetarët paleolitikë të asaj kohe lanë gjithashtu artefakte të shumta stralli. Zona besohet se ka qenë e pushtuar për rreth 200,000 vjet. [2] Në vitin 4000 para Krishtit, një valë neolitike mbërriti nga rajoni i lumit Danub në Evropën Lindore. Ata ndërtuan shtëpi të konsiderueshme prej druri dhe futën qeramikë të zbukuruar me karakteristikat e kulturës lineare të qeramikës . Pasuan valë të tjera migrantësh, kultura Chasséen dhe kultura Michelsberg . [3]
Gjeografia
Redakto
Jona është një departament në Francën qendrore, pjesë e rajonit të Bourgogne-Franche-Comté. Në verilindje shtrihet departamenti Aube, në lindje shtrihet Côte-d'Or, në jug shtrihet Nièvre, në perëndim shtrihet Loiret dhe në veriperëndim, departamenti i Seine-et-Marne . Lumi Yonne rrjedh në drejtim të veriut përmes departamentit. Auxerre, kryeqyteti i departamentit, ndodhet mbi lumin Yonne, dhe lumi Serein i bashkohet kësaj disa kilometra në veri të qytetit. Canal de Bourgogne, i cili lidh Detin Mesdhe me Oqeanin Atlantik, bashkohet me lumin Yonne përmes bravave në Migennes pak më në veri. Qyteti i dytë më i madh është Sens, i vendosur në bashkimin e lumenjve Vanne dhe Yonne. [4]
Qytetet kryesore
RedaktoKomuna më e populluar është Auxerre, prefektura. Që nga viti 2019, ka 6 komuna me më shumë se 5000 banorë: [1]
| Komuna | Emri në shqip | Popullsia (2019) |
|---|---|---|
| Auxerre | Aserë | 34,451 |
| Sens | Sens | 26688 |
| Joigny | Zhonj | 9557 |
| Migennes | Migjen | 7258 |
| Avallon | Avalon | 6462 |
| Villeneuve-sur-Yonne | Vilare-mbi-Jonë | 5165 |
Demografia
RedaktoZhvillimi i popullsisë që nga viti 1801:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ekonomia
RedaktoMbi 50% e banorëve të departamentit merren me veprimtari bujqësore. Jona është një nga departamentet më të varfra dhe më rurale në Francë. Gjatë njëqind viteve deri në vitin 1962, popullsia e saj ra me rreth 100,000 njerëz, ndërsa të gjitha departamentet përreth përjetuan rritje të popullsisë. Jona ishte anashkaluar nga zhvillimi i hekurudhave. Ndërsa industria franceze lulëzoi diku tjetër në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë, të rinjtë u larguan nga departamenti duke kërkuar mundësi më të mira dhe departamenti ngeci në zhvillim ekonomik.[nevojitet citimi]
Kohët e fundit, prirja e popullsisë ka ndryshuar. Gjatë periudhës 1999-2007, ajo u rrit me 8000 njerëz për një total prej 341,418 banorësh. Megjithatë, me një popullsi prej 46 banorësh për kilometër katror, dendësia e Jonës është ende më pak se gjysma e asaj të Francës, e cila ishte 100.5 për të njëjtin vit. [5]
Turizmi
Redakto-
Auxerre dhe lumi Yonne -
Sens mbi lumin Yonne -
Avallon -
Villeneuve-sur-Yonne -
Projekti i ndërtimit mesjetar të Kështjellës Guédelon, foto 2009
- ^ a b Populations légales 2019: 89 Yonne, INSEE
- ^ B. Schmider (1984). CRDP de l'Académie de Dijon (red.). L'Yonne, un département: Le paléolithique supérieur dans l'Yonne. ISBN 2-86621-043-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Claude Mordant (1984). CRDP de l'Académie de Dijon (red.). L'Yonne, un département: Le néolithique dans l'Yonne. ISBN 2-86621-043-3.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Philips' Modern School Atlas. George Philip and Son, Ltd. 1973. fq. 43. ISBN 0-540-05278-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Les résultats des recensements de la population". Insee. Marrë më 2015-09-22.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)