Marka Gjoni
Kapidan Marka Gjoni (1861–1925) ishte prijësi i krahinës dhe fisit të Mirditës në Shqipërinë e Veriut. Ai ka lindur në Orosh. Ai u bë kajmekam i Mirditës nga Perandoria Osmane në mungesë të Prenk Bib Dodës, i cili u internua në Anadoll për shkak të pjesëmarrjes së tij në Lidhjen Shqiptare të Prizrenit.[1]
Kapidan Marka Gjoni | |
|---|---|
 | |
| Lindi | 1861 |
| Vdiq | 1925 |
| Profesioni | Kreu i klanit |
| Titulli | Kapedan i klanit të Mirditës |
| Parardhësi | Prenk Bib Doda |
| Pasardhësi | Gjon Marka Gjoni |
Me vdekjen e Prenk Bib Dodës, i cili nuk kishte trashëgimtarë meshkuj, prejardhja e Gjonmarkajve i kaloi Marka Gjonit. Përpjekja fillestare e Marka Gjonit për të marrë titullin Kapedan ishte e mbushur me vështirësi, sepse shumë nga krerët e Mirditës nuk pranuan ta njihnin, por me kalimin e kohës ai fitoi respektin e tyre. Në vitin 1889, krahas Mons. Doci i Oroshit, dhe me kërkesën e disa katolikëve të Shkodrës, kapedan Marka Gjoni e bindi Imzot të bënte meshën e parë në kishën e Zojës së Shkodrës në Bachallek, e cila kishte mbetur e mbyllur që kur Shkodra ra në duart e turqve në vitin 1479. Kështu më 26 prill 1889, saktësisht 410 vjet më vonë, Mons. Doci mbajti meshën e parë të shenjtë, ishte një ngjarje shumë e rëndësishme dhe historike dhe sot e kësaj dite mbahet mesha më 26 prill në kishë për nder të Zojës së Shkodrës.
Në vitin 1896, vëllai i vogël i Marka Gjonit, Ded Gjoni, u vra nga ushtarët turq rrugës për në Orosh. Kjo ngjarje filloi një spirale në rënie për shtëpinë. Një vit më pas, Marka Gjoni u thirr në Shkodër nga Guvernatori me pretendime të rreme. Aty e kapën dhe e hipën në traget për në Stamboll. Prej aty, ai u internua për pesë vjet në Mosul, Irak.[2] Pas pesë viteve, me ndihmën e disa murgeshave, Marka Gjoni mundi të shpëtojë nga internimi i veshur si pelegrin, me mjekër dhe duke tërhequr një gomar, i cili ishte blerë për këtë qëllim. Ai depërtoi në një karvan beduinësh dhe u nis për në Mekë, duke u shtirur si haxhi. Disa javë më vonë, ai u drejtua për në kufirin rus, ku i bindi rojet se ai nuk ishte një beduin, por një shqiptar katolik i arratisur nga internimi në Mosul. Prej aty, ai shkoi në Odesa dhe hipi në një traget rus për në portin e Bullgarisë. Më në fund ai u kthye në Orosh, ku u prit krahëhapur nga fiset, të gëzuar që Kapedani i tyre ishte kthyer.
Në vitin 1921, me mbështetjen financiare të Beogradit, Marka Gjoni u rebelua kundër qeverisë shqiptare dhe shpalli Mirditën të pavarur. E ashtuquajtura Republika e Mirditës u mbështet nga Serbia dhe Greqia, por u rrëzua me shpejtësi nga qeveria shqiptare më 20 nëntor 1921. Marka Gjoni u detyrua të ikte në Jugosllavi, mendoi se më vonë u kthye në Shqipëri dhe ishte aktiv në Mirditë deri sa vdekjen.[3]
Ai dhe gruaja e tij Dava kishin katër vajza dhe një djalë, Gjon Marka Gjoni, një kundërshtar i njohur i forcave komuniste gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Referime
Redakto- ^ Besnik Pula (2013), "State building in the Albanian highlands", përmbledhur nga Julian Go (red.), Decentering Social Theory: 25 (Political Power and Social Theory) (në anglisht), fq. 47, ISBN 9781781907276
- ^ Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening (në anglisht). Princeton: Princeton University Press. fq. 193. ISBN 9781400847761.
- ^ The tribes of Albania; History, Society and Culture (në anglisht). Robert Elsie. 2012. fq. 232. ISBN 9780857739322.